Roofs 2023-02-16 Van sedum naar gebruiksdak met blauw en groen

Special Blauwe Daken

Ik herinner mij nog goed de eerste feestavond in 2017 voor de dakenbranche in Egmond aan Zee. De familie Lindeman stak vanuit het vakblad Roofs voor het eerst zijn nek uit om een gala-avond te organiseren met uitreiking van het Dak van het Jaar en Dakenman- of vrouw van het Jaar. Ik ben er nog steeds trots op dat ik indertijd als eerste Dakenman van het Jaar werd verkozen voor alle stimulerende werkzaamheden voor de ontwikkeling van het begroeide dak.

Erik Steegman (Kiwa BDA)

Een van die ontwikkelingen was de start van de Green Deal Groene Daken, waarbij wij met uiteenlopende stakeholders al in 2013 het belang zagen van verdere inrichting van intensieve begroeide daken binnen onze stedelijke omgeving. Ook de politiek deed mee, met de toenmalige staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma, huidig burgemeester van Utrecht, als een van de trekkers. Nu, jaren later, is dat ook een gemeente met prijswinnende daken, waaronder het mooie project Wonderwoods in de Utrechtse binnenstad: die gat voor Dak en Gevel van het Jaar.

De Green Deal Groene Daken werd het Nationaal Dakenplan, met nog veel meer deelnemers die nu staan voor een versnelling van het multifunctionele dak. De insteek en motivatie om zich in te blijven zetten voor dit thema is wat mij betreft krachtig in zijn eenvoud: elk platte dak moet worden ingericht als begroeid gebruiksdak om de wereld leefbaar te houden voor onze kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Vanaf de jaren tachtig zijn wij begonnen met de ontwikke­ling van groene daken, in de vorm van de simpele, licht­gewicht sedumdaken die vanuit het dakdekkersbedrijf in samenwerking met een hovenier werden aangelegd. Het begroeide dak is de afgelopen jaren uitgegroeid tot waterbufferend dak met specifieke dakbedekkingssystemen en meer begroeiing gericht op verbetering van de biodiversiteit.

De dakbedekkingsconstructie wordt vanwege de risico’s nog steeds volledig gekleefd en voorzien van compartimentering of van een detectiesysteem voor lekkage waardoor ook de isolatiebranche een interessante ontwikkeling heeft doorgemaakt. Naast de al langer toegepaste isolatiematerialen van cellulair glas wordt inmiddels ook PIR voor gebruiksdaken volledig gegoten in warme bitumen. Het omkeerdak met drukvast geëxtrudeerd polystyreen heeft de voorkeur bij onder meer parkeerdaken. Veel multifunctionele daken worden voorzien van waterafstotend cementgebonden EPS als afschotmortel, maar dan zonder afschot als het waterdaken betreft.

Ook de dakbedekkingsmaterialen die gebruikt worden voor blauwe daken zijn tegenwoordig vaak extra gelabeld met de tekst ‘ook geschikt voor retentiedaken’ of zelfs met een schoonwaterverklaring en getest en gecertificeerd voor drinkwateropvang. Naar verwachting zal dit jaar, zowel in de herziene Vakrichtlijn gesloten dakbedekking 2023 als de nieuwe inhoud van het Kiwa BDA Dakboek 2023 aanvullend aandacht worden besteed aan waterdak en retentiedak.

Als specialist in gebruiksdaken weten wij gelukkig waar de échte winst op dit terrein te behalen valt, alle werkzaamheden binnen het Nationaal Dakenplan indachtig. De politieke besluitvorming blijft echter nog achter. Al vele decennia zijn er voorbeelden van versnelde vergroening op daken door gerichte regelgeving. Steden zoals Stuttgart, Bazel, Hamburg en een ook in ons land een klein gebied als de Zuidas, zorgden met beleid voor het versnellen van begroeide daken. Beleid vanuit een gemeente dat bij nieuwbouw groen op daken verplicht omdat bij de bouw van een pand een stuk groen op het maaiveld verdwijnt, dat geeft een duidelijke versnelling in het inrichten van multifunctionele daken. Sinds 2017 zie ik dat verduurzaming in de bebouwde omgeving nog altijd veel te vrijblijvend is. Subsidies voor de particulier zullen niet heel snel leiden tot een volledig groene, bruisende stad. Alle voordelen ten spijt, we zullen het met elkaar moeten doen om de hittestress te verminderen in de stedelijke omgeving door de aanleg van groen-blauwe daken, die tevens de biodiversiteit verhogen en bijdragen aan een betere (fysieke en geestelijke) gezondheid. Alleen een verplichting zal leiden tot de broodnodige versnelling.

Mijns inziens zal het toekomstige waterdak ook de basis­inrichting zijn voor wateropvang die gebruikt kan worden voor (grijs)water in de woning, wellicht zelfs voor eigen drinkwatergebruik. De industrie en de dakenbranche hebben samen nog veel moois te ontwikkelen. Vandaar dat de feestavond met de verkiezing Dak van het Jaar alleen al voor toekomstige nieuwe ontwikkelingen waardevol is om samen te blijven vieren. Zodat er veel daken op hoog niveau worden uitgevoerd of ingericht.