Roofs 2016-08-36 Is belastingdifferentiatie voor begroeide daken mogelijk? (premium)

Green Deal Groene Daken

In het kader van de Green Deal Groene Daken (zie de eerdere verslagen in Roofs maart en mei 2016) is de mogelijkheid van een belastingdifferentiatie als financiële prikkel voor particulieren en vastgoedeigenaren onderzocht. Het heeft geresulteerd in het rapport Hemelwater belasten of belonen?

Een samenvatting.

Het rapport is opgesteld in het kader van het impactproject ‘Differentiatie belastingen voor klimaatadaptieve gebouwen’. Het idee voor dit project is ontstaan in de eerste fase van de Green Deal Groene Daken. Het rapport is geschreven als onderdeel van het vervolg, de tweede fase, die dit voorjaar van start is gegaan.

Het idee voor de belastingdifferentiatie gaat uit van de gedachte dat een begroeid dak ervoor zorgt dat er minder hemelwater in de riolering en zuivering terecht komt en de dakeigenaar in ruil hiervoor minder belasting zou hoeven betalen. Dit houdt dus in dat de kosten voor riolering en zuivering, die de komende jaren waarschijnlijk zullen stijgen als gevolg van de klimaatverandering, minder voor rekening zullen komen van degenen die maatregelen hebben getroffen op/aan hun gebouw. Het lijkt de moeite waard te onder­zoeken in hoeverre het huis meer waard wordt door het begroeide dak, in welke mate de WOZ-waarde stijgt en een hogere ­OZB-aanslag volgt.

Opdrachtgever voor het project is het stimulering­s­-programma Ruimte Adaptatie. Het project loopt parallel met een lande­lijke/bestuurlijke verkenning naar de ­wenselijkheid van belastingdifferentiatie van o.a. de ­Commissie Aanpassing Belastingen (CAB) vanuit de Unie van Waterschappen. Het verband met lopende ­projecten is door een team van deskundigen geborgd. Het resultaat is door de kwaliteitsborger en de werkgroep ‘Differentiatie Belastingen’ van de Green Deal Groene Daken getoetst op haalbaarheid en de recente landelijke ontwikkelingen. Tijdens een startbijeenkomst zijn gezamenlijk drie sporen uitgezet, namelijk: Rioolheffing, Waterschapsheffing en OZB. Tevens is verkend welke lessen van buiten gebruikt kunnen worden om mogelijkheden voor Nederlandse ­gemeenten en waterschappen te verkennen.

Rioolheffing

Al snel werd duidelijk dat differentiatie van de rioolheffing, ­gericht op het verminderen van de hemelwaterafvoer, haalbaar lijkt en dat de huidige wetgever hiertoe ruimte biedt. Het vraagt om aanpassing van de bestaande rioolheffing en leidt tot verschuiving van de belastingdruk. De verschuivingen kunnen per gemeente verschillend uitpakken, doordat gemeenten momenteel de rioolheffing sterk uiteenlopend hebben vormgegeven. Differentiatie van de rioolheffing geeft kans op onrust, daarom vraagt het volgens de opstellers van het rapport bestuurlijke lef om hierin een volgende stap te zetten – vanuit de overtuiging dat het bijdraagt aan verduurzaming van de stad.

Waterschapsbelastingen

Binnen de waterschapsbelas­tingen zijn de watersysteem­­-heffing en de zuiverings­heffing onderzocht op de vraag of voor deze heffingen een vorm van tariefdiffe­r­entiatie denkbaar is, gerelateerd aan de omgang met het hemelwater. De studie maakt duidelijk dat dit niet zondermeer mogelijk is en dat hiertoe een wetswijziging nodig is. De onderzoekers concluderen dat een aanvullende kortingsregeling opgesteld zou kunnen worden wanneer het juridische kader wordt aangepast om differentiatie mogelijk te maken. De huidige zuiveringsheffing zou dan in stand kunnen worden gehouden. Belastingplichtigen die de beoogde maatregelen op hun perceel hebben doorgevoerd en dit kunnen aantonen, krijgen dan korting op hun zuiveringsheffing.

OZB

Differentiatie via de OZB lijkt nog het meest te stuiten op juridische en praktische bezwaren. Aangezien de OZB slechts een klein percentage va de WOZ-waarde is, lijkt het interessanter om via andere sporen belastingdifferentiatie mogelijk te maken. Bijvoorbeeld een wijziging van de WOZ, die doorwerkt in meerdere belastingstelsels (waaronder de waterschapsbelasting). Financieel voordeel van duurzame gebouw- en perceelaanpassingen zou zodoende breed kunnen worden ervaren. Omdat de WOZ voor elke eigenaar van onroerende zaken in Nederland hetzelfde werkt, werkt een wetswijziging rechtsgelijkheid en –zekerheid in de hand, waarmee ongelijke behandeling voorkomen wordt.

De onderzochte sporen kennen volgens de onderzoekers meer haken en ogen dan vooraf gedacht. Welke financiële gevolgen wijzigingen hebben voor de burger, de vastgoedeigenaar, de schatkist en de lokale heffingen is op voorhand niet te bepalen. Hier zou nader onderzoek naar moeten worden uitgevoerd. Daarbij kan ook de reikwijdte van het belastingvoordeel worden bepaald, afgestemd op het gewenste effect op de nationale milieudoelstellingen. Voor differentiatie blijkt het bovendien van belang om te kunnen toetsen op perceelniveau. Een mogelijkheid is het waterlabel hiervoor in te zetten. De gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag werken aan een dergelijk label dat aangeeft hoe goed een woning regenwater vasthoudt waardoor overlast wordt beperkt. Het waterlabel is geënt op het bekende energielabel voor woningen en loopt van G naar A: een huis met een G-label voert het regenwater direct naar de omgeving af en een huis met een A-label houdt het regenwater juist zo lang mogelijk vast. Het verzamelen van gegevens hiervoor blijkt nog niet zo eenvoudig: Gebouweigenaren kunnen doorgaans wel aangeven hoe groot hun groene dak is, maar hebben dan geen beeld bij het bergend vermogen.

Het rapport doet diverse aanbevelingen. Voor het spoor van de rioolheffing zou het goed zijn als een aantal gemeenten gaan experimenteren met differentiatie bij een aantal verschillende gebouwen en in verschillende wijken. Voor het spoor van de waterschapsbelasting dient verder uitgezocht te worden wat de invulling en haalbaarheid van een even­tuele wetswijziging is. Een dergelijke exercitie dient met de Unie van Waterschappen samen vorm te krijgen. Voor differentiatie in de OZB dient het spoor van de WOZ verder uitgezocht te worden. Wat zouden de mogelijkheden en consequenties zijn van het ontwikkelen van een alternatieve WOZ? Ondersteund door het ministerie IenM zal de rapporta­ge verder ingebracht worden binnen de Green Deal Fase 2 waar een werkgroep zich zal buigen over de eindresultaten en verder de mogelijkheden zal gaan onderzoeken en uitwerken.