Roofs 2012-05-03 Het totale plaatje

Onlangs werd bekend dat het aantal verkeersdoden in Nederland voor het eerst sinds vele jaren weer is gestegen. Hoe kan dat? Is de voorlichting niet effectief genoeg? Gebeuren er meer ongelukken omdat we ons tegenwoordig met 130 km/u te pletter mogen rijden? Moeten we de oorzaak zoeken in de ‘verhuftering’ van de samenleving? Of heeft het te maken met de vergrijzing (want de stijging van het aantal doden in het verkeer komt vrijwel geheel voor rekening van de 65-plussers)?

Hoe dan ook: de ANWB heeft de stijging ‘zorgwekkend’ genoemd en heeft de overheid opgeroepen een actief beleid te blijven voeren op het gebied van verkeersveiligheid. Een voor de hand liggende reactie, lijkt me. Ik zou het vreemd hebben gevonden als de ANWB had gezegd dat de automobilisten de afspraken beter moeten nakomen; dat de verkeersregels moeten worden aangescherpt; dat de rijlessen moeten worden verbeterd en dat, als dit allemaal goed is geregeld, de verkeerspolitie feitelijk overbodig is.

De reactie van Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland, op het recente rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid vond ik daarentegen wél vreemd. De Onderzoeksraad concludeerde begin april dat er voorafgaand aan de instorting van de B-Tower in Rotterdam grote fouten zijn gemaakt: 55 van de 59 schoren die de constructie hadden moeten dragen ontbraken. De Onderzoeksraad legde een verband met een lange reeks ‘incidenten’ die zich het afgelopen decennium hebben voorgedaan. Ik breng alleen even de instorting van het stadiondak van de Grolsch Veste in herinnering, u kunt de lange lijst verder zelf wel aanvullen.

De Onderzoeksraad stelt dat de bouw een slecht lerend vermogen heeft en concludeert dat de bouw de verantwoordelijkheid die gepaard gaat met de vrije markt en deregulering niet aankan. “Moet er niet eens gedacht worden aan een hoofdconstructeur die de eindverantwoordelijkheid draagt?” was de vraag die Brinkman door de journalisten van de NOS kreeg voorgelegd. “Nee,” was het antwoord, en ik citeer letterlijk: “Die ene meneer of mevrouw wordt dan verantwoordelijk gemaakt, maar die maakt niet én de tekening én de materialen. Die komt daar ook niet het beton storten en die komt daar niet de steiger zetten. Je hebt dus altijd weer mensen nodig die de veiligheidsafspraken goed uitvoeren.” Zijn oplossing: “Je zult je concreet op de bouwplaats - man voor man - moeten houden aan de afspraken. Dat zullen we als sector nog beter tussen de oren moeten krijgen, zowel op de bouwplaats als op kantoor, bij het toezicht.” En dus, aldus Brinkman: beter opleiden, eventueel regels aanscherpen.

Als je het hem hoort zeggen, klinkt het allemaal heel logisch – al vraag je je wel af hoe ze dan in het buitenland bouwen, en waarom ze daar heel wat minder van dit soort incidenten hebben. Als je er verder even over nadenkt is het ronduit verbijsterend dat de voorzitter van de grootste branchevereniging voor de bouw werkelijk denkt dat het probleem op die manier is op te lossen. Er is dacht ik toch niet zo heel veel mis met de bouwregelgeving, of met de bouwopleidingen. Natuurlijk, er valt veel te winnen bij het kweken van een groter veiligheidsbewustzijn, en daar is dan ook al een heel woud aan organisaties druk mee bezig. Maar dan hebben we het over een proces van vele jaren en met het gemiddelde van één groot ongeluk per jaar is dat iets wat de Nederlandse bouw zich eenvoudigweg niet kan veroorloven.

De bouw komt om in de regels. Het is toch eigenlijk te gek voor woorden dat juist die ene regel die mensenlevens redt niet wordt doorgevoerd omdat we aan deregulering doen. Zo moeilijk kan het niet zijn: maak één partij verantwoordelijk voor het totale plaatje en die ene partij zal linksom of rechtsom afdwingen dat het totale plaatje klopt. Want als iedereen zich alleen voor het eigen gedeelte verantwoordelijk voelt, voelt niemand zich verantwoordelijk voor het geheel, dat is inmiddels wel duidelijk.

Ik denk eerlijk gezegd niet dat Brinkman echt denkt dat er in de toekomst geen balkons meer van de gevels vallen of daken instorten of steigers omvallen als we nu nog wat nadrukkelijker gaan roepen dat iedereen zich aan de afspraken moet houden. Maar kennelijk heeft de Nederlandse bouw belang bij de huidige situatie, waarin ze immers de regie zelf in de hand heeft. En kennelijk is men bereid daar een heel hoge prijs voor te betalen.