Roofs 2011-01-20 Dakpanknipper wint Arboprijs FNV Bouw 2010

De Hytile Dakpanknipper heeft de Arboprijs FNV Bouw 2010 gewonnen. Het gereedschap kreeg de prijs toegekend omdat het er in slaagt de hoeveelheid kwartsstof op het dak tot vrijwel nul te reduceren, iets wat de Arbeidsinspectie enkele jaren geleden nog onmogelijk achtte.

Begin 2009 stuitten de gebroeders Roel en Paul Kranenborg van dakdekkerbedrijf Kranenborg uit Garnwerd op het internet bij toeval op de Hytile Dakpanknipper. Het gaat hier om een Australische vinding die het mogelijk maakt dakpannen op maat te knippen. Het is dus niet nodig de dakpannen te slijpen. Men bestelde een exemplaar en begon ermee te werken. De Arbeidsinspectie werd ingelicht en deze reageerde positief. Vervolgens werd besloten het gereedschap op de Nederlandse markt te verkopen. Hier werd een aparte BV voor opgericht: Hytile Europe bv (zie het artikel ‘Dakpannen knippen zonder kwartsstof’, Roofs 10-2009).

Roel Kranenborg van Hytile Europe vertelt: “De Dakpanknipper was in Australië al 40 jaar op de markt. Gek genoeg was het daarbuiten nog totaal onbekend. Het Australische Hytile is net als wij een familiebedrijf. Na de eerste contacten bleek dat het klikte, en zijn we met elkaar in zee gegaan. Inmiddels verkopen wij de Dakpanknipper niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland, Denemarken, Oostenrijk, Tjechië en sinds kort ook Engeland.” De toekenning van de Arboprijs is een nieuwe bevestiging dat de knipper voor de dakdekker hellend dak een  oplossing betekent voor de kwartsstofproblematiek.

De andere genomineerden voor de FNV Arboprijs waren de kwasthouder van Huub Dekker, de deurscharniergeleider van André Ringhs, het hellingrooster van Gerard de Weerd en de plaatdrager van Rienes Hagen.

Kwartsstof

Het inademen van teveel stof kan diverse klachten veroorzaken, variërend van irritatie van de luchtwegen en benauwdheid, tot blijvend letsel als silicose (stoflong) of longkanker. Tot 0,075 mg/m³ (gemiddeld over acht uur) wordt acceptabel gevonden, maar bij het slijpen van dakpannen wordt deze waarde ruimschoots overschreden. Een inspectieproject van de Arbeidsinspectie in 2007 wees uit dat het met het gebruik van stofreducerende apparatuur bij het zagen van dakpannen niet best is gesteld. Er zijn diverse methoden om de kwartsstof tijdens de werkzaamheden te reduceren, zoals haakse slijpers met afzuiging of met aquaflex. Maar deze nemen het risico op overschrijding van de waarden niet altijd weg. Ademhalingsbescherming in de vorm van mondkapjes blijft dus noodzakelijk.

De Dakpanknipper bestaat uit een knipper en een opvangbak. De knipper is een stang voorzien van een beitel, deze is gemonteerd aan de opvangbak voor het restmateriaal. Het hulpmiddel weegt zo’n 13 kg en heeft een pootje dat aan een panlat kan worden gehaakt. Het naar beneden schuiven wordt hiermee voorkomen. Men tekent eerst op de dakpan waar de knip moet lopen. Vervolgens kan men de dakpan door de knipper halen en telkens op de lijn met enige kracht (niet teveel) een inkeping maken. Na meerdere inkepingen zal de dakpan op de gewenste plek breken. Hier komt geen kwartsstof bij vrij. “Een ervaren dakdekker heeft het werken met dit gereedschap snel onder de knie,” aldus Kranenborg.

Hij vervolgt: “Met de Dakpanknipper kunnen alle typen dakpannen worden geknipt. Behalve leien: die zijn te dun om een goede knip te kunnen maken. Leipannen daarentegen kunnen prima met dit gereedschap worden bewerkt. De kilgoot dient overigens wel iets bijgeslepen te worden om de goot mooi recht te laten lopen.”

Prijsuitreiking

Kranenborg vertelt dat hij de nominatie al mooi vond en op 9 december 2010 zonder al te veel verwachtingen naar de prijsuitreiking was gegaan. Dat maakte de verrassing dat de Dakpanknipper de prijs had gewonnen des te plezieriger. De gebroeders Kranenborg kregen de prijs uit handen van John Kerstens, voorzitter van FNV Bouw. “FNV Bouw besteedt veel aandacht aan gezond en veilig werken,” zei Kerstens. “Maar ondanks ons denkwerk komt het echte denkwerk nog altijd uit de praktijk: wat is fout en wat moet beter? Goede ideeën zijn vaak simpel, dat wordt vandaag maar weer bewezen. Ik hoop dat de Arboprijs het laatste steuntje in de rug is om de Dakpanknipper op grote schaal op het dak te krijgen.”

De prijs bestaat uit €10.000,-, bestemd om het apparaat verder te ontwikkelen. Wat valt er dan nog aan te verbeteren? “De Dakpanknipper is uitontwikkeld,” reageert Kranenborg. “We zullen het prijzengeld gebruiken om het apparaat verder onder de aandacht te brengen in Nederland en in het buitenland. We hebben een apparaat waar heel veel mensen heel enthousiast over zijn.”