Roofs 2000-11-28 Begroeide daken in Nederland: oud begrip in nieuw jasje

Begroeide daken zijn een oud begrip en worden sind jaar en dag aangelegd, al gebeurt dit op relatief kleine schaal. Als één van de eerste bedrijven heeft optima dit product 30 jaar geleden in Duitsland op de markt gebracht als zijnde een apart vakgebied binnen de wereld van de groenvoorzienners en de bouw. Inmiddels is optima door middel van zijn franchise structuur de grootste leverancier van Europa en zal zich de komende jaren in meer en meer landen gaan vestigen. Enver Loke van optima vertelt over zijn visie op de branche.

In Nederland werkt optima met een vijftal grootgroenvoorzienners die een negental vestigingen over het hele land hebben, het hoofdkantoor van optima zit in Amersfoort. Als medewerker van het kantoor in Nederland en als één van de weinige in dit land houd ik mij dag in dag uit bezig met dakbegroeiing. Dit klinkt misschien wat raar maar aangezien we te maken hebben met een groeiende tak binnen de bouw en de groenvoorzienning zullen zich steeds meer mensen intensief met dit onderwerp bezig houden. Het unieke en spannende van deze ontwikkeling is dat de bouwwereld in direct contact komt met de groenwereld, iets dat in het verleden over het algemeen strikt gescheiden is gebleven. In het dagelijks leven word ik veel bij zowel het voortraject als bij de uitwerking en uitvoering betrokken. Doordat wij binnen de franchise structuur met veel bedrijven samenwerken krijg ik erg veel projecten te zien, dit zorgt voor een hoop ervaring binnen een korte tijd en goed overzicht op wat zich binnen de Nederlandse markt afspeeld.

Dakenbranche

De status van geitewollen sokken is inmiddels ver achter ons en ontwerptechnisch wordt het groene dak al veelvuldig toegepast. De mogelijkheden zijn dan ook enorm verscheiden en kunnen op grote of kleine schaal toegepast worden. Eén van de meest voorkomende problemen op het gebied van begroeide daken is nog steeds de onvoldoende mate van kennis die aanwezig moet zijn om bouwtechnisch aan alle voorwaarden te voldoen binnen het ontwerp en bij de uitvoering van begroeide daken. Dit geldt niet alleen voor architecten, ingenieursbureaus of aannemers maar ook voor dakadviesbureaus die op zich geheel thuis zouden moeten zijn op het gebied van daken. Als branche binnen de dakwereld worden wij niet altijd als volwaardig aangezien en heeft dit zeker een invloed op de ontwikkelingen op ons vakgebied. Natuurlijk is het zo dat het percentage van het aantal daken dat in Nederland begroeid wordt erg klein is, en vandaar valt de terughoudende reaktie vanuit de dakenbranche op ons product niet onverwacht. Het wordt alleen op dit moment tijd dat men begint in te zien dat dakbegroeiing een volwaardig en uitgekristalliseerd product is dat een enorme hoeveelheid aan moglijkheden en toepassingen kent in de huidige ontwikkeling binnen de steden en de behoeften vanuit de gebruiker om meer met onze leefomgeving te doen.

Kennis

Expertise en kennis op alle vakgebieden wordt opgebouwd vanuit onderzoek, toepassing en ervaring, zo ook bij begroeide daken. Mijn mening is dat de kennis en ervaring van de leveranciers van begroeide daken die zich op de huidige markt in bewegen niet voldoende wordt uitgeput door informatiepunten en adviesburo's in Nederland. Kennis is vaak beperkt aanwezig en vaak nog in verouderde vorm. Zo verbaast het mij nog steeds dat lang niet overal bekend is dat bij ieder dak dat begroeid wordt een goede wortelwering moet worden toegepast, en dan praat ik niet over materiaal alleen, maar ook over de verwerking van het materiaal op het dak! Het concept van wortelwerende doeken die met overlap op het dak aangebracht worden is niet meer de huidige stand van de techniek. Overal waar water doorheen kan daar kunnen ook wortels doorheen, en dat betekent dat als men over wortelwering praat, er sprake is van een hoogwaardige materiaal dat een homogene afdichting vormt op het dak met goed afgewerkte naden bij randopsluitingen en dakdoorvoeren van welke aard dan ook.
Een ander belangrijk punt is de detaillering van rand- en gevelaansluitingen. Deze bepalen met name de capaciteit om overtollig water af te voeren en zo wateroverlast te voorkomen. Dit is één van de belangrijkste voorwaarden bij een goed ontwerp voor een begroeid dak. Jaarlijks houden de optima bedrijven over heel Nederland informatiemiddagen (INFORUM) die met name ingaan op de techniek en toepassingsmogelijkheden van begroeide daken. We zien dat het aantal deelnemers jaarlijks stijgt en we proberen op deze manier een zo groot mogelijke groep met zoveel mogelijk informatie te voorzien. Op die manier krijgt iedereen die ermee bezig is een compacte en nuttige hoeveelheid informatie binnen een middag. Natuurlijk blijft het nodig om bij concrete projecten toegespitst te werk te gaan maar de belangrijkste aandachtspunten zijn op dat moment bekend en leiden in veel gevallen tot een beter ontwerp.

Onderzoek

In 1996 is optima begonnen om in samenwerking met Prof. Liesecke van de universiteit van Hannover een onderzoek te starten naar het watervasthoudend vermogen van begroeide daken. De tien proefvelden van 10m2 die hiervoor zijn aangelegd zijn allemaal extensief begroeid met sedum en mossen waarbij de laagdikte tussen de 8 en de 12 cm ligt.
De proefvelden liggen op een helling van 5 graden zodat het regenwater makkelijk kan afstromen naar de afzonderlijke afvoerpunten van elk veld. Alle velden kunnen op deze manier nauwkeurig gemeten worden op hun watervasthoudend vermogen en hun capaciteit om water te bufferren gedurende de verschillende seizoenen. Eind 1999 zijn de metingen afgesloten en de resultaten gepubliceerd. De resultaten zijn niet geheel onverwachts maar geven als één van de weinige wetenschappelijk weerlegde cijfers over de eigenschappen van begroeide daken een helder en cijfermatig beeld van het watervasthoudend vermogen.
Door het jaar heen behalen de verschillend opgebouwde velden een watervasthoudend vermogen van over de 55%. Dit wil zeggen dat indien er in een jaar 900 mm water valt, er 495 mm per vierkante meter wordt vastgehouden. Dit betekend dat een begroeid dak van 100 m2 in zo'n jaar ca. 50 m3 water kan opnemen! De rest van het water zal afstromen.
Ook is er gekeken naar de bufferende capaciteit bij hoge piekbelastingen van regenbuien op dakbegroeiing. Hierbij is gemeten met neerslagen van 300 liter per seconde per hectare waarbij deze simulatie tot drie keer herhaald is binnen een tijdsbestek van een uur. Uit de resultaten blijkt dat begroeide daken de piekafvoeren die normaal gesproken ontstaan bij kale daken beduidend naar beneden kan halen. De afvoercoefficienten die hierbij berekend zijn, zijn beduidend lager dan die van kale en met grind geballaste daken. Dit betekent in de praktijk dat rioleringsstelsels bij toepassing van begroeide daken beduidend minden water hoeven af te voeren, zowel in kwantitatieve vorm door het jaar heen als tijdens piekbelastingen. Wie het vertaalde rapport eens wil lezen kan dat bij ons opvragen.

door: Mari van Lieshout