Roofs 2025-04-56 Groene oase op een droomhuis

Special Natuurinclusief bouwen

Nederland telt meer dan vijf miljoen woningen met een hellend dak. Een enorm potentieel voor dakfabrikanten. Uit de koker van ROEF komt een multifunctioneel hellend groendak. Deze vinding is inmiddels in diverse renovatieprojecten toegepast. De integrale dakoplossing wordt in verschillende pilots 24/7 gemonitored; onder andere in Delft. In gesprek met Hannah Sorgedrager van The Green Village en Janneke de Cort van ROEF.

Tekst: Gerard Vos

Hannah Sorgedrager is projectmanager klimaatadaptatie van The Green Village in Delft. “The Green Village is een fieldlab van TU Delft. Het is één grote experimenteeromgeving voor duurzame innovaties. Ons doel is om stedelijk gebied een beetje beter te kunnen maken, gezien onder andere het veranderende klimaat.”

Er zijn drie thema’s: duurzaam bouwen en renoveren, de klimaatadaptieve stad en het toekomstig energiesysteem. Sorgedrager houdt zich als projectleider bezig met het thema klimaatadaptieve stad. “Denk aan innovaties die regenwater bufferen of hittestress tegen kunnen gaan. Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat innovaties die ontwikkeld zijn naar de proeftuin kunnen komen met een of meerdere bijbehorende onderzoeksvragen.”

Het fieldlab is een bijzondere plek, vertelt Sorgedrager. “Het is eigenlijk een dorpje. Het is een afspiegeling van de echte wereld, maar dan in een veilige, gecontroleerde omgeving. We mogen meer doen dan buiten de hekken, omdat het Bouwbesluit gedeeltelijk uitstaat. Dat maakt het mogelijk dat je hier met zaken als waterstof in de woningbouw kunt experimenteren, zolang het veilig kan. Dat is bij ons altijd een voorwaarde. We zijn nadrukkelijk geen showroom. Ik ondersteun bij het vormen van een goede onderzoeksvraag, en het onderzoek rollen we vervolgens met de deelnemende partijen uit.”

DreamHûs

Een van die innovaties is proeftuin DreamHûs. Een initiatief van WoonFriesland, Bouwgroep Dijkstra Draisma en de Huurdersvereniging De Bewonersraad Friesland. “Het consortium onderzoekt hoe je reguliere woningen uit de jaren zeventig kunt verduurzamen. We hebben op ons terrein drie jaren zeventig woningen staan. Die zijn ook echt bewoond, zodat bewoners feedback kunnen geven op de innovaties in hun woning. De woningen hebben verschillende energielabels. Het moet de huidige woningmarkt reflecteren, dus er zit bijvoorbeeld ook een woning met een wat lager energielabel bij.”

Het consortium heeft op een gegeven moment ROEF aangedragen, want ze zochten naar een goede dakoplossing, vertelt Sorgedrager. “Wat de innovatie van ROEF zo aantrekkelijk maakt, is dat het een compleet renovatiepakket is. Alle dakpannen zijn van het dak gehaald om plaats te maken voor grote modules. Het hele dak is dan in één keer gerenoveerd, geïsoleerd, er is groen bijgekomen, er liggen zonnepanelen op. Verder heeft het nestkastvoorzieningen en fungeert het als waterbuffer. Dat is heel interessant omdat het alle uitdagingen, waar we als maatschappij voor staan, in één keer aanpakt.”

Begin november 2024 is het project gestart voor een looptijd van twee jaar. “Aannemer Dijkstra Draisma heeft het systeem hier ook zelf neergelegd. Dit om te beoordelen welke skills je allemaal nodig hebt om het ROEF-dak te plaatsen. Het systeem wordt over een dikke anderhalve jaar gedemonteerd en weer in een pilot op identieke woningen teruggeplaatst. Het enige wat er dan opnieuw moet worden afgesteld, is het waterafgiftesysteem.”

Hellend daksysteem

ROEF is bedacht door Knaapen uit Son, vertelt Janneke de Cort. “Toen het concept voor het modulaire daksysteem was bedacht, wisten we dat we dit verder moesten brengen. Toen is een BV opgericht om de vinding verder door te kunnen ontwikkelen. Ik ben er vanaf dag één bij betrokken.”

WoonFriesland en Bouwgroep Dijkstra Draisma toonden los van elkaar interesse in ROEF. De Cort: “Toen was de stap naar een pilot op The Green Village snel gezet. Daar ligt ons systeem op een woning aan beide zijden. We hebben voor het hellende daksysteem heel goed gekeken naar de standaard rijtjeswoning en wat de gemiddelde beukmaat is. Het vertrekpunt was om dit zo slim mogelijk aan te vliegen. Ons systeem pas op alle daken met een hellingshoek tussen de 25 en 45 graden.”

