Roofs 2000-07-08 Europese brandklassen indirect van invloed op het Nederlandse dak

Met de invoering van nieuwe Europese brandklassen staat het thema Brandveiligheid weer hoog op de agenda. Niet alleen bij de overheden van de verschillende Europese lidstaten maar ook bij opdrachtgevers en architecten. Voor veel producenten van bouwmaterialen zal de nieuwe regeling aanleiding zijn hun producten opnieuw te laten testen om daarmee het felbegeerde CE-keurmerk te verkrijgen. Of dat ook voor het Nederlandse dak grote gevolgen heeft valt voorlopig nog te bezien.

De harmonisatie van de brandproeven in Europa heeft in februari van dit jaar geleid tot de vaststelling van zeven nieuwe brandklassen: A1, A2 en B t/m F. Na een overgangsperiode van circa twee jaar zullen de bestaande Nederlandse normen over Brandwerendheid (NEN 6069), Onbrandbaarheid (NEN 6064), Brandvoortplanting (NEN 6065), Rookproductie (NEN 6066) en Brandgedrag van daken onder invloed van vliegvuur (NEN 6063), niet meer gehanteerd mogen worden. De nieuwe klassering geeft informatie over het brandgedrag van bouwmaterialen. Het maakt onderscheid tussen materialen die veilig zijn en geen of zeer beperkte bijdrage leveren aan een brand (klasse A1 of A2) en materialen die zo veel brandbare stoffen bevatten dat zij bijdragen aan branduitbreiding of zelfs brandoverslag in een ruimte veroorzaken (klasse E of F).
Alle op de Europese markt gebrachte bouwproducten zullen een CE-markering moeten hebben waarop de door beproeving vastgesteld brandklasse vermeld staat. Bovendien geeft de brandklassering ook informatie over de mate van rookproductie en druppelvorming die in een aantal landen verplicht is. Voor de meeste Europese lidstaten is dit laatste vooralsnog facultatief. De nieuwe brandklassering geldt voor alle Europese lidstaten. Het grote voordeel daarvan is dat de brandklasse aanduiding op alle in Europa beschikbare bouwmaterialen uniform is en dat de beproevingsmethoden om tot klassering te komen ook overal gelijk is. De altijd verwarrende en steeds weer terugkerende discussies over de al of niet vergelijkbaarheid van de brandinformatie behoort daarmee gelukkig tot het verleden.

Onbrandbare producten

Als basis voor de classificatie is een uitgebreid onderzoek naar het brandgedrag van een materiaal in de zogenoemde Room Corner Test (ISO 9705) genomen. Het onderzoek moet een reëel beeld geven van wat er in een kamer gebeurt bij het ontstaan en de ontwikkeling van een echte brand. De echte klassering vindt plaats door het materiaal te testen via een viertal nieuwe brandproeven. Deze proeven variëren van de bestaande en op Europees niveau aangepaste proef voor het vaststellen van de onbrandbaarheid van een materiaal, tot het gebruik van een compleet nieuw apparaat - de SBI-test - voor het bepalen van de hitteafgifte, de rookproductie, de vlamuitbreiding en de afgifte van gevaarlijke stoffen. Maar voordat de Room Corner Test wordt uitgevoerd, bepaalt een kleine vlamtest of een materiaal gemakkelijk en snel brandt. De reactie op deze test, die het aansteken van een materiaal simuleert, is bepalend of verdere brandproeven worden uitgevoerd. Om de bijdrage aan een brand te bepalen wordt het materiaal getest in de Calorische bom. Dit toestel bepaalt de calorische waarde, ofwel de mogelijke maximale verbrandingswaarde van het product. Deze waarde is bepalend voor het meedoen van een materiaal aan een echte brand. Uiteraard is de proef op onbrandbaarheid maatgevend voor de veiligste materialen.
Uitgangspunt in het nieuwe brandklasse systeem is dat het beste product geen enkele bijdrage mag leveren aan de brand, met andere woorden een onbrandbaar product hoort in de beste klasse thuis. Een product dat zeer snel vlam vat en snel verbrandt met veel hitteontwikkeling - dus het meest brandbare product - moet in de slechtste klasse komen. Op deze basis kwamen de specialisten tot de volgende klasse indeling met bijbehorende testen.

Rockwool levert informatie

De invoering van het nieuwe brandklasse systeem betekent dat tot nu toe geaccepteerde materialen, die al jaren in de praktijk zijn toegepast, nu aan een andere, nieuwe proef moeten worden blootgesteld. De uitkomst van ander proefmethoden geven uiteraard heel andere waarden. Om grote marktverschuivingen te voorkomen - dat is niet in het belang van de Europese harmonisatie - moet de nieuwe klassering wel in de buurt komen van de huidige indeling. Maar de classificatie moet natuurlijk wel een afspiegeling zijn van het brandgedrag in de praktijk.
Ook de invoering van een nieuwe classificatie in de bouwregelgeving moet in de lidstaten eenvoudig te verwerken zijn en dus redelijk aansluiten op hun huidige systemen. Tegelijkertijd zal de nieuwe klassering ongetwijfeld tot aanscherping van de voorschriften leiden, ook al omdat de consument in toenemende mate veiligheid eist van de verantwoordelijke regelgever. Dit zal de vraag naar A1-geclassificeerd materiaal doen toenemen. Niet alleen ter verhoging van de brandveiligheid voor personen maar ook ter beperking van de gevolgschade. Verzekeringsmaatschappijen hebben in het kielzog van de Europese ontwikkeling al aangekondigd dat het gebruik van onbrandbare materialen een gunstig effect op de premies zal hebben. Interessante ontwikkelingen. Niet in de laatste plaats voor producenten van materialen die als onbrandbaar kunnen worden aangemerkt.

