Roofs 2019-06-60 Zwanenzang op het dak

Special gebruiksdaken

Dat The Beatles ook op dakgebied vooruitstrevend waren, blijkt uit het gegeven dat ze een halve eeuw geleden al het dakgebruik promootten. In januari van dit jaar was het 50 jaar geleden dat de bekende Britse band hun legendarische ‘rooftop concert’ gaf.

In de film Let It Be wordt het moment getoond waarop The Beatles het idee kregen een concert op het dak van hun studio in Londen te geven. De camera staat gericht op gitarist George Harrison en hij vindt het zichtbaar een maf idee. Maar The Beatles waren wel gewend om ‘vreemde’ ideeën te volgen en Harrison werd al snel enthousiast.

Dat het moment is gefilmd, is niet zo gek. In januari 1969 werden The Beatles bijna 24 uur per dag gefilmd en opgenomen ten behoeve van het Get Back-project: een ambitieus plan om de totstandkoming van een album van begin tot eind te documenteren. Tijdens de opnamen van het voorafgaande, monumentale album The Beatles (in de volksmond The White Album genoemd), waren de afzonderlijke bandleden immers steeds individualistischer te werk gegaan. John Lennon noemde het album in een interview een verzameling solo-liedjes, omdat op maar weinig nummers van het album alle vier The Beatles tegelijk te horen zijn.

Terug

Get Back, het project dat werd vernoemd naar de bekende hit (geschreven door Paul McCartney), moest daar veran­dering in brengen. Het was een idee van McCartney: The Beatles werden letterlijk terug naar de studio (en naar elkaar) gestuurd om een film en een bijbehorend album op te nemen. Ook muzikaal zou de band teruggaan, namelijk naar de rock & roll waar het allemaal ooit mee begonnen was. Een idee dat op papier goed was, maar in de praktijk niet bleek te werken. De film laat de spanning tussen de bandleden onderling zien, waarbij John Lennon, George Harrison en Ringo Starr vooral verveling uitstralen en McCartney wanhopig aan het dode paard blijft trekken.

Het is tekenend voor de onderlinge solidariteit, dat toch werd geprobeerd om het project tot een goed einde te brengen. Het idee was om de film af te sluiten met een groots concert, waarbij de nieuwe nummers live zouden worden uitgevoerd. Alleen was het de vraag waar dat concert zou moeten plaatsvinden. De meest wilde ideeën passeerden de revue: de piramides in Egypte, de Sahara, een cruiseboot… Het idee om het concert gewoon op het dak van hun eigen kantoor, het gebouw van Apple aan de Savile Row in Londen, te geven, was ook een beetje uit nood geboren. Harrison vertelde later in een interview dat The Beatles geen interesse meer hadden in het project en er gewoon van af wilden.

Concert

Zodoende werd op een doordeweekse dag, donderdag 30 januari 1969, rond lunchtijd alle apparatuur naar het dak gesjouwd. De grootste band ter wereld begon vervolgens, onaangekondigd en ook onzichtbaar voor de meeste mensen op de begane grond, aan wat hun laatste concert zou worden. Het optreden duurde in totaal 42 minuten, waarin ze nummers die ze in de maand daarvóór hadden uitgewerkt meerdere keren speelden: ‘Get Back’, ‘Don’t Let Me Down’, ‘I’ve Got A Feeling’, ‘One After 909’ en ‘Dig A Pony’. Het was de eerste keer gedurende het gehele project dat The Beatles er alle vier plezier in hadden.

De omstandigheden op het dak in het winterse Londen waren verre van ideaal: The Beatles klaagden dat hun vingers te koud werden om de akkoorden te kunnen spelen en de technicus moest in allerijl panty’s kopen om het geluid van de wind zo veel mogelijk uit de microfoons te houden. ­Beneden slibden de straten dicht met mensen die tijdens hun lunchpauze werden verrast en niets van het spektakel wilden missen. Sommigen probeerden de daken van de naastgelegen panden te bereiken om de band ook te ­kunnen zien: een aantal slaagde daar ook in. De politie belde aan, werd binnengelaten en betrad het dak. Maar de agenten deden niets om het concert tegen te houden. Ringo Starr vertelde later dat hij dat jammer vond: het zou een prachtig einde van de film zijn geweest als hij achter zijn drumstel vandaan zou worden getrokken. Uiteindelijk besloten The Beatles zelf ermee te stoppen. Met een licht absurdistisch toespraakje (‘I’d like to say thank you on behalf of the group and ourselves. I hope we passed the audition”) rondde John Lennon het legendarische optreden af.

Let it be

Na het concert lieten The Beatles het Get Back-project voor wat het was. In de daarop volgende maanden werd duidelijk dat de groep geen lang leven meer beschoren was. In het voorjaar van 1969 besloot de band nog één keer bij elkaar te komen om een album op te nemen. Het resultaat werd Abbey Road, door velen gezien als het hoogtepunt van hun oeuvre. Het geluid- en beeldmateriaal van het Get Back-project werd in de tussentijd opgelapt en bewerkt. De film en het album werden in het voorjaar van 1970 uitgebracht onder de titel Let It Be.

Geen van de bandleden woonde de première bij en daags voor het verschijnen van het album bracht Paul McCartney zijn eerste solo-album McCartney uit, vergezeld van het persbericht dat hij The Beatles had verlaten. Hoewel dit een verkeerde voorstelling van zaken was (Lennon was al eerder uit de band gestapt, maar had dat op verzoek van de andere bandleden stilgehouden), was duidelijk dat The Beatles niet meer bestonden. Het rooftop concert bleek hun zwanenzang te zijn geweest, waarmee ze op de valreep hadden ­bewezen dat het dak (naast alle andere, voor onze lezers ­inmiddels overbekende voordelen van het dakgebruik) ook heel ­geschikt is om erg goede muziek op te maken.