Roofs 2010-09-18 Bont gekleurde Beverstaartpannen op MFA de Zonneboom

Een multifunctioneel gebouw in de Doetinchemse wijk Oosseld, MFA de Zonneboom, heeft een opvallende vormgeving gekregen. Met behulp van keramische ‘Biberschwanzziegel’ (Beverstaartpannen) in vijf kleuren werd een bonte kleurschakering bereikt en werden fraaie figuren gecreëerd op de gevel.

In Doetinchem is onlangs een multifunctioneel gebouw gerealiseerd, dat twee basisscholen herbergt, een grand café, een sporthal en enkele zorginstellingen. Het fraaie pand werd ontworpen door het Rotterdamse architectenbureau Drost + Van Veen. De verschillende ruimten zijn ondergebracht onder een opvallende dakvorm die refereert aan de karakteristieke Oosseldse kapdaken. Deze dakvorm verdeelt het dakvlak in kleinere delen, waardoor het geheel ondanks de grote oppervlakte een kleinschalig karakter krijgt. Zowel het dak als de gevel zijn kleurrijk uitgevoerd met de keramische Biber-‘leipannen’ van Wienerberger Koramic. Om problemen tijdens de uitvoering te voorkomen, werd dakdekker- en leidekkersbedrijf Adriaans te Haps al in een vroeg stadium bij het project betrokken. Roofs sprak hierover met directeur Jan Adriaans.

De bouw van het pand begon in september 2009 en in dezelfde periode werd de dakdekker aan tafel uitgenodigd om mee te denken over de uitvoering van het opvallende ontwerp. Over het gehele dakvlak en de gevel dienden de vijf kleuren in percentages te worden verwerkt. Ook moest goed worden nagedacht over de te gebruiken hulpstukken. Dit was geen eenvoudige klus omdat alle dakhellingen verschillend waren. Het was daardoor onmogelijk vooraf te bepalen welke hoeveelheden er nodig waren. Men kon dus niet uitgaan van een standaard, maar telkens opnieuw de toe te passen hoek bepalen en de bijbehorende pan produceren. Ook was er de tijdsdruk omdat de productielocatie waar deze Bibers geproduceerd werden voor onderhoud in de wintermaanden stil kwam te liggen. Een goede onderlinge communicatie was dus van zeer groot belang. Jan Adriaans zet het belang hiervan uiteen.

Bibers

“De vijf kleuren dienden in percentages te worden verwerkt,” vertelt hij. “Dat betekende niet dat de plaats van elke Biber al van te voren vaststond. Per vierkante meter verwerkten we een kruiwagen Bibers die in de juiste kleurpercentages waren gesorteerd. De plaats van de pannen maakte dan niet zo gek veel meer uit. In de gevel bij de hoofdingang had de architect figuren in de vorm van bladeren ontworpen, die overlopen in de andere gevel. Dit zijn de ‘blaadjes’ van de Zonneboom. Voor deze figuren had de architect wel heel nauwkeurig de gewenste plaats van de Bibers aangegeven. Adriaans: “Het werk startte iets later dan gepland, omdat tijdens de wintersluiting bleek dat de vijfde kleur niet overeen kwam met de wens van de architect. De juiste kleur werd direct na de wintersluiting in allerijl geproduceerd, wat een verschuiving in de planning van de werkzaamheden inhield. Dit is in onderling overleg goed opgelost.”

Onderling overleg was ook nodig om de tolerantie in de maatvoering van de Bibers op te vangen. “Een keramisch product heeft nu eenmaal toleranties. In dit geval waren de Bibers 178 mm breed, waar in het ontwerp rekening was gehouden met 180 mm. Op een geveloppervlak van 30 meter met diverse ramen en deurpartijen heeft dat gevolgen. De posities van de vensters en deuren is aan deze situatie aangepast. Door een flexibele en constructieve houding van alle partijen is ook dit dus naar ieders tevredenheid opgelost.”

Hulpstukken

Alle hulpstukken moesten op het werk worden ingemeten en vervolgens op maat gemaakt. Deko Steenzagerij in Elst verzaagde en lijmde de Bibers. Hier werd een tweecomponentenlijm voor gebruikt, waarmee volgens Adriaans een verbinding wordt bereikt die de hele levensduur van de pan intact blijft. Het bedrijf en de dakdekker hebben al jarenlang een goede relatie en onderhielden daarom een direct onderling contact. Dit kwam goed van pas toen de productie van de op maat gemaakte hulpstukken door onvoorziene personele problemen in gevaar dreigde te komen. De dakdekker heeft toen de werkzaamheden tijdelijk overgenomen en de Bibers in eigen huis verlijmd.

“Belangrijk was, dat goed werd nagedacht over hoe de verschillende aansluitingen waterdicht zouden zijn in te werken,” vertelt Adriaans. “Een goede voorbereiding is in dit opzicht het halve werk. Natuurlijk werd er onder de dakpannen wel een waterdichte folie toegepast, maar je mag er nooit van uitgaan dat dit voldoende is. Tijdens de verwerking kunnen er altijd beschadigingen in de folie komen, het is dus belangrijk ook de pannen zodanig toe te passen dat ze een waterdichte afsluiting vormen. Wij hebben daarom vooraf diverse proefopstellingen gemaakt en alle details goed met de architect, de fabrikant en de aannemer besproken.”

Een voorbeeld van deze details waren de doorvoeren voor de ventilatieschachten in de gevel. Deze waren afgesloten met roosters die precies om de leidingen pasten. De dakdekker heeft speciale zinken ringen vervaardigd om deze fraai in de Biber in te kunnen werken. Deze ringen werden met een speciale kit ingewerkt. Ook de doorvoeren op het dak werden zodanig ingewerkt dat ze het beeld van het dakvlak niet verstoorden. De afvoer van het hemelwater verloopt via een inwendige gootconstructie.

Samenwerking

“Bij een dergelijk werk zijn tijd en uitvoering altijd een belangrijke factor en dit is door alle partijen goed aangehouden,” vertelt Adriaans. “Het is altijd belangrijk vooraf goed te bespreken wat de klant precies wil, en wat mogelijk is - en hoe de wensen en de praktijk het best op elkaar kunnen worden afgestemd. Daar is onderling vertrouwen en wederzijds respect voor nodig. Te vaak wordt de dakdekker pas op het laatste moment ingeschakeld, waardoor het te laat is bepaalde problemen op een juiste manier op te lossen. Bij dit project is de samenwerking optimaal verlopen.”

In september 2010 zijn de dak- en gevelwerkzaamheden afgerond. Het heeft geresulteerd in een multifunctioneel gebouw die fungeert als blikvanger, en tegelijk als uithangbord voor wat er zoal mogelijk is met dakpannen.

BEGIN KADER

MFA de Zonneboom te Doetinchem

Opdrachtgever: Sité woondiensten te Doetinchem
Architect: Drost + Van Veen Architecten bv te Rotterdam
Fabrikant: Wienerberger Koramic te Zaltbommel
Hoofdaannemer: KuiperBouw te Arnhem
Dakdekker: Dakdekker- en Leidekkersbedrijf Adriaans te Haps

EINDE KADER