Roofs 2018-08-60 De gezonde stad is het doel

stichting roof update

Groenexpert Eduard van Vliet streeft ernaar het groen en het waterbeheer in de stedelijke omgeving te optimaliseren. Zijn projecten beperken zich niet alleen tot het dak. Als de gezonde leefomgeving het doel is, zijn de groene daken van vandaag een experiment om straks nadrukkelijk met groen de ­verbinding te maken met de gevel en het maaiveld; met de groene leefomgeving.

Sinds dit jaar is Eduard van Vliet lid van de Stichting Roof Update. Van Vliet is directeur van Green Art Solutions, het adviesbureau waarmee hij zijn passie voor de natuur gebruikt om groen en de leefomgeving nauw met elkaar te verbinden. Dat is ruim 30 jaar geleden begonnen met daktuinlandschappen en in de loop der jaren uitgegroeid tot een totaalconcept voor groen op daken, langs gevels en in tuinen. En tegenwoordig ook in kantoren, vergaderkamers en woonruimtes. “Het realiseren van de gezonde stad is het doel van mijn projecten,” zegt hij. “De mens voelt zich het beste als hij is omringd met bomen en planten. In de steden hebben we die de laatste decennia nauwelijks ruimte gegeven. Nu groeit het besef dat we niet zonder elkaar kunnen. Het groen moet terug in onze leefomgeving. Het verbinden van groen op de begane grond met groene daken en gevels vergroot de ruimte voor groen in de stad.Hier kunnen we nog veel experimenteren.”

Groen heeft veel te bieden

“Dat een groene omgeving goed is voor de mens, is inmiddels met diverse onderzoeksresultaten te ondersteunen. De combinatie van groen met waterbeheer biedt ijzersterke kansen onze steden beter leefbaar te maken. Ik verwacht dat regelgevers, de bouw en de stedelijke planners meer ruimte gaan geven aan groen en water in de stad,” zegt Van Vliet. Zo ziet hij voorbeelden van opdrachtgevers en wijkbewoners die groenere oplossingen voor wonen en werken eisen. Steeds vaker zijn er pioniers of voortrekkers in buurten die opstaan om groene initiatieven van de grond te krijgen. Ook denkt hij dat verandering naar een groenere stad gedreven zal worden door impulsen van partijen als grote verzekeraars. Zij willen de gezondheidsschade beperken die de mens in de stad leidt door fijnstof, hittestress en andere klachten. De schade aan gebouwen door hagelbuien en wateroverlast vermindert door toepassing van groene daken.

“De groene omgeving heeft veel goeds te bieden. Of het nu om ‘bomen of vijvers op daken’ , ‘vertragend afvoeren van regenwater’ of ‘zuiveren van lucht’ gaat, ik heb gepionierd met dergelijke concepten, tot volle tevredenheid van mijn klanten, maar moet na bijna 30 jaar toegeven dat we nog steeds in een experimentele fase verkeren. Niet wat betreft de primaire functie van het dak, het beschermen tegen de elementen, maar op het vlak van het toegepaste groen en de kansen die het dak biedt voor gebruik van regenwater en waterbeheer.”

“Architecten passen tegenwoordig een tiental sedumsoorten toe op groendaken terwijl er wel 500 soorten zijn. Of wat te denken van kruiden en grassen? De droogte van nu biedt misschien ruimte voor het maken van rozebotteldaken of ­andere gewassen die een periode van meerdere weken ­zonder water kunnen doorstaan. In ontwerpen en adviezen zie ik ‘groen’ als vertrekpunt en oplossing voor het creëren van duurzame, gezonde en sfeervolle leefomgevingen. ­Daarbij moeten we al in de planfase de verbinding maken tussen het dak, de gevel en de omgeving van het gebouw voor een optimaal groen- en waterbeheer plan.”

Beginnen met scholen

Van Vliet ziet bedrijventerreinen en scholen als meest ­aantrekkelijke plaatsen om met intensieve vergroening te beginnen. Bedrijventerreinen voornamelijk vanwege hun volume en scholen vooral vanwege de gezondheid van de kinderen en het educatieve aspect. “Kinderen doen op school hun eerste ervaringen op