Roofs 2017-08-14 Werken uit hoogwerkers (premium)

Veilig werken op hoogte

Hoogwerkers zijn er te kust en te keur en het aantal mogelijk­heden neemt nog altijd toe. Bij het opstellen van onderhouds­plannen voor daken, en het opstellen van de werkmethoden om dat ­onderhoud veilig uit te voeren, wordt steeds vaker in de inzet vanhoogwerkers voorzien. Vooral voor hellende daken lijken hoogwerkers dé oplossing. Het is goed om bij het opstellen van een RI&E rekening te houden met de mogelijkheden en meer nog met de onmogelijkheden. Uiteraard gaan we in dit artikel uit van de huidige stand der techniek.

Ton Berlee

Menig bouwbeurs heeft een buitenexpositie met hoogwerkers, wat logisch is als de mogelijkheden getoond moeten worden. Meer dan 100 m hoog is allang geen uitzondering meer. Groter, zwaarder, hoger, verder en steeds beter uitgerust breidt het assortiment hoogwerkers jaarlijks uit. Hoogwerkers zijn er in vele soorten: schaar-, mast- telescoop-, kniktelescoop-, ‘spider’-, aanhanger-, rups-, auto- & vrachtwagenhoogwerkers. Ze zijn voorzien van een werkbak voor personen, maar mogen niet gebruikt worden voor personentransport: de personen moeten in de werkbak blijven en daar ook aan gezekerd zijn met harnas en vallijn.

Voor onderhoud aan hellende daken worden de tele­scoop- en kniktelescoophoogwerkers het meest gebruikt. Veelal wordt bespaard op gebouwgebonden veiligheidsvoorzieningen door te verwijzen naar de mogelijkheid van hoogwerkers. Voor vele daken en werkzaamheden is dat terecht, maar lang niet voor alle. Stellen we de werkzaamheden die verricht moeten worden centraal, dan moet bij het opstellen van een RI&E, waar hoogwerkers deel van uitmaken, met de volgende aspecten rekening worden gehouden: bereikbaarheid, mobiliteit en stabiliteit van de werkbak.
We behandelen deze aspecten puntsgewijs.

Bereikbaarheid

Hoogwerkers worden vooral aan de buitenzijde van een gebouw opgesteld. De hoogte van het dak en de afstand tot de opstelplaats bepaalt hoe zwaar de hoogwerker moet zijn. Die hoogwerkers zijn onderverdeeld naar tonnage: het gewicht van het gehele apparaat - dus de (vracht)wagen met de opbouw. De hoogwerkers kunnen voor alle plaatsen besteld worden, maar niet alle plaatsen zijn voor de wagens bereikbaar. Oude binnensteden, met name, zijn moeilijk bereikbaar: te smalle straten, oude bruggen en te onstabiele ondergronden. De plaats waar de wagen wordt opgesteld, bepaalt het bereik van de bak. De ondergrond moet daarbij wel stabiel zijn, beschikbaar en te bereiken. Voor werken met een hoogwerker in een stad is vaak een vergunning nodig, zeker wanneer de wagen opgesteld moet worden op of aan de openbare weg. Niet zelden moet dan het verkeer omgeleid worden, waar een gespecialiseerd bedrijf voor wordt ingeschakeld. Het aanvragen en verstrekken van de vergunning kan de nodige tijd en kosten vergen. Sommige steden sluiten in verband met toerisme de stad in zomerse periodes voor hoogwerkers. Bij een RI&E moet dus worden afgewogen of de werkzaamheid snel uitgevoerd moet kunnen worden (in geval van een calamiteit, bijvoorbeeld) en of de gewenste hoogwerker ter plekke kan zijn.

Mobiliteit

De maximale hoogte wordt het meest aangegeven om het bereik van de hoogwerker te beschrijven. Belangrijker voor hellende daken is de maximale vlucht, oftewel de maximale horizontale afstand tussen de bak en de opstelplaats van de wagen. Hoe groter de afstand, hoe minder de bak aan gewicht kan dragen. Het is bij het opstellen van een RI&E zaak om vast te stellen wat voor de hoogwerker nodig is en op een plattegrond de opstelplaatsen van die hoogwerker en de vlucht aan te geven. Daarbij moeten eveneens obstakels worden aangegeven (zoals kabels). De snelheid waarmee de plaatsen op de daken bereikt kunnen worden, is zonder meer hoog. De voorzieningen in de werkbak zijn eveneens groots, denk aan luchtdruk voor pneumatisch gereedschap, 220 Volt of 360 Volt, bediening van de wagen uit de bak etc.

Stabiliteit van de werkbak

Het spreekt voor zich dat je geen hoogtevrees moet ­hebben om in de werkbak te gaan staan. Je moet er ook vooral vertrouwen in hebben dat het ding veilig is. De werkbak staat vrijwel nooit stil, maar beweegt altijd enigszins, te vergelijken met een bootje. Wanneer medewerkers in een hoogwerker aan de slag moeten, is het raadzaam deze op een beurs eens plaats te laten nemen in een hoogwerker naar keuze. Vanuit de bak ziet de wereld er beslist anders uit dan vanaf de grond. Hoogte went en de bewegende werkbak ook.

De bewegende werkbak moet altijd enige afstand tot het dak houden, anders beschadigt men onherroepelijk de dakbedekking en mogelijk het dak. Die noodzakelijke afstand tot het dak is gelijk het belangrijkste nadeel van werken met een hoogwerker. Wanneer je moet werken aan een hellend dak vanuit de werkbak, moet je vrijwel altijd met gestrekte armen werken. Een beweging op het dak, zoals pannen verwijderen, heeft gelijk een beweging van de werkbak tot gevolg. Ook kortstondig onderhoud is met gestrekte armen ronduit zwaar, door overmatige belasting van de schouders. Er zijn werkbakken die kunnen roteren, zodat de werkbak evenwijdig aan het dakvlak kan worden gepositioneerd,
de werkvloer blijft daarbij horizontaal. Daken met een hellings­hoek van minder dan 45 graden zijn daarom nog lastiger vanuit de werkbak te bewerken. Bij een hogere capaciteit van de machine verbetert de stabiliteit van de werkbak.

Samenvattend

Met hoogwerkers zijn hellende daken in toenemende mate prima tijdelijk te bereiken, zeker de vrijstaande gebouwen waar zwaar verkeer rondom opgesteld kan worden. Voor gebouwen die niet vrijstaan, of daken die uitsluitend met zwaar materieel bereikt kunnen worden, moet worden bepaald of die geschikt zijn voor bereik met hoogwerkers. Is het aantal opstelplaatsen beperkt en de afstand tot de opstelplaats te groot, dan is een hoogwerker niet of beperkt geschikt. Tot slot zijn de werkzaamheden vanuit de werkbak beperkt. Schoonmaken gaat prima en ook inspectiewerk is goed te doen, het kortstondige werk dus. Wanneer meer dan 4 uur gewerkt moet worden, dan is het raadzaam een werkplek in te richten.