Opbouw

We hebben het dak ontwikkeld met het idee om honderd procent circulair te zijn, vertelt De Cort. “Dat testen we ook op het DreamHûs. Alles in het systeem is gestandaardiseerd en prefab. Dat heeft minimale voorbereiding nodig. De opbouw is relatief eenvoudig. We halen de oude pannen eraf. De panlatten en het dakbeschot blijven zitten. Daar bouwen we ons systeem op. Het zijn prefab elementen die worden gemonteerd in onze sociale werkplaats. Op de dakelementen zitten EPS isolatieplaten en daar monteren we een renovatieplaat overheen als waterkerende laag.” Het isolatiepakket dat op een dak wordt geplaatst, heeft een Rc-waarde van 6.3. Omdat het dakbeschot blijft zitten, mag er gerekend worden met een Rc-waarde van 7.0.

Vervolgens wordt er een aluminium railsysteem op gemonteerd. “Daar klikken we dan onze groentrays in met een mix van sedum en inheemse kruiden. De trays met het groen zetten we met traybeugels vast. De trays nemen 31,5 liter water op per m² groen en zijn gemaakt van biobased HDPE, een kunststof die wordt gemaakt van het restproduct van suikerriet.”

Verder worden er dan nog de zonnepanelen van Elsun erop geklikt. Deze monolayer panelen zijn van Nederlands fabricaat en hebben een lineaire opbrengst van 92,5 procent en verkleuren niet. “Achter ieder paneel zit een micro-omvormer, dus per paneel kan er bekeken worden wat het opbrengt.”

Snelle montage

Een pre in het systeem is de snelle montage. “Het systeem bestaat uit relatief weinig onderdelen en is snel monteerbaar. Ongeveer 120 vierkante meter groen per dag. Een ander voordeel is dat het niet heel ingewikkeld is om toe te passen op een bestaand woningconcept of bij nieuwbouw. Dus kun je bijvoorbeeld op een heel laat moment in een nieuwbouwtraject nog switchen van pannen naar groen.”

Waterbuffering

Gemiddeld kan een dak met ROEF-trays duizend liter water bufferen. De Cort: “Vanaf het begin af aan zijn wij veel bezig met de waterbuffering. “We zijn begonnen met sproeiers bovenop het dak. Maar dan verlies je veel water, onder andere door de wind. We gebruiken nu een irrigatiesysteem dat het water gelijkmatig kan verdelen. We monitoren op de campus in Delft hoeveel water de vlakken op het oosten en westen nodig hebben en stellen dit af. De sensoren geven een signaal af als het te droog wordt. Dan wordt er vanuit de regenton - die 350 of 450 liter water kan hebben - water omhoog gepompt.”

Bij droogte of een teveel aan water wordt gebruik gemaakt van een buffervat. “Waterbuffering bij renovatie is best lastig, vertelt De Cort. “Er is vaak sprake van leidingwerk in de grond. Het komt erop neer dat we ‘gedwongen’ zijn om een regenbuffervat te gebruiken. Als woningen een aanbouw hebben, dan kunnen we het regenbuffervat daarop plaatsen en zekeren aan de muur. We kunnen ook bij grootschalige nieuwbouwprojecten tonnen onder de grond leggen.”

Onderhoud

ROEF biedt ook een onderhoudscontract aan voor het groen. Met de inzet van sensoren en drones wordt gekeken naar de staat van het groen. “We bieden vijfjarige onderhoudscontracten aan. Met behulp van een Europese subsidie hebben we een (p)ROEFtuin opgezet bij onze kweker waar we alles monitoren. We nemen monsters af en kijken of we wel of niet moeten bewateren en wat de effecten zijn. We leren dat de planten eigenlijk minder onderhoud nodig hebben dan gedacht, maar dan heb je wel een goede bewateringsstrategie nodig.”

ROEF zet ook drones in voor het onderhoud. “Met human-in-the-loop machine learning maken we het onderhoud steeds slimmer. We vliegen eens per maand met een drone over een rijtje van bijvoorbeeld 25 huizen, de drone detecteert of er onderhoud nodig is. Je ziet vaak dat groen wordt geleverd en verder wordt overgelaten aan de hovenier, terwijl wij het in eigen hand willen houden. De Cort, lachend: “We zijn wel voor gek verklaard, maar goed. We gaan het meemaken of het werkelijk gek is wat doen.”