Roofs 2024-09-24 Een goed hellend dak opleveren lijkt makkelijk, maar hoe toon je dat eigenlijk aan?

Kwaliteitsborging

Het dakdekkerswerk is de laatste decennia aan het veranderen. Net als de gehele bouwsector lijken de onderdelen te worden opgeknipt. Het ene bedrijf plaatst de prefab kappen, het andere de dakpannen. De dakgoten of muurafdekkers worden door de loodgieter geplaatst en als laatste komen de zonnepanelen op het dak. Met de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is het belangrijker dan ooit dat het eindresultaat van dit hele proces aantoonbaar goed is. Maar wat wordt er verstaan onder aantoonbaar?

Auteur: Erik Keijers, Keijers Dakadvies

Monumenten

Zwerven door oude stadjes of binnensteden doet je de waan van de dag makkelijk vergeten. Omringd door fraaie monumentale herenhuizen, kastelen of forten van soms wel 1000 jaar oud denk je niet snel aan de drukke bouwplaatsen van nu. Deze monumenten hebben aardbevingen, oorlogen, stormen en wat al niet meer doorstaan en lijken het ongelijk van constructeurs te bewijzen. Dat is niet geheel terecht. Deze gebouwen zijn het resultaat van eeuwenlange traditie, bewezen technieken en bouwwijzen en konden daardoor alle rampspoed doorstaan. Zonder berekeningen of aantoonbare kwaliteit.

Hoe deden ze dat? De monumentale gebouwen zijn letterlijk onder toeziend oog van een bouwmeester gebouwd. Die bouwmeester woonde, net als de bouwlieden, met zijn gezin op of bij de bouwplaats omdat het bouwen van grote werken tientallen jaren of meer in beslag nam. Het was geen baan, maar zijn leven. En om het verhaal compleet te maken, bij de bouw waren ook niet zo veel mensen betrokken als nu. Tijd hebben, de mensen kennen en continue toezicht houden maakte de monumenten zoals wij ze nu kennen.

‘Vroeger was alles beter’

Een veelgehoorde kreet bij de oudere generatie bouwvakkers is dat vroeger alles beter was. Er werden woningen gebouwd met een ploeg van 4 of 5 man. Een nog extremer voorbeeld is het gemiddelde aantal bouwvakkers op de bouwplaats van de Dom in Utrecht: 7. De kleine ploegen werkten bij hetzelfde bouwbedrijf in hun eigen dorp of stad en bouwden vanaf de fundering tot de dakpannen de hele woning samen. De contrasten met de huidige tijd zijn enorm, dat kan niemand ontkennen.

Maar gekeken vanaf de kant van de aantoonbaarheid van kwaliteit is de huidige bouw zo slecht nog niet. Het materiaal waar mee gewerkt wordt is gecertificeerd en uitvoerig getest. Zelfs complete systeemwoningen die in de fabriek worden gebouwd kunnen worden gecertificeerd. De randvoorwaarden die betrekking hebben tot het verwerken van de materialen of het plaatsen van de systeemwoningen zijn duidelijk omschreven. De verwerking ervan kan worden gecertificeerd middels procescertificatie.

Bij die kwaliteitsketen zijn veel mensen betrokken. Een spijker uit China, een dakpan uit Nederland, een balk uit Zweden; allemaal zijn ze geproduceerd, getest en voorzien van een kwaliteitsmerk.

Dat leidt meteen een onderwerp in wat vroeger wél beter was: De prijs van bouwen. Behalve het arbeidsloon van de vaklieden zijn er natuurlijk ook veel kosten gemoeid met het produceren, testen en normeren van de materialen. Ook de kosten voor proces-certificatie moeten niet worden onderschat. De meerwaarde is echter wel nadrukkelijk aanwezig en past binnen de huidige manier van bouwen: Aantonen wat de kwaliteit van het bouwwerk is. Dat is immers wat de Wkb vraagt.

