Roofs 2003-01-12 Ode aan de betonpan

Om hellende daken waterdicht te maken, bestaan er in principe drie grote groepen schubvormige dakbedekkingen: keramische dakpannen, leien en betonpannen. De betonpan is in dit rijtje weliswaar het product met een belangrijk marktaandeel van ca. 20%, maar wordt volgens de heer Eddy Gilles van Pro Tile Group VCR Van Cauwenbergh toch nog zeer vaak stiefmoederlijk behandeld en onterecht in een slecht daglicht gesteld. Met 25 jaar ervaring in de dakensector, en 15 jaar op het gebied van betonpannen, is hij het hier niet mee eens. Hij zou graag zien dat dit veelzijdig dakbedekkingsproduct eindelijk naar waarde wordt geschat, omdat het volgens hem, in vergelijking met andere dakmaterialen, de grootste evolutie heeft gekend.

* ing. Gunther Guinée

Sinds haar oprichting in 1932 is het productiebedrijf Van Cauwenbergh te Rumst (VCR) geëvolueerd van handel in bouwmaterialen en producent van bouwmaterialen in beton naar een ultramoderne en geautomatiseerde fabriek voor de meest diverse betonproducten waaronder sierbestratingsproducten, boordstenen, tegels, muurkappen en sinds 1990 ook betonnen dakpannen.

Productie van de betonpan

Bij de productie van de betonpan wordt het cement, zand, water en vloeibaar pigment computergestuurd gedoseerd en vervolgens via twee mengers naar de extrusielijnen gevoerd. Na het vormen, verdichten en afsnijden wordt de pan in een doorstroomcabine voorzien van een dampdoorlatende coating die de primaire uitbloei (uittreden van niet gebonden kalk) moet tegengaan en de pan extra moet beschermen tegen de weersinvloeden. Ze laat tevens de carbonisatie van het jonge beton toe, wat vooral de eerste 5 jaar van groot belang is. De betonpannen van de Pro Tile Group VCR worden ingekleurd met metaaloxyde en vervolgens voorzien van een beschermlaag op basis van zuiver acrylaathars. Na het passeren van de verhardingstunnel, waar de pannen hun druk- en buig-treksterkte krijgen, worden ze gebundeld en verpakt.

Lange traditie

"De eerste niet-gebakken dakpannen kwamen al zo'n 110 jaar geleden op de markt," vertelt de heer Gilles. "Het waren vooral grijze beton- of cementpannen in verschillende vormen, zoals de ruitvormige pannen die men tegenwoordig nog vaak op daken van kastelen ziet liggen. Deze daken vervullen nog 100 % hun functie inzake waterdichtheid, maar door de aantasting door algen en mos zien ze er niet meer uit. Dit probleem was echter niet eigen aan de betonpan, want de kleipannen uit die periode kenden hetzelfde probleem, voor zover er zich nog geen vorstschade had voorgedaan en men ze ondertussen nog niet had moeten vervangen.
Aan het eind van de 19e eeuw werden de betonpannen nog artisanaal vervaardigd, maar de beide wereldoorlogen waren de aanleiding om de productiemethodes meer en meer te automatiseren en te perfectioneren om zo tot veredelde producten te komen. Men had immers snel enorme hoeveelheden pannen nodig om de tijdens de oorlog opgelopen schade te herstellen. In het begin werden de betonpannen geproduceerd met gegranuleerd oppervlak waardoor stof en vuiligheid werd vastgehouden. Zo vormde de oppervlak een voedingsbodem voor bijv. mossen. Maar in de jaren '70 kwam de gladde pan op de markt."

Waarom kiezen voor een betonpan?

Bij Pro Tile Group VCR is men ervan overtuigd dat de betonpan gerust wat extra aandacht verdient, al was het maar ter compensatie van de misverstanden die regelmatig de wereld worden ingestuurd.

"Dit geldt tegenwoordig wellicht nog meer dan vroeger: de markt wordt er niet groter op, bouwen en renoveren blijft een dure aangelegenheid en ook de bouwgronden zijn schandalig duur. De zachte prijs van een betonpan is dan ook mooi meegenomen. Maar dat is niet de doorslaggevende factor.", vertelt de heer Gilles. "Vroeger zei men nogal vaak dat betonpannen enkel bedoeld waren voor de sociale woningbouw, of voor bouwers die geen geld hadden voor andere producten. Dit bericht, dat heel wat concurrenten graag in leven hielden, werd echter duchtig tegengesproken door een aantal grote sleutel-op-de-deur bedrijven die in die beginperiode, en ook nu nog, voor betonpannen kiezen om hun woningen en soms dure villa's te bedekken.

Waarom stellen deze grote bedrijven hun vertrouwen in de betonpan ? Niet enkel vanwege de aantrekkelijke prijs. De pannen zijn altijd beschikbaar, eenvoudig te plaatsen en dankzij hun gewicht niet onderhevig aan stormschade. Eigenlijk zouden we bij de verzekeringsmaatschappijen eens moeten informeren welke aangiftes ze jaarlijks binnenkrijgen in verband met stormschade: er zullen weinig tot geen daken met betonpannen bijzitten. Ook vorst heeft geen vat op hen - en er zijn bovendien heel wat handige hulpstukken beschikbaar. Wist u trouwens dat een betonpan per m2 een lager gewicht heeft dan sommige keramische pannen? Bovendien genieten de betonpannen dezelfde garantie als de kleipannen en wordt ook het homogeen kleurbehoud voor 15 jaar gegarandeerd."

Geliefd bij de dakdekker

Gilles raadt iedereen die zich nog negatief zou uitlaten over betonpannen aan om de feiten te bekijken - en vervolgens te concluderen dat ze op alle vlakken kunnen wedijveren met natuurproducten, bovendien een stuk goedkoper zijn en verder geen belasting vormen voor het milieu. Hij is ervan overtuigd dat de productietechnieken op het gebied van kleurvastheid en veroudering dermate geëvolueerd zijn dat ze perfect verouderen en er mooi blijven uitzien.

"Bekijk de gegevens van het NIBE (Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie)", zegt Gilles. "Betonpannen zijn volgens dit instituut het derde meest ecologische dakbedekkingsmateriaal na riet en hout. Wij werken al vanaf het begin met dikke vuilafstotende beschermlagen. VCR heeft nooit de andere productietechnieken willen toepassen zoals het gebruik van granulaten, oppervlakteverf en cementslurry. Wij investeren ook jaarlijks fors in onze fabriek, die met haar amper tien jaar nog quasi nieuw te noemen is. Wij zijn er dan ook trots op dat alles dat we doen binnen ons eigen bedrijf is ontwikkeld en ontworpen. In een dalende markt hebben wij het daardoor iets comfortabeler dan de grote spelers met hun enorme kostenstructuur. VCR heeft het vertrouwen gewonnen van heel wat grote bouwondernemingen en wordt ook in het buitenland vaak aangehaald als dé referentie op het gebied van betonpannen."

Volgens de fabrikant is ook de dakdekker erg te vinden voor het gebruik van betonpannen. "Ik ben ervan overtuigd dat een dakdekker, als hij eerlijk is, zal zeggen: geef mij maar een betonpan. Er zijn geen lange wachttijden, omdat betonpannen altijd voorradig zijn. Het aanleggen van een grote voorraad wordt dus overbodig. En wat misschien nog het belangrijkst is, maar meestal niet graag hardop gezegd wordt, ze kunnen er goed hun brood mee verdienen."