Roofs 2003-04-16 Inspecteren of instorten? Een zaak voor de hele branche!

o Ing Nic-Jan Bruins
DGI / T-Joint
Dak- & Gevelingenieurs BV
o Ing Amarinus Schouten
o Ir. Jan Locht
Schouten Engineering Consultancy Dongen

De spraakmakende titel van de studiemiddag 'Inspecteren of instorten' roept mogelijk de onjuiste verwachting op dat door het uitvoeren van een inspectie een dakinstorting ten gevolge van wateraccumulatie te voorkomen is. Om het maar gelijk duidelijk te stellen: het beoordelen van daken op gevoeligheid voor wateraccumulatie is alleen mogelijk door na de dakinspectie een rekenkundige controle uit te voeren. Wel kan middels inspectie het risico op instorten als gevolg van wateraccumulatie nader worden ingeschat, waardoor opdrachtgevers en dakdekkers een kostbare opdracht tot nader onderzoek op dit punt beter kunnen overwegen.

Een dak inspecteren zonder nader onderzoek en doorrekenen is dus geen garantie op een uitspraak of het dak wel of niet zal instorten als gevolg van wateraccumulatie. Een verkennend onderzoek van VROM geeft aan dat naar schatting 100.000 platte daken in Nederland het risico lopen op instorting als gevolg van wateraccumulatie. Een onderzoek op wateraccumulatie neemt op z'n minst enkele dagen in beslag en een eenvoudige rekensom leert dat er 1500 manjaar aan werk voor een ingenieursbureau in zit, om al die daken op dit punt te controleren. Zoveel ingenieurs met verstand op dit gebied wonen er niet in Nederland. Een manier om de daken met het hoogste risico snel in kaart te brengen, is daarom noodzakelijk; en de inschakeling van dakdekkersbedrijven en onderhoudsdiensten onvermijdelijk. Om die reden is door DGI / T-Joint in samenwerking met Schouten Engineering Consultancy een 'quick- scan' geschreven. De gezamenlijk door SEC en DGI/T-Joint opgebouwde theoretisch 'constructieve' en praktische 'daktechnische' kennis inzake dakinstortingen, onderschrijft dat op basis van een visuele inspectie er geen betrouwbare conclusies met betrekking tot de gevoeligheid voor wateraccumulatie zijn te trekken; maar dat er wel een nadere beschouwing is te geven.

Heeft alleen inspecteren geen zin?

Inspecteren van de daken geeft, zwart-wit gesproken, geen enkele zekerheid over het absolute risico van dakinstorting door wateraccumulatie. De dakinspectie geeft wel inzicht in risicofactoren die, in negatieve zin, kunnen bijdragen tot versterking van het effect van wateraccumulatie. Het blijft evenwel zo dat bij het wel of zelfs niet aanwezig zijn van deze risicofactoren niet met 100% zekerheid is vast te stellen of het dak gevoelig is voor wateraccumulatie. Een praktisch probleem met mogelijk grote gevolgen waar menigeen zijn ogen voor sluit, zo is gebleken. Naar de opdrachtgever kan er geen uitspraak gedaan worden waarin het risico wordt gekwalificeerd. De opdrachtgever blijft daarmee in onzekerheid en vraagt zich af of er nu wel of niet geïnvesteerd moet worden in verdere (kostbare) constructieve berekeningen. Omdat wij als ingenieursbureau voor daken en gevels telkenmale met deze vragen van opdrachtgevers werden geconfronteerd, is er door SEC en DGI/T-Joint en methodiek met bijbehorende software ontwikkeld waarmee, na signalering door uitvoerende partijen op het dak, door onze adviseurs op locatie een wetenschappelijk onderbouwde uitspraak gedaan kan worden inzake de gevoeligheid voor wateraccumulatie.
[voor informatie zie 'wateraccumulatie in beeld']

Wie gaat er inspecteren?

De beoordeling van het effect van wateraccumulatie verlangt actuele constructieve en daktechnische kennis op ingenieursniveau. Maar zoals geschetst blijft het probleem bestaan van de omvang van het probleem. De vragen en de ongerustheid over het mogelijke gevaar van instorten blijven aanleiding geven voor vragen aan iedereen die met daken te maken heeft. Met dit gegeven in het achterhoofd is gewerkt naar een getrapte manier van inspecteren. De eerste, zeer grove, risico-inventarisatie op wateraccumulatie gebeurt door de dakbeheerders en dakbedekkers. De geselecteerde risicovolle daken worden vervolgens naar de 2D-methode beoordeeld op het risico van wateraccumulatie. De daken die op basis van deze inventarisatieronde als meest verdacht uit de bus komen, worden vervolgens naar de 3D-methode beoordeeld. Is de eerste stap van inventarisatie nog enigszins zelf uit te voeren, naarmate de meest risicovolle daken in beeld komen, worden op die daken de specialisten ingezet. Dat betekent, dat zo efficiënt mogelijk wordt omgesprongen met mankracht en budget. Specialisten zijn namelijk te duur om alle daken op te nemen.

Maatregelen dakdekker

De dakdekker is dus een van de eersten, die het dak op zeer grove lijnen moet beoordelen op wateraccumulatie. In het geval van nieuwbouw is de verantwoording nog duidelijk aan te wijzen aan de architect/constructeur. Maar juist in de nieuwbouw komt de onderschatting van wateraccumulatie voor, zo blijkt uit het onderzoek van VROM. Al in dat stadium moet alert gereageerd worden door de aannemer en de dakdekker. Het is mogelijk al te gemakkelijk om te zeggen dat noodoverlopen dakaccessoires zijn, die zonder enige verantwoording te nemen in de dakbedekkingsconstructie worden opgenomen. In de nieuwbouwsituatie blijkt dat deze verantwoording is te delegeren. Aanbevolen wordt, dit schriftelijk, juridisch onderlegd, vast te leggen in de opdrachtbevestiging en de algemene voorwaarden.

Let er op dat de noodoverlopen precies overeenkomstig de aangeleverde specificatie worden aangebracht, ter voorkoming van verantwoording die bij calamiteiten de uitvoerende partij alsnog kunnen worden aangerekend!!!

Dakbedekkingsbedrijven wordt aangeraden:
o Vraagstuk wateraccumulatie opnemen in de offerte en de opdrachtbevestiging
o Algemene voorwaarden nazien en/of aanpassen in relatie tot wateraccumulatie-vraagstuk

Het ligt anders bij de renovatie waar de dakdekker als aannemer optreedt, en het werk zoals dat er ligt aanvaardt; inclusief mogelijk risico op wateraccumulatie. In de renovatie kan het niet zo zijn dat de opdrachtgever wordt opgezadeld met een wateraccumulatie beoordelingsvraagstuk. Als deskundige dakaannemer moet u de opdrachtgever immers adviseren over de daken. Het is dan ook van belang dat dit onderwerp onderdeel wordt van het gesprek. In die situatie wordt dakbedekkingsbedrijven aangeraden:
o Wateraccumulatie-vraagstuk op de agenda bij gesprek met opdrachtgevers plaatsen

De taak van het dakbedekkingsbedrijf is te voorkomen dat de opdrachtgever speelbal wordt tussen verschillende partijen. Een dakbedekkingsbedrijf moet voldoende expertise opbouwen, of anders inhuren, om leiding te geven aan het allesomvattende dakproces.