Roofs 2009-03-03 Meningsverschillen oplossen

Het oplossen van zakelijke meningsverschillen over de geleverde kwaliteit blijkt verre van eenvoudig en het is vrijwel standaard een kostbare aangelegenheid. Tot mijn grote verbazing wordt er op alle fronten door arbiters en rechters steeds meer aangestuurd op een onderling tussen partijen overeen te komen compromis, in plaats van dat zij tot een eigen oordeelsvorming in een zorgvuldig onderbouwd vonnis komen.

Hoewel er wel iets te zeggen is voor de ‘tijdswinst’ en het eigen gemak dat door (of voor) arbiters en rechters wordt bereikt, kan ik mij met het ‘handje klap op de gang’ moeilijk verenigen. Als men niet tot de feitelijke toetsing komt, wordt de uitkomst van de rechtsgang moeilijk voorspelbaar.

Bij drie afzonderlijke arbitrages heb ik laatst in totaal wel tot 10 keer gezamenlijk met partijen op de gang gestaan om tot een compromis te komen over de afhandeling van het te beslechten meningsverschil. Onder druk van arbiters - die er zelfs niet voor schromen de druk te verhogen door bijvoorbeeld (in mijn ogen overigens niet noodzakelijke) aanvullende bewijslast te verlangen - werd in één voorkomende situatie tot vier keer toe naar de gang verwezen.

Je moet dan als opdrachtgever wel heel sterk in je schoenen staan om niet toe te geven aan de opgelegde druk. Steeds vaker moet ik het begrip opbrengen dat mijn opdrachtgever zijn of haar verlies neemt in een compromis.

Ook het begrip ‘naar redelijkheid en billijkheid’ wordt in de rechtsgang in mijn beleving vaak onjuist toegepast. Hoe was het ook al weer: Redelijkheid en billijkheid behelst de sociaal aanvaardbare normen zoals ze door het gewoonterecht of de ongeschreven rechtsregels zijn geformuleerd. Wanneer het naleven van een overeenkomst zou leiden tot een dermate ongunstig effect voor een der betrokkenen dat het afdwingen van naleving van die overeenkomst onaanvaardbaar zou zijn naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid, kun je wel gelijk hebben, maar sta je toch met lege handen.

Als je de uitgangspunten leest klinkt het heel redelijk, billijk en zorgvuldig. In de praktijk werd ik geconfronteerd met een opdrachtgever die bij de realisatie van een nieuwbouw werd geconfronteerd met een bedrijfsvloer dat niet voldeed aan de in het bestek omschreven genormeerde vlakheidseisen.

Tijdens de arbitrage vroegen arbiters welk nadeel mijn opdrachtgever ondervindt van het niet voldoen aan deze vlakheidseis. In mijn beleving een ‘ongewenste’ vraag, die de richting van arbiters betreffende de oordeelsvorming al duidde. Het is immers bijzonder kostbaar de vloer te corrigeren naar de besteksmatig overeengekomen vlakheidseis. Maar is het niet zo dat wanneer je een product (vloer) hebt verkregen je recht hebt op de gespecificeerde vloer? De vraag of mijn opdrachtgever hiervan wel of geen nadeel van ondervindt is in mijn beleving niet aan de orde.

Hier was echter naar de mening van de arbiters het begrip ‘naar redelijkheid en billijkheid’ aan de orde. De arbiters waren van mening dat het nadeel van dermate geringe omvang voor mijn opdrachtgever zou zijn dat volstaan zou kunnen worden met een geringe schadevergoeding. Sta je toch mooi te kijken als je opdrachtgever die vlakke vloer had willen hebben. Ook na een dergelijke uitspraak moet je als opdrachtgever wederom sterk in je schoenen staan om een hoger beroep procedure te beginnen.

Het is om die reden aantrekkelijk om met mediation te trachten partijen door middel van standpuntverheldering en respect voor wederzijdse argumenten tot een oplossing voor een gerezen meningsverschil te komen. Belangrijk nadeel van mediation is dat partijen op basis van vrijwilligheid trachten tot een oplossing van het gerezen geschil te komen. Wanneer de mediation niet slaagt, zijn partijen net zover als zij tevoren waren. Dit betekent niet dat mediation op voorhand niet geëigend zou zijn, integendeel. Partijen zouden er goed aan doen eerst te trachten langs deze weg een oplossing te bereiken.

Blijft de oplossing voor het meningsverschil uit, dan kan de rechter of arbitrage worden ingeschakeld om tot een oplossing te komen. Arbitrage wordt zeer regelmatig toegepast en biedt behalve een aantal voordelen zeker ook een aantal nadelen.

Arbitrage is in de praktijk zeer kostbaar gebleken vanwege het door partijen te financieren honorarium van het doorgaans meerhoofdige college van arbiters. De arbitrale rechtsgang verloopt bovendien lang niet altijd sneller dan een procedure voor de burgerlijke rechter.

Wanneer partijen zich samen vooraf verplichten een gerezen geschil zonder meer te beslechten en te beëindigen, eventueel met zachte of harde hand daartoe aangezet door een bindende adviseur, kan wellicht worden gekomen tot een eenvoudiger, goedkopere en snellere afhandeling van het meningsverschil.

Nic-Jan Bruins