Roofs 2015-03-24 LEAN: theorie en praktijk

LEAN Bouwen is een methode om het bouwproces te optimaliseren. Maar hoe reëel is het om de planning al vooraf vast te leggen?

Theo Wiekeraad

Eerst even voor LEAN-beten onder ons: De achterliggende gedachte van LEAN is om gezamenlijk met alle uitvoerende partijen een zo strak mogelijke planning te organiseren. Hierbij wordt de doorlooptijd van het werk geoptimaliseerd en alle partijen hebben een optimaal rendement van het door hen ingezette personeel en materieel. Met deze gezamenlijke input  moeten overlappen, wachttijden en hiaten in de geplande werkzaamheden worden voorkomen, met verkorting van de uitvoeringstijd als extra winst. Ook op het gebied van duurzaamheid biedt de LEAN-methode voordelen: minder faalkosten, minder materiaalgebruik, minder transport, etc. Een goede LEAN-sessie moet voor alle partijen ergernissen en verrassingen in de uitvoering voorkomen en geld opleveren voor alle partijen.

Inbreng van praktijkmensen

Ons dakdekkerbedrijf wordt regelmatig uitgenodigd door diverse aannemers om in de nieuwbouw maar ook de grote renovatiewerken bij de LEAN-planning aan te zitten. Het liefst heeft men dan dat wij iemand van het uitvoerende personeel meenemen, want dat zijn nu eenmaal de handjes die het moeten maken. Althans, dat is het idee. Op dat moment weten we nog niet welke ploeg(en) in de uitvoering op dit specifieke werk komen, maar dat is voor de LEAN-planning ook niet relevant, het gaat erom dat de man in kwestie weet hoelang een handeling duurt. Dat is wel een probleem.

De gemiddelde dakdekker heeft als hij het dak ziet wel een idee hoeveel tijd hij nodig heeft om het te maken. Ervaring heeft hem ook geleerd e.e.a. conservatief in te schatten, De gedachte is dan dat het dan alleen maar kan meevallen.  Van tekening en op papier wordt het al moeilijker de juiste arbeidsduur aan te geven. Zeker als externe invloeden niet mee mogen spelen, want we willen de optimale planning weten en dat is het in de praktijk nooit.

De voorman dakdekker zal vóór de LEAN-planning vanaf kantoor een compleet beeld moeten geven van de geplande werkzaamheden en verwachte omstandigheden op en rond de bouw. Kortom: met een versimpelde versie van de aan ons verstrekte gegevens m.b.t. de bouw en de door ons in opdracht genomen werkzaamheden moet een dakdekkervoorman de LEAN-planning gaan maken. Uit zijn natuurlijke omgeving (het dak) getrokken, wordt van de voorman (gemiddeld opleidingsniveau LTS)  verwacht een constructieve bijdrage te leveren aan de planning van de hoofdaannemer.

Aansluiting andere partijen

Natuurlijk kan de bijdrage van de voorman groot zijn. Vanzelfsprekend weet hij als geen ander hoe de uitvoering  op het dak gaat en in welke volgorde hij de werkzaamheden wil uitvoeren. Moeilijker wordt het, als dieper inzicht wordt verwacht zoals het combineren van zijn werk met dat van twee of meer andere partijen op het dak. Als dakdekker wil hij dat iedereen klaar is als zijn werk aanvangt, maar de LEAN-planning vraagt aansluiten, combineren en optimaliseren - en niet uitvoeren.

Minder optimaal voor de één  kan immers leiden tot een optimale planning voor een ander, met als gevolg: een korte bouwtijd. LEAN is dat meerkosten voor de één leiden tot minderkosten voor de anderen en een betere planning voor uiteindelijk allen.

Maar kan een voorman dakdekker die switch maken, sterker nog: mag hij die beslissing zomaar nemen? Hoe spreek je af dat de meerkosten van jou terugkomen uit de minderkosten van de collega onderaannemers? Wie bepaalt de winst van de optimale planning en hoe vloeit die terug en naar wie? Dat is vaak ook een probleem, want de inkoop is bijna altijd vóór de LEAN-planning geregeld.  De prijzen liggen al vast en de meeste deelnemers hebben geen behoefte om het overeengekomen werk om te zetten omdat dat een ander beter uitkomt.

Eerdere projecten als basis

Hoewel weinigen het willen zien, is LEAN-plannen in de bouw nog steeds een management-ding. Als de basis is gelegd en de uitvoering is op stoom, dan ga je finetunen. Dat doe je met de uitvoerenden: zij zien de dagelijkse gang van zaken op de bouwplaats. Zij kunnen op uitvoeringsniveau aanpassingen doornemen die in het nu en in de naaste toekomst zorgen dat de planning wordt gehaald. Zij kunnen de basis leggen voor een volgend gelijkwaardig project. Die gerealiseerde planning kan dan bij gelijkwaardige onderaannemers als basis in het project worden ingebracht en zorgen dat het voor alle partijen wat oplevert.

LEAN-plannen is geen modegril, het is een manier om samen een beter resultaat te halen qua uitvoering. Als de uitvoering beter is, zijn ook de financiële resultaten op korte en lange termijn beter. Goed uitgevoerd werk zorgt voor minder nazorg en verbindt klant en uitvoerende partijen aan elkaar. Het krijgen van vervolgopdrachten is niet één, maar twee stappen dichterbij. Natuurlijk is alle begin moeilijk en zijn niet alle bedrijven even ver in hun uitvoerende proces om zich aan hun eigen LEAN-planning te houden, maar wees blij met iedere uitnodiging voor een LEAN-sessie die u krijgt. U krijgt een gratis kans op procesverbetering en klantenbinding in één.  Maar stuur wel de juiste mensen, voor u en uw klant. Benut die kans.