Roofs 2002-04-03 Gratis

Eind jaren tachtig is Shell in Rotterdam begonnen met het belonen van trouwe klanten door ‘gratis’ zegeltjes te verstrekken bij tankbeurten. En voor die ‘gratis’ zegeltjes kon gespaard worden voor cadeau’s, voornamelijk handdoeken en dergelijke. Dat hebben ze geweten. Binnen de kortste keren moest het ‘gratis’ zegeltjessysteem ingevoerd worden in het gehele land. De concurrentie kon niet achterblijven en volgde spoedig met eigen spaarsystemen. Halverwege de jaren negentig heeft Shell gepoogd de ‘gratis’ zegeltjes om te zetten in betaalde spaarprodukten. Ook dat hebben ze geweten want de spaarders waren ‘om’ zoals dat mooi heet en stapten massaal naar de concurrent. In allerijl besloot de oliemaatschappij eieren voor haar geld te kiezen. Wijs geworden zijn de concurrenten nooit van hun ‘gratis’ spaarsystemen afgestapt en zo kan het dat je bij vrijwel iedere pomp ‘gratis’ iets kan sparen. De zegeltjes zijn voordelig voor vrachtwagenchauffeurs, vertegenwoordigers, dakdekkers, en andere notoire weggebruikers. In ieder geval mensen in loondienst voor wie de brandstofkosten betaald worden door de baas. De baas weet wel wie die zegeltjes betaald en kan in het beste geval instemmen met het geboden doceurtje. Minder punt is dat de weggebruikers om gaan rijden voor de zegeltjes en de extra kilometers wegen daarbij niet op tegen de uren die ermee verloren gaan. In Nederland worden spaarsystemen gegarandeerd gebruikt. Iedereen weet dat je uiteindelijk zelf betaald omdat de bonus verwerkt is in de verkoopprijs van het product. Het gaat dan ook niet om wat je kunt sparen maar het besef dat je de gereserveerde marge beter zelf kan pakken dan dat je het laat liggen en zeg je buurman er mee vandoor gaat. Ik denk niet dat de oliemaatschappijen gelukkig zijn met de invoering van de ‘gratis’ spaarsystemen. Het verhoogt de verkoopprijs, geeft gedonder wanneer leveringen niet correct zijn en het is al lang niet meer onderscheidend. Niet alleen de oliemaatschappijen zijn gevangen in een ‘gratis’ systeem, ook de dakdekkers. Op vrijwel iedere folder van een dakdekkersbedrijf staat vermeld “gratis inspectie”. De dakdekkers die ik er op heb aangesproken zijn er van overtuigd dat ze wel moeten omdat de collega het ook ‘gratis’ doet. Ik tref ook opdrachtgevers die rustig vijf partijen het dak ‘gratis’ laten keuren. Het is dus absoluut niet onderscheidend. Ik vraag de opdrachtgevers ook of ze denken een objectief oordeel te verkrijgen van zo’n ‘gratis’ inspectie. De meeste opdrachtgevers laten een dak ‘gratis’ keuren als ze zelf het idee hebben dat er wat aan het dak moet gebeuren. En de dakdekkers zijn de laatste om dat idee af te schieten want die moeten gewoon werk hebben. Kiest de opdrachtgever dan uit de ‘gratis’ offertes dan kiest hij veelal de goedkoopste. Niet dat hij daarmee het voordeligst af is. Want met dat er wordt ingespeeld op het idee dat er toch een nieuw dak op moet komt er ook een nieuw dak op, al is het maar een laagje. Ook als het bestaande dak met wat uitgebreid onderhoud langer mee had gekund. Allerminst goed voor de branche deze gang van zaken. Het zet een negatieve prijsspiraal en een negatief beeld van de kwaliteit van daken door. Het werkt ook kostenverhogend want ‘gratis’ bestaat niet en de opdrachtgever betaald via opslagen toch de ‘gratis’ inspecties die niet geresulteerd hebben in werk. Het werk van de inspecteur wordt er ook niet leuker op als het alleen maar om de verkoop gaat terwijl je een opdrachtgever als vakman en vertrouwenspersoon veel beter kan begeleiden. Loopt ie ook niet weg. Dat het laatste werkt behoeft geen twijfel. Ik leef er onder andere van en ben niet de enige. Het komt zelfs geregeld voor dat mij wordt verzocht te kiezen uit alle ‘gratis’ aanbiedingen. Vooral als het er meer dan vijf zijn. Dat doe ik verre van ‘gratis’ en het gekke is dat de meeste opdrachtgevers daar helemaal geen problemen mee hebben. Want die weten ook wel dat ‘gratis’ niet bestaat. Een serieuze opdrachtgever vraagt gewoon weerwoord van serieuze aanbieders. Serieuze aanbieders die onder andere kunnen uitleggen wat ‘gratis’ hem kost. En wil de opdrachtgever ‘gratis’, biedt hem dan maar ‘gratis’ zegeltjes, inspecties en dergelijke aan. Wel voorzichtig doen want ‘gratis’ reisjes en zo mogen niet meer. Bedenk ook dat zo’n opdrachtgever meestal nog een baas heeft.

Ton Berlee