Roofs 2015-04-24 Geen asbestdaken meer in 2024 (premium)

Onlangs is bekend geworden dat er met ingang van 1 januari 2024 een verbod rust op asbesthoudende daken, zowel voor particulieren, bedrijven als (overheids)instellingen. Er zijn geen uitzonderingen. Alle asbesthoudende daken in Nederland moeten op die datum zijn verwijderd. Voor bedrijven in de dakenbranche breken drukke tijden aan.

Ingeborg Kriegsman

Het besluit om asbestdaken te verbieden zat er al even aan te komen. In 2010 heeft de Gezondheidsraad een rapport gepubliceerd, waaruit blijkt dat de gevaren van asbest in het milieu en voor de gezondheid veel groter zijn dan altijd werd gedacht. Het kabinet heeft in een reactie op dat rapport aangegeven dat het asbestbeleid erop gericht moet zijn de concentraties van asbest in de leefomgeving te verlagen tot een verwaarloosbaar risiconiveau, zodat asbestziekten in de toekomst tot het verleden behoren.

Het voornemen voor een verbod op asbestdaken werd in september 2012 in een brief neergelegd bij de Tweede Kamer. In 2024 zijn de ‘nieuwste’ asbesthoudende daken namelijk meer dan 30 jaar oud en hebben al die tijd blootgestaan aan weer en wind. Veel daken zijn echter veel ouder, soms zelfs meer dan 50 jaar, en vertonen duidelijke kenmerken van verval. Er zijn stukken afgebroken, er zijn scheuren ontstaan.

De problemen met deze daken worden steeds groter en leveren steeds meer gevaar op voor de volksgezondheid. Wanneer losse deeltjes worden ingeademd kan men hierdoor na verloop van vele jaren ernstige longziekten oplopen, zoals mesothelioom, longkanker en asbestose. Het ministerie wil deze ziekten als gevolg van asbest uitbannen en dat is een van de redenen om het verbod op asbestdaken nu in te stellen. Wanneer namelijk de sanering van deze daken doorgezet wordt in de huidige hoeveelheid per jaar, duurt het nog zeker twintig jaar langer voor alle daken zijn vervangen, met alle risico’s van dien.

Zowel gemeenten als provincies zullen in de aanloop naar het verbod strenger gaan controleren op gebrekkige daken. Zij hebben als bevoegd gezag de mogelijkheid om de eigenaar te gelasten deze asbesthoudende dakbedekking te verwijderen, wanneer deze gevaar kan opleveren voor de gezondheid en veiligheid. Gebrekkige daken in bijvoorbeeld woonwijken kunnen daarmee al in een vroeg stadium worden verwijderd.

De laatste tijd zijn er ook grote problemen ontstaan na branden waarbij sprake was van een asbesthoudend dak. Denk hierbij aan Roermond en Wateringen, waarbij straten werden afgezet om de asbestdeeltjes te verwijderen. Dergelijke calamiteiten brengen veel onrust met zich mee onder de bevolking, en het opruimen van de asbestdeeltjes is een kostbare zaak. Er zijn dus ook economische redenen om de daken zo snel mogelijk te vervangen.

Vervangen van een dak

Het verbod beperkt zich tot het asbesthoudend materiaal dat in contact staat met de buitenlucht, bijvoorbeeld in golfplaten en dakleien. Golfplaten en dakleien zijn hechtgebonden toepassingen van asbest, dat wil zeggen dat de asbestvezels zijn verankerd in een dragermateriaal. Door verwering van dit dragermateriaal kunnen toch asbestvezels vrijkomen, zeker bij harde wind. Over het algemeen bevatten asbesthoudende golfplaten 10-15% Chrysotiel of wit asbest. Dit is de minst kwalijke variant van asbest, maar zeker niet ongevaarlijk.

Dakisolatie, dakspanten en dergelijke maken geen onderdeel uit van het verbod. Mocht er echter asbesthoudend materiaal worden aangetroffen onder de dakplaten, dan is het aan te bevelen om dit ook te verwijderen om latere problemen en kosten te voorkomen.

Het verwerken van asbesthoudend materiaal is al sinds juli 1993 verboden. Wanneer een particulier of bedrijf een asbesthoudend dak wil laten verwijderen zal een asbestinventarisatie uitgevoerd moeten worden door een gecertificeerd bedrijf. Ook het verwijderen van een dergelijk dak moet worden gedaan door een gecertificeerd bedrijf. Particulieren mogen nog steeds kleine hoeveelheden asbesthoudende dakplaten, onder bepaalde voorwaarden, zelf verwijderen, en dienen daarvoor een sloopmelding in bij de gemeente via Omgevingsloket online. Het gaat hierbij om maximaal 35 m² per kadastraal perceel. Zij mogen dit niet uitbesteden aan een bedrijf, tenzij dat bedrijf gecertificeerd is om asbesthoudend materiaal te verwijderen.

Subsidie

Op 1 januari 2016 wordt een subsidieregeling geopend met een budget van minimaal 75 miljoen euro. Onduidelijk is nog hoe deze regeling eruit gaat zien en hoelang deze van kracht blijft. Ook het maximale bedrag is niet bekend. Vaak zijn deze subsidies gebaseerd op ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’. In het najaar van 2015 zal hierover meer bekend worden gemaakt en wordt ook aangegeven wie voor subsidie in aanmerking komt.

Onduidelijk is op dit moment ook of de huidige subsidies worden gehandhaafd. Nu kunnen eigenaren van bedrijfsgebouwen en instellingen in aanmerking komen voor een subsidie via de regelingen MIA en VAMIL en de ‘green deals’, waardoor veel asbesthoudende daken inmiddels zijn vervangen door een nieuw dak dat is voorzien van zonnepanelen.

Miljoenen vierkante meters

Bedrijven in de dakenbranche wacht een gigantische klus, die in acht jaar geklaard moet zijn. Momenteel wordt per jaar ongeveer 4 miljoen m² aan daken vervangen, mede door de huidige subsidieregeling. Dit aantal moet worden opgeschroefd naar gemiddeld 12 miljoen m² per jaar om het einddoel te bereiken voor 1 januari 2024. Daarbij moet rekening worden gehouden met het feit dat niet iedereen direct het dak laat vervangen, maar dit nog even een poosje uitstelt. Dat geldt niet alleen voor bedrijven, maar ook voor particulieren en instellingen.

Bedrijven in de dakenbranche die beschikken over de benodigde certificaten voor het verwijderen van asbest kunnen de komende jaren zowel verwijderen als aanbrengen. En bedrijven die deze certificaten nog niet hebben, maar wel overwegen om deze te behalen, kunnen dat nu alsnog regelen zodat ze op tijd gecertificeerd zijn. Er zullen de komende jaren veel gespecialiseerde bedrijven nodig zijn.

In 2013 is een enquête gehouden onder agrarische bedrijven. Aan de hand van de uitkomsten is berekend dat er op dat moment nog ongeveer 90 miljoen m² asbesthoudende daken aanwezig waren in deze sector. Aangezien 75% van de asbesthoudende daken zijn aangebracht in de agrarische sector, stopt het daar niet mee. Ook op bijvoorbeeld bedrijfsgebouwen, schuurtjes en fietsenstallingen, vaak op onzichtbare plekken, zijn nog de nodige vierkante meters asbesthoudend dak aanwezig.

De schatting is dat er nu nog 120 miljoen m² aan asbesthoudend dak aanwezig is in Nederland. Niet alles zal worden vervangen door een nieuw dak, er zal ook sprake zijn van sloop. Het blijft echter een grote uitdaging om dit proces goed te laten verlopen.