Roofs 2022-09-46 Het begin van de Watertransitie

Special Blauwe daken

Mijn Waterfabriek, een onderneming die regenwaterbeheer rond gebouwen realiseert, kan de aanvragen deze dagen bijna niet meer aan. ”We sturen tien mailtjes weg en krijgen er twintig terug met nieuwe aanvragen”, zegt directeur Johan Bel, die naast de verkoop van zijn waterbeheerproducten ook al jaren als adviseur bij projecten betrokken is. Volgens Bel staan we, net als met de energietransitie, nu aan het begin van een watertransitie.

Mijn Waterfabriek is nauw betrokken bij recent opgeleverde projecten die slim gebruiken maken van regenwater. Directeur Johan Bel adviseert bedrijven in de gemeente Groningen bij het realiseren van het ambitieuze project ‘klimaatregeleneuvelgunne.nl’. Ondernemers, waterschappen, kennisinstituten en de gemeente Groningen werken samen om 18 hectare verhard oppervlak van het bedrijven­terrein Euvelgunne te ontkoppelen van het riool. Hier zijn diverse methoden toegepast: een groen dak en directe afvoer op een beek; een wadi waar regenwater rustig haar weg naar de bodem terug vindt, maar ook het opslaan en gebruiken van regenwater voor de koeling van machines. Jeneverbrouwer Hooghoudt beleefde vorig jaar een wereldwijde primeur met een gedistilleerde jenever op basis van eigen opgevangen regenwater.

Mannoury

In de zomer van 2021 is appartementencomplex Mannoury in Amsterdam opgeleverd. Het flexibel in te delen CO2-neutrale gebouw zet het dak in om een bijdrage te leveren aan het verkoelen van de stad. Daken en balkons vangen regenwater op, maar een ingenieus systeem maakt ook gebruik van gezuiverd douchewater uit de appartementen, om het groen te bewateren. Het zorgt voor verkoeling en een waterhuishouding die biodiversiteit op het dak en de balkons mogelijk maakt; een innovatief, slim en groen dak dat planten, regenwateropvang, zonnepanelen en her­gebruik van gezuiverd douchewater combineert.

Het spectaculaire Sluishuis in Amsterdam voert regenwater vertraagd af. Dit loopt van de hoogste verdiepingen langs bloembakken op terrassen naar een grote opslagtank van 40 kuub in de parkeergarage waar het regenwater met de hulp van forse pompen in tijden van droogte weer beschikbaar komt.

Een crisis is nodig

Bel: “Ik ben al lang actief in watersystemen. In de jaren 90 ontwikkelde ik bij buizenfabrikant Wavin al systemen voor regenwatergebruik. Begin 2000 waren er diverse spelers in deze markt. Maar na een jaar of vier vijf bloedde dat weer dood. Ook bij Wavin is het toen gestopt. Omringende landen gingen wel door. In België werd het opvangen van water op het eigen terrein in 2014 al verplicht. In dat jaar startte ik met Mijn Waterfabriek. Aan het eind van de bouwcrisis was er helaas nog nauwelijks vraag. Maar de zomers van 2018 en 2019 brachten daar verandering in. Hoewel het vorig jaar minder warm was, is de urgentie nu weer flink doorgedrongen.”

Het waterbewustzijn neemt toe. Het woord watertransitie valt vaker. Waterschappen en gemeenten helpen in steeds toenemende mate met het mogelijk maken van een ingrijpende aanpak. “Soms heb je een crisis nodig om een verandering in gang te zetten”, vervolgt Bel. “Dat zien we bij de overgang naar duurzame energie. Nu is de urgentie er ook bij het beheer van water. Klimaatadaptieve steden moeten slim omgaan met regenwater en daken multifunctioneel inrichten. De voornaamste aanjager voor die verandering is regelgeving bij de gemeenten, zoals in Amsterdam, waar een bouwvergunning voor nieuwbouw pas wordt verkregen als er op eigen terrein opvang is voor het regenwater dat er valt. En natuurlijk, niet onbelangrijk, is de productontwikkeling. Het is technisch mogelijk water op te vangen en slim te gebruiken.”

Opslag op daken

Het dak speelt een belangrijke rol bij het opslaan en verzamelen van regenwater. Bel: “Als je het oppervlak van het dak in m2 vermenigvuldigd met 0,7 m krijg je het totaal aan m3 dat een dak per jaar aan water kan opleveren. Een opslagruimte van een maand, een twaalfde deel van het gevonden aantal kuub, is de buffer die je vervolgens nodig hebt voor goed waterbeheer. Die opslag kan op het dak in kratten, maar ook ondergronds. Bij een temperatuur van ongeveer 12 graden en zonder lichttoetreding blijft water goed. In elk geval gezond genoeg om te gebruiken voor alles behalve drinkwater, zoals doorspoelen van het toilet, het wassen van kleding of beregenen van het groen om gebouwen.”

Door op tijd met adviseurs als Bel om tafel te zitten is het regenwater nuttig aan te wenden en kan met intelligente systemen een enorme stap worden gezet naar een CO2-neutraal gebouw. “Het is fantastisch te zien wat er mogelijk is. Van de particulier tot hele bedrijventerreinen als Euvelgunne. Maar zoals de projecten laten zien, is goed overleg in een vroeg stadium en integratie van systemen een voorwaarde voor succesvol regenwaterbeheer.”