CE-merk (nog) niet voor dakbedekkingsmaterialen

Daken en gevels, kortom de schil van een gebouw, bieden bescherming tegen brand. Zowel van binnenuit als van buitenaf. In de beoordeling van de brandveiligheid wordt vooral gekeken naar de totale constructie van een bouwdeel. Die mag onder de invloed van brand geen gevaar voor personen opleveren. Daarnaast wordt ook steeds belangrijker de mogelijkheid op het ontstaan van een brand door brandstichters en werkzaamheden. In bijzondere gevallen wordt gekeken naar het brandgedrag van afzonderlijke materialen als die gemakkelijk bereikbaar zijn voor ontstekingsbronnen. Zoals een rieten dak of brandbare materialen op straatniveau. Als een dak onderdeel uitmaakt van een vluchtroute of als het aansluit op een hoger gebouw, kunnen ook eisen worden gesteld aan de totale constructie.
Tot nu toe wordt de brandwerendheid van bouwdelen in norm NEN 6069 bepaald. Ook op dit gebied is een complete serie nieuwe Europese normen te verwachten. Voor afzonderlijke bouwdelen (zoals bijvoorbeeld een dak) zal in afzonderlijke normen worden aangegeven hoe de brandwerendheid daarvan moet worden bepaald.
Overigens zal voor veel typen daken niet veel veranderen. De onbrandbaarheid van bijvoorbeeld beton, pannen of leien, als onderdeel van een dakconstructie staat immers niet ter discussie. De Europese Commissie heeft dan ook een lijst samengesteld van materialen die geen probleem vormen en daarmee dus buiten het beproevingstraject en bijbehorende classificatie mogen vallen. Niet op de lijst voorkomende producten zullen zich wel moeten onderwerpen aan de nieuwe regelgeving en zijn verplicht het CE-merk met de brandklasse aanduiding te voeren.
Voor dakbedekkingsmaterialen die niet op de lijst voorkomen ligt er volgens De Raadt overigens nog wel een probleem. In Europa is op dit moment (nog) geen overeenstemming over de toe te passen proef ten aanzien van het onderwerp Vliegvuur. Er liggen drie verschillende proeven op tafel, onder andere de in Nederland gebruikte proef met een vuurkorf met houtspaanders (NEN 6053). Zolang Europa nog geen definitieve keuze heeft gemaakt zal het lastig zijn om voor de betreffende dakbedekkingsmaterialen een CE-merk te krijgen voor dit aspect van brandveiligheid.

Het brandveilige dak voor een lagere premie

Een bijzonder positie neemt de vaak onzichtbaar verwerkte isolatie in. In de reeks van toegepaste materialen in een bouwdeel is dit materiaal vaak weggestopt in spouwen, achter beplating of onder dakbedekking. Daar blijken zij vaak een sleutelpositie in te nemen in de brandveiligheid van de totale constructie. Voor de overheid is in de eerste plaats de veiligheid van personen van belang. Voorkomen dat daarna het dak instort en een gebouw geheel verwoest raakt is voor de brandweer een tweede zorg. Daarentegen zijn het de eigenaren en hun verzekeringsmaatschappijen die juist groot belang hechten aan een zo beperkt mogelijke brandschade. De directe schade, maar vooral de indirecte schade. Veel bedrijven blijken na een brand uiteindelijk failliet te gaan door het verlies aan continuïteit. Vermindering van risico kan dus van economisch levensbelang zijn. Bovendien, en dat is een direct merkbaar effect, zal bij minder risico de premie lager uit vallen.
Een A1-geclassificeerd materiaal, bijvoorbeeld steenwol, is dan de aangewezen keuze. Toegepast op het dak verhoogt het de brandveiligheid: een verhoogde brandwerendheid en beperkter branduitbreiding door brandoverslag. Van binnen naar buiten maar ook van buiten (buren) naar binnen. Brandende belendingen maar ook brandgevaarlijke activiteiten, zoals dakdekken, vormen dan een minder groot risico. Ook bij een binnenbrand zal steenwol boven een vervormende staalconstructie geen vergroting van het risico gaan vormen. Het is immers onbrandbaar, vormt geen brandende en dus branduitbreidende druppels en er komen geen giftige stoffen vrij die het kostbare milieu vervuilen.
De brandveiligheid gaat een steeds belangrijker rol spelen omdat de aansprakelijkheid voor de gevolgen van een brand steeds vaker verhaald zullen gaan worden op de veroorzaker van die brand. De kosten van de gevolgen vormen voor de verantwoordelijk een belangrijk financieel risico. Niet alleen in het beslissingstraject maar ook tijdens de uitvoering zal het kiezen voor een hogere brandveiligheid dus voor veranderingen zorgen.

door: Mari van Lieshout