Roofs 2023-03-19 Veilig onderhoud, het kwartje valt niet

Veilig en gezond werken

Het is 2012, het Bouwbesluit is aangepast en de onderhoudssector is in vreugdestemming: er is aandacht voor veilig kunnen onderhouden. Er zullen geen vergunningen meer worden afgegeven voor bouwwerken die niet veilig te onderhouden zijn. Helaas kunnen we tien jaar later constateren dat, met de overgang naar een Omgevingswet, de voorschriften nog niet veel verder zijn gekomen dan een tandeloze papieren tijger.

Het Bouwbesluit stelt in de artikelen 6.52 en 6.53 dat een bouwwerk geen vergunning mag krijgen indien de aanvrager niet kan aantonen dat het object veilig onderhoud­baar is. Bij het kiezen van de veiligheidsmaatregelen moet de Arbeidshygiënische strategie gevolgd worden. Dit betekent dat bij een plat dak alleen leuningen of een één meter hoge dakrand mogen worden weggelaten indien deze technisch niet realiseerbaar zijn. De vervangende maatregel is een tijdelijke leuning. Een permanente dakrandbeveiliging mag dus alleen vervangen worden door een tijdelijke, indien een permanente om technische reden niet gemaakt kan worden. Als de tijdelijke vanuit technisch oogpunt niet mogelijk is, mag een permanent aanhaakpunt worden gemaakt waarbij een gebiedsbegrenzende gordel wordt gebruikt. Kan dit ook niet, dan moet voor onderhoud een steiger worden geplaatst. Als dat ook niet kan, dan pas mag gekozen worden voor een rails of lijn­systeem. En wat zien we het meest? Juist ja.

Een veel gehoord argument is dat in het bestemmingsplan een bouwhoogte is aangeven, waardoor een verhoging van de dakrand of het plaatsen van een hek niet mogelijk zou zijn. Dit is echter geen technische belemmering. Het dak zelf behoeft immers niet dezelfde hoogte te hebben als de dakrand. Het is een economisch motief om te streven naar een maximaal bouwvolume. Economische motieven zijn in het Bouwbesluit en in de Arbeidsomstandighedenwet geen geldige reden om valgevaar niet volgens de Arbeidshygiënische strategie aan te pakken. De werkgever van het onderhoudspersoneel moet de Arbeidshygiënische strategie volgen bij het realiseren van veiligheid. Dit impliceert dat indien er onverhoopt een lijnsysteem op het dak aanwezig is, dit tijdens onderhoud niet mag worden gebruikt als er hekken geplaatst kunnen worden. Dit is geheel overeenkomstig de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit waar de Arbeidshygiënische strategie is voorgeschreven.

Om het dak veilig te betreden moet er een dakluik zijn met daaronder een ladder die in de juiste schuinte kan worden opgesteld. Het dakluik moet minimaal vier meter uit de dakrand zitten. Tevens moeten de bomen van de ladder doorlopen tot één meter boven het betreedbare oppervlak. Dit kan worden gerealiseerd door het geopende luik verticaal vast te zetten en te voorzien van een handreling. Vanaf de ladder moet het dak zijdelings kunnen worden betreden. Met hekjes moet worden voorkomen dat men ongewild in het luik kan stappen of vallen.

De vergunningverlening was bedacht als toets voor het veilige dak. Als niet ontworpen is zoals in het Bouwbesluit voorgeschreven, mag geen vergunning worden afgegeven en mag er niet worden gebouwd. Helaas is het anders. De vergunningverlener lijkt zijn eigen voorschriften niet te handhaven. En zo kennen we allemaal de gebouwen die niet voldoen.

Stel: er is een dak dat wel voldoet. Dan willen we vervolgens het dak vergroenen. Mijn lokale overheid stimuleert dit door subsidie te verstrekken. Dat groen moet regelmatig worden bijgehouden. Dit betekent mensen op het dak. Als er geen voorzieningen zijn, zoals een hek of veilig toegang, dan is veilig onderhoud niet mogelijk. De lokale overheid subsi­dieert zodoende het onveiliger maken van daken door geen aanvullende eisen te stellen.

Dit geldt ook voor zonnepanelen. Daken worden volgelegd. Looppaden in het ‘veilige gebied’ verdwijnen. De lijnsystemen komen, onbruikbaar, onder de panelen. Aan de rand van het dak blijft een bescheiden restruimte over waar je zou kunnen lopen. Ook dit volplempen van daken met panelen wordt weer gesubsidieerd zonder dat er beoordeeld wordt of dit de veiligheid van het dak nadelig beïnvloedt. Kortom: we ontwerpen en bouwen de afgelopen tien jaar gebouwen die niet voldoen aan het Bouwbesluit en subsidiëren vanuit milieuoverwegingen het onveiliger maken van platte daken. Valt het kwartje wel met de nieuwe Omgevingswet, of blijven de onderhoudsmede­werkers vallen?

Adri Frijters