In 1993 werd de omleiding van de Zuid-Willemsvaart naar de oostkant van Helmond voltooid. De oude Zuid-Willemsvaart, die het stadscentrum in tweeën deelt, werd zonder de beroepsvaart een stuk rustiger. Het werd nog stiller toen supermarktketen EDAH na verkoop van alle winkels in 2007 de deuren sloot van het hoofdkantoor aan de Kanaaldijk. Daar is nu verandering in gekomen.
In november is op het EDAH-terrein project Oranjekade tot een goed einde gebracht. Hier bouwde BanBouw voor Rezidenz Development vijftien woonblokken met in totaal 247 koop- en huurappartementen en 22 grondgebonden woningen op een verhoogde parkeergarage. De gebouwen worden verbonden door een daklandschap van bijna 10.000 m², ontworpen door Burobol en opgetuigd door Du Pré Groenprojecten. De nieuwbouw maakt deel uit van het plan om het gebied binnen de Kanaaldijk NO, de Waardstraat, de Torenstraat en Oosteinde te revitaliseren. Rond de watertoren komt een parkje waar het beekje de Oude Aa, dat weer naar bovengehaald wordt, doorheen meandert.
Oranjekade kent een grote diversiteit aan woongebouwen. De vijftien blokken zijn ontworpen door de bureaus Kohl Christoph Kohl Stadtplaner Architekten en architecten|en|en, waarbij beider ontwerpen door elkaar verspreid over het terrein liggen.
“De bedoeling was een afwisselend gebied te creëren met moderne woongebouwen en pakhuisarchitectuur”, vertelt Martijn van Oorschot, projectleider voor BanBouw. “Pakhuizen kenmerken zich vaak door verschillende jaargangen. Dat zie je hier ook terug, bijvoorbeeld door een optopping in een andere stijl, hoog-laag verschillen of wisseling in gevelstijl of kozijnkleur. Eén monumentale EDAH-gevel aan de Kanaaldijk is blijven staan; daarboven prijkt nu een expressieve opbouw van EnEn. Het resultaat is dat je geen eenheidsworst krijgt. Door het geheel op de parkeergarage te tillen, ontstaat een levendige daktuin met prachtige straatjes en pleintjes. Paviljoen Oranje, waarin monumentale spanten uit een EDAH-gebouw, is onderdeel van de daktuin.”
TECHNIEK
Constructie
Na de sloop van alle EDAH-panden heeft BanBouw een geheel nieuwe fundering aangelegd. Deze is opgebouwd uit een paalfundering met daarop een prefab constructie van kolommen, balken en kanaalplaten met een constructieve druklaag. “Voldoende zwaar uitgevoerd om gebouwen en daktuin te dragen”, vult Van Oorschot aan. “We wisten uiteraard wat erop zou komen en de tuin is een belangrijk onderdeel, het bepaalt mede de hoge kwaliteit van het plan. Een corridor op maaiveldniveau doorsnijdt Oranjekade en verbindt de wijk De Waard met het kanaal. De parkeergarage bestaat dan ook uit twee delen: aan de noordzijde een gesloten garage met mechanische afzuiging en daarop een volledig dichte daktuin; aan de zuidkant een kleinere, natuurlijk geventileerde garage met twee grote sparingen. Hierin staan bomen in de volle grond die door de sparingen uitstijgen. Rondom is de daktuin toegankelijk gemaakt met trappen.”
Waterdichting
Het waterdicht maken van de daktuin ging bepaald niet voorspoedig. BanBouw was in eerste instantie in zee gegaan met Kimmenade maar die ging in het begin van de uitvoeringsfase failliet. “Geen ideaal uitgangspunt om een groot project over te nemen”, aldus Brian Slotboom van Huijbers Dakbedekkingen. “Je mist het voortraject, door het faillissement is tijd verloren, waardoor er flinke druk op de planning stond en dan hadden we ook nog pech met het weer, dat opvallend lang slecht bleef. Ondanks alle tegenslag is het gelukt en ziet het dak er geweldig uit. We hebben het kelderdek afgewerkt met een tweelaags bitumineus dakbedekkingssysteem, waarvan de eerste laag dakbedekking is aangebracht met warme bitumen, met als toplaag Garantgum 470K14 wortelwerend. Op de gebouwdaken liggen twee lagen Garantgum op 23 cm EPS op afschot met grind als ballast voor de dakbedekking. Ook hebben we permanente valbeveiliging aangebracht.”
Daktuin
De gefaseerde aanleg van de daktuin volgde op een testfase op waterdichtheid die wegens de enorme tijdsdruk niet in elke fase met onder water zetten kon gebeuren. “De recent opgeleverde fase 3 was een zeer grondige visuele inspectie en daar waren wij akkoord mee”, zegt Martijn Verberne, projectleider van Du Pré Groenprojecten. “Eronder ligt een open parkeergarage, dat betekent veel minder risico dan een gesloten garage of een winkelcentrum. De basisuitwerking van het dak is overal hetzelfde. Het bitumen wordt beschermd door filtervliezen, waarop drainageplaten van Nophadrain liggen. Dat zorgt ervoor dat water naar de hemelwaterafvoeren wordt geleid. Bij de woningen liggen terrassen van Dreen®NXT tegels, die Zoontjens bijna een halve meter heeft opgetild met hun DNS®-dragers; dat geeft in de groene vakken ruimte voor de leeflaag. Hier tegenaan zijn cortenstalen keerwanden geplaatst, die zowel de tegels opsluiten als het substraat van de tuinen. De looppaden zijn ingevuld met klinkers op split. De 29 bomen staan in de hoogste substraatlagen – 80 centimeter – en liggen verspreid over de daktuin. Voor de beplanting hebben we het GreentoColour®-concept van Griffioen toegepast, dat een mix bevat van sterke, droogteresistente vaste planten die snel dekken. Ten slotte zijn er een reeks zitelementen met houten afwerking op het dak aangelegd en cortenstalen plantenbakken bij de woningen.”
ESTHETIEK
Oranjekade is integraal onderdeel van een groter plan, dat de achterliggende wijk verbindt met het kanaal en op termijn een groene verbinding legt met het nieuwe Watertorenpark. De zeer gevarieerde architectuur betekent onmiskenbaar een enorme verbetering voor het gebied en daarin is het idee van een verzameling pakhuizen sterk uitgewerkt. Tussen de gebouwen zorgen veel zichtlijnen voor contact met de omgeving. De daktuin zelf heeft BuroBol in contrast met de rechte vormen van de gebouwen ontworpen met vooral veel ronde vormen, die het gebied een speelse aanblik geven. Het is in elk geval een goed uitgangspunt voor de bewoners om er een gezellig verblijfsgebied van te maken.
SAMENWERKING
Het faillissement van Kimmenade betekende een moeizame start voor de partijen die het dak hebben afgewerkt. Dat is nooit bevorderlijk voor een vloeiend verlopende samenwerking, vooral door de grote tijdsdruk die het op de partijen legt. “Dat faillissement heeft denk ik drie maanden vertraging opgeleverd”, schat dakdekker Slotboom. Ginkel heeft dus
wel eens in de wachtkamer moeten zitten. Maar de lijntjes zijn gelukkig kort. Laten we concluderen dat er ondanks alle tegenslag, en die was er, een prachtig dak ligt waar we best trots op zijn.” Een conclusie die Verberne kan delen: “De opstart verliep stroefjes, maar toen het eenmaal begon te open, konden we snel meters maken. Het is een betrekkelijk eenvoudig ontwerp, met niet te veel diversiteit en vooral heel veel materialen en kuubs aan substraat.”
DUURZAAMHEID
De gebouwen van Oranjekade hebben zonnepanelen op de daken en warmte-koudeopslag (acht bronnen) die de vloerverwarming in de woningen voedt. Een lokale stadsverwarming en -koeling, kun je zeggen. De duurzame bijdrage van de daktuin bestaat uit de toevoeging van ruimte voor biodiversiteit, vermindering van het hitte-eiland-effect en waterberging, waarmee het riool wordt ontlast. Het GreentoColour®-concept is extra duurzaam groen, doordat het met de sterkste inheemse plantensoorten werkt en minder onderhoud vergt.
VEILIGHEID
De veiligheidsvoorzieningen tijdens de bouw waren voor rekening van BanBouw (steigerwerk en planken). Voor
de onderhoudsfase zijn de gebouwdaken uitgerust met veiligheidslijnen. De daktuin is waar nodig afgezoomd met witte stalen hekwerken met glazen panelen. ■
