Roofs 2022-04-19 Kennis is niet alles

Veilig en gezond werken

Om een goed product te kunnen maken zijn goede ingrediënten nodig. In de keuken gebruik je ingrediënten zoals groenten, vlees en kruiden en materieel zoals pannen en oven. Maar ook met de beste ingrediënten en de mooiste pannen kan een kok het nog aardig verprutsen. Heb je het ooit zo zout gegeten is een spreekwoord dat dan letterlijk opgaat. Als een kok zijn klant een onsmakelijke maaltijd voorschotelt, accepteren we dat niet en sturen het terug, met een niet zo fijne beoordeling op Tripadvisor als toetje.

Nee, dan ons domein: de bouw. Daar zie je helaas maar al te vaak dat de mannen het materiaal net niet volgens de voorschriften verwerken. Dat het gereedschap niet gebruikt wordt zoals bedoeld. Ze staan eigenlijk gewoon te prutsen. Om goed te kunnen werken, moet er zijn opgeleid. Er moet geleerd zijn hoe je materialen verwerkt, hoe je met gereedschap omgaat. Er is dan een basis, een begin van kennis. Denk hierbij ook aan het kennen van de handleidingen en verwerkingsvoorschriften.

Tijdens het werken leer je en doe je kennis op. Dat noemen we ervaring. Ervaring zetelt zich onwrikbaar in het hoofd en is sterker dan iets dat je op een andere manier hebt geleerd. Leren in de praktijk en leren van fouten is het meest krachtige leerproces dat ik ken. Zoals de kok die moet weten hoe hoog het vuur moet staan, zo moet de man op het dak weten wanneer de wind te hard waait. Zowel voor de hoogte van het vuur als voor de sterkte van de wind zijn geen harde regels. Dit noemen we inzicht: het combineren van kennis en ervaring. Die mogelijkheid om kennis en ervaring op te doen, inzicht te krijgen en fouten te maken moet zich voordoen in een veilige omgeving. Denk aan een opleidingsinstituut, waar laag bij de grond een dak gemaakt kan worden.

Talent is ook een belangrijke eigenschap. Talent maakt dat een werknemer creatief is met de kennis, de inzichten en de ervaring en zorgt dat hij of zij deze in onverwachte situaties kan inzetten om toch voldoende veilig te kunnen gebruiken. Een talentvolle werknemer is een vakmens, die iets kan maken in bijna onmogelijke omstandigheden, die kan spelen met de omstandigheden en de mogelijk­heden die het gereedschap hem biedt zonder dat het echt gevaarlijk wordt. En die zijn materialen kent in al zijn toepassingen en weet wat te doen om ze optimaal te gebruiken. Talent maakt dat je kunt variëren.

Deze competenties zijn niet vanzelfsprekend aanwezig. Opleiden en cursussen volgen levert kennis op. Kennis leren toepassen is doen onder begeleiding, ofwel trainen. Ervaring wordt bijvoorbeeld overgedragen in een werkoverleg met collega’s. Materialenkennis wordt overgedragen door instructies en het lezen van de verwerkingsvoorschriften. Veilig werken met gereedschap en het veilig werken met materialen leer je door de handleidingen te bestuderen. Het herkennen van onveilige situaties train je door met elkaar dagelijks de werkplekken te beoordelen op veiligheid.

Dat alles is alleen mogelijk met stimulering van de werk­gever en de opdrachtgever. Een veilige werkplek en veilig werken gaat het best door samen te werken. ­Samenwerken door elkaar aan te spreken op wat je ziet. Het aanspreken levert in feite gratis adviezen op, waarmee je kennis en ervaring vergroot. Wees dankbaar dat je ze kunt geven en wees dankbaar dat je ze krijgt. Je bent nooit uitgeleerd.

Adri Frijters