Roofs 2018-05-22 Het centraal examen in het mbo, een zorg of een zegen?

Berichten van Tectum

In deze rubriek wordt het uitgebreide palet aan onderwerpen beschreven waarmee Tectum, het opleidingsinstituut voor de dakenbranche, zich bezighoudt.

Het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland leidt op voor een beroep, vervolgonderwijs en het functioneren in de maatschappij. Beheersing van de Nederlandse taal en kunnen rekenen zijn daar een onderdeel van. Taal- en rekenvaardigheden zijn onmisbaar in het dagelijks leven, om een opleiding te kunnen volgen en om te kunnen functioneren op de werkvloer.

Immers: je zult ook in de bouw een begrijpelijk briefje (of mailtje of appje) moeten kunnen schrijven, om je uren te verantwoorden of om je collega of uitvoerder iets belangrijks te kunnen melden. Daarnaast is het toch zeker niet onbelangrijk om – in de dakbedekkingsbranche – antwoord te kunnen geven op de vraag naar hoe groot het dakoppervlak is. En hoeveel dakrollen dan ongeveer nodig zijn.

Vandaar dat er eisen worden gesteld aan de beheersing van Nederlands en rekenen, de zogenoemde referentie­niveaus. Die referentieniveaus beschrijven welke basiskennis
en -vaardigheden ook leerling-dakdekkers moeten beheersen voor taal en rekenen. Zo zijn er vier niveaus (1F t/m 4F) voor de leerlijn van basisonderwijs, naar voortgezet onderwijs, naar mbo en naar hoger onderwijs. Tussen de vier niveaus is sprake van overgangen of drempels. Dit zijn de overstappen die leerlingen maken binnen het onderwijssysteem.

Centraal ontwikkelde examens

Om het mbo-diploma te kunnen behalen, is het bij opleidingen op niveau 2, 3 en 4 verplicht om aan de centrale examens ‘Nederlands’ en ‘rekenen’ deel te nemen.

In de Nederlandse Taaltoets gaat het over de onderdelen luistervaardigheid en leesvaardigheid. Voor de andere onderdelen van het Nederlands (spreken, schrijfvaardigheid en gesprekken voeren) moet de school (het ROC) zelf ­examens maken, de zogeheten instellingsexamens.

Voor rekenen gaan de examens over de onderdelen: ­getallen, verhoudingen, meten/meetkunde en verbanden. Voor rekenen doen de studenten één examen, waarvoor ze dan ook één cijfer krijgen. Voor het afnemen van de ­Centraal Ontwikkelde Examens zijn landelijke regels ­(afnamecondities) vastgelegd.

De slaag-/zakregeling is een voorwaarde voor diplomering.

Om precies te bepalen of een student geslaagd is (voor de generieke eisen) voor Nederlandse taal en rekenen, is door het Ministerie van OC&W een slaag-/zakregeling opgesteld. Die wordt geleidelijk aan ingevoerd. Zo geldt ook voor de dakdekkers in de (basis-) beroepsopleidingen van TECTUM voor het lopende schooljaar dat het eindcijfer Nederlands niet lager dan een 5 mag zijn. En het eindexamenresultaat voor rekenen telt dit jaar vooralsnog in de regeling nog niet mee. Op termijn zal het zo zijn dat van de eindcijfers voor Nederlandse taal en rekenen er één onvoldoende, maar niet lager dan een 5 mag zijn. Het andere cijfer moet in dat geval tenminste een 6 zijn.

Inmiddels zijn er lieden die hun zorg uiten over het feit dat goede vakmensen, die onvoldoende taal- en/of ­rekenvaardig zijn, door het toepassen van bovengenoemde slaag-/zakregeling, geen diploma meer kunnen behalen. En zij vinden dat het wellicht een goed idee is om studenten die niet aan het vereiste taal- en rekenniveau kunnen voldoen toch een vakdiploma uit te reiken. Een diploma zonder doorstroomrecht dan wel te verstaan. Dus niet echt een goed idee!

De oplossing

Maar wat zou je moeten doen om mbo-studenten naar een hoger niveau van taalbeheersing te brengen? Hoe zorg je ervoor dat taalzwakke studenten op de mbo-niveaus werk maken van hun taalvaardigheid? Op die en meer vragen op dit gebied zijn we bij TECTUM samen met het ROC de afgelopen jaren druk doende de antwoorden te vinden.

Zo heeft TECTUM ervoor gekozen dat de taal en het rekenen uit de werkpraktijk het uitgangspunt van het onderwijs zijn. Daardoor is de drempel voor de leerling dakdekkers om met taal en rekenen aan de slag te gaan veel lager, want de materialen sluiten aan bij het niveau van de student en de situatie op de werkplek. De voor de vakken Nederlands en rekenen gebruikte lesstof is beoordeeld op vraagstelling en moeilijkheidsgraad en voor het grootste deel al afgestemd op het niveau van de doelgroep.

Je zou tot slot nog vraagtekens kunnen zetten bij hoe de examens op dit moment inhoudelijk samengesteld worden. Wat TECTUM betreft zou een vakgericht instellingsexamen Nederlands een mooie aanvulling zijn op het centraal ontwikkeld examen van nu, maar het feit dat die examens gekoppeld zijn aan de diplomering is een zegen. Dat is goed voor de leerling-dakdekkers en waardevastheid van onze mbo-diploma’s. En dus heel goed voor het opleidingsniveau van de bedrijfstak.