Projectleiders

Het is belangrijk om te erkennen dat het dakdekkerswerk vaak opgeknipt wordt. De voorstanders zullen zeggen dat dit leidt tot meer gericht vakmanschap, de tegenstanders zullen aankaarten dat het eigenaarschap van het gemaakte werk wordt verwaarloosd. Een negatief gevolg voor, uiteindelijk, de eindgebruiker is dat problemen niet of niet snel worden opgelost, want iedereen wijst naar elkaar en niemand heeft zin om problemen van anderen op te lossen.

Uiteraard zijn er ook uitzonderingen: dakdekkersbedrijven die alle facetten van het dakdekkerswerk in eigen huis hebben én beheersen. Binnen deze bedrijven zijn projectleiders de spil tussen de verschillende ploegen en disciplines. Zij zorgen bijvoorbeeld dat de kappenplaatsers het werk panklaar opleveren voor de pannenploeg. Een projectleider moet op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van dakfuncties, productontwikkeling, technieken en de regelgeving zodat zij het kunnen vertalen naar de vaklieden op het dak.

Met de komst van de Wkb is het takenpakket van de vaklieden uitgebreid met het vastleggen en documenteren van de gemaakte kwaliteit. Ook hierin heeft de projectleider een sturende rol omdat hij over al zijn projecten dezelfde manier van documenteren nastreeft.

Aantoonbare kwaliteit

Als gespecialiseerd onderaannemer word je geacht de vakkennis te hebben die nodig is voor jouw onderdeel, en daarnaar te handelen. Je werkt met vakmensen die het specialisme onder de knie hebben, maar soms een andere taal spreken. Naast een mogelijke taalbarrière ben je, om de kwaliteit ook daadwerkelijk te realiseren, ook nog afhankelijk van andere factoren en partijen. Je opdrachtgever, bijvoorbeeld, die van je verlangt dat je tegen een scherpe prijs op tijd je werk levert. Je onderaannemers, die zich met het aandeel van andere onderaannemers niet al te veel bemoeien. De drukte en logistieke oplossingen op een bouwplaats, zoals vaste hijsmomenten of beperkte opslagruimte voor je materialen.

Steeds meer partijen kiezen ervoor om enkel nog te werken met gecertificeerde materialen en laten zich daarnaast als bedrijf certificeren voor het uitvoeringsproces. De KOMO-richtlijnen die dan gevolgd dienen te worden geven, bij positief resultaat, een bewijslast van het voldoen aan de gestelde eisen. Uiteraard zitten hier ook voorwaardes aan, met als belangrijkste onderdeel het accepteren van de ondergrond voordat je zelf aan jouw werk begint. Als voorbeeld neem ik de pannendekker. Als hij onvolledigheden constateert in de kap waarop hij zijn dakpannen moet leggen, zal hij dit moeten melden bij zijn opdrachtgever en hem de gelegenheid moeten geven tot herstel. Pas daarna moet hij starten met het pannendekken.

Communicatie

Welke naam je de persoon ook geeft, de rol en de communicatie van de projectleider wordt steeds belangrijker. Als de projectleider de kap uit bovengenoemd voorbeeld 2 dagen vooraf gaat beoordelen, kan dit faalkosten door oponthoud voorkomen. Uiteraard kan deze taak ook bij de kappenplaatser worden neergelegd, dat vergroot de interesse in elkaars werk en zal altijd de kwaliteit van het bouwwerk vergroten. In de markt zijn steeds meer initiatieven waarbij de verschillende branches met elkaar communiceren om het dak als geheel en volgens ieders normen te kunnen opleveren. Denk bijvoorbeeld aan de pannendekkers en de zonne-energiebranche en de zinkverwerkers en de producenten van de prefab dak- en gevelelementen.

Ook al is het dakdekkerswerk opgeknipt, de beste weg naar kwaliteit is net als bij die prachtige monumenten: je stemt onderling de zaken af, blijft betrokken en voert met en voor elkaar tussencontroles uit. Als de tussencontroles dan ook nog eens gedocumenteerd worden, heeft de eindgebruiker beschikking over een aantoonbaar kwalitatief bouwwerk. En misschien wel een monument van de toekomst.