Roofs 2018-08-28 Dakgebruik in relatie tot de eisen die aan dakbedekking gesteld worden (premium)

Special Gebruiksdaken

De tijd dat het platte dak een vergeten vijfde gevel is, is al jaren voorbij, dat is algemeen bekend en wordt nog eens bevestigd door de artikelen in deze special van Roofs. Vooral in stedelijk gebied worden platte daken steeds meer bij het dagelijkse leef- en gebruiksgebied betrokken. Om de daken onder deze gebruiksomstandigheden toch waterdicht te houden, dient de dakbedekking op deze daken tegen deze verschillende omstandigheden bestand te zijn. Marco de Kok licht in dit artikel toe hoe beoordelingsrichtlijn BRL 1511 voor het KOMO-certificaat hier een oplossing voor tracht te geven.

Marco de Kok (lid redactieraad Roofs)

De diversiteit aan gebruiksfuncties van platte daken is ­praktisch eindeloos en zeker niet van de laatste paar jaar. Denk bijvoorbeeld aan luxe dakterrassen met bijvoorbeeld vijvers of jacuzzi’s, kinderspeeltuinen van kinderdagverblijven en moestuinen met eventueel eigen energie-opwekvoorzieningen. Al decennia lang worden platte daken voor uiteen­lopende doeleinden benut, soms met schades en ellende tot gevolg, waar (als het goed is) weer lering uit getrokken is.

Zo is in een ver verleden gebleken dat standaard dakbedek­king niet zomaar bestand is tegen worteldoorgroei en dat niet ieder type en kwaliteit isolatiemateriaal bestand is tegen de belastingen die het gebruik van de daken met zich meebrengt. Dakbedekking die onder een vegetatiedak wordt toegepast, dient getest te zijn voor de weerstand tegen worteldoorgroei volgens EN 13948. In de toekomst komt in de beoordelingsrichtlijn BRL 1309 voor platdakisolatie een paragraaf over langeduurbelasting, die leidt tot uitspraken in het KOMO-certificaat, die de ontwerper de tools moet geven om te bepalen of een bepaald type en/of kwaliteit isolatie geschikt is voor het te ontwerpen gebruik. Het blijkt namelijk dat hier veel onduidelijkheid over is en daardoor worden regelmatig ontwerpfouten gemaakt, met schades tot gevolg.

Het Nederlandse Bouwbesluit geeft geen specifieke eisen waaraan dakbedekking moet voldoen bij verschillende gebruiksomstandigheden. Het Bouwbesluit stelt alleen functionele eisen aan het constructie-onderdeel dak. En dat is: waterdicht zijn, mag er niet afwaaien, mag niet instorten en moet bestand zijn tegen vliegvuur en in hele uitzonderlijke specifieke gevallen moet een dakconstructie nog een bepaalde brandwerendheid hebben. Maar het mag duidelijk zijn dat niet elk type en elke kwaliteit dakbedekking geschikt is voor elk type gebruiksbelasting, dus als de bouwregel­geving hier niets voor regelt, is het een goede zaak dat dit op een privaatrechtelijke manier toch wordt geregeld, gecontroleerd en bevestigd, met een KOMO-certificaat.

Gebruiksklassen

In het verleden spraken we van zogenaamde ‘R-klassen’ (R1 t/m R4) waaraan dakbedekking moest voldoen en tegenwoordig, met de huidige BRL 1511, worden eisen gesteld gerelateerd aan het type gebruik, t.w. niet-intensief beloopbare daken, intensief beloopbare daken en parkeerdaken. Maar zowel in het verleden als vandaag zijn deze eisen aan dakbedekking gerelateerd aan twee eigenschappen: de weerstand tegen statische belasting (NEN-EN 12730) en de weerstand tegen stootbelasting (NEN-EN 12691). Dus er wordt bijvoorbeeld geen eis gesteld aan de dikte bij de diverse gebruikstypen, zoals dat in andere Europese ­landen wel wordt gedaan. Maar, zoals al in eerdere artikelen aangehaald, in Nederland wordt gekeken naar de prestatie die een constructieonderdeel of een materiaal levert. Als een materiaal al met een dikte van 1,2 mm de prestatie weet te halen, hoeft er geen dikte van 1,5 mm te worden toegepast.

De weerstand tegen statische belasting is een test, waarbij de dakbedekking wordt belast met een constante belasting die doorgegeven wordt naar een rondvormige punt met gespecificeerde afmetingen. De belasting kan variëren in 10, 15 en 20 kg. De test wordt op twee typen ondergronden uitgevoerd: een harde ondergrond en een zachte ondergrond. Als de dakbedekking na de test nog waterdicht is, heeft het de test doorstaan.

De weerstand tegen stootbelasting is een test waarbij men een kogeltje met gespecificeerde afmetingen en gewicht van ­variabele hoogten op de dakbedekking laat vallen. De hoogte wordt net zo lang verhoogd, totdat de dakbedekking niet meer waterdicht is. De weerstand tegen stoot­belasting wordt uitgedrukt in millimeters hoogte. Ook deze test wordt op een zachte en harde ondergrond uitgevoerd.

De eisen die bij de diverse gebruikstypen aan de dakbedekking worden gesteld, zijn samengevat in onderstaande tabel.

Verklaring gebruiksklassen

Er wordt dus in principe onderscheid gemaakt tussen drie gebruiksklassen, t.w. intensief ­beloopbaar dak, niet intensief beloopbaar dak en een wel of niet geïsoleerd parkeerdak. Dit dient nader verklaard te worden. De definities zoals deze in de BRL 1511 vermeld staan, zijn als volgt:

Intensief beloopbaar dak

Daken, of gedeelten van daken, begaanbaar voor voetgangers en geschikt voor frequent onderhoud aan het dak en aan installaties op het dak. Het toe te passen isolatiemateriaal
valt inzake de weerstand tegen mechanische belasting in klasse C of D, conform BRL 1309. Voor parkeerdaken geldt klasse D conform BRL 1309.

Niet intensief beloopbaar dak

Daken, of gedeelten van daken, beperkt ­begaanbaar voor voetgangers, uitsluitend voor onderhoudswerkzaamheden; geen installaties die frequent onderhoudsverkeer vergen.
Het toe te passen isolatiemateriaal valt inzake de weerstand tegen mechanische belasting in klasse B, C of D conform, BRL 1309

De definitie van een parkeerdak mag bekend worden verondersteld.

In het KOMO-attest van een dakbedekkingsmateriaal staat in de tabel met mogelijke dakbedekkingssystemen (paragraaf 5.1) vermeld voor welke gebruiksklassen die dakbedekking geschikt is. Het is dus heel belangrijk om bij de keuze van de toe te passen dakbedekking deze tabel te raadplegen, om te bepalen of die dakbedekking wel geschikt is voor de gebruiksklasse die beoogt is.

Gezien de uitgebreide variatie aan gebruiks­omstandigheden die op een plat dak gevonden kunnen worden tegenwoordig, mag de vraag gesteld worden of de huidige gebruiksklassen en de bijbehorende definities inmiddels niet te beperkt zijn geworden en uitgebreid moeten worden en/of de definities specifieker gemaakt moeten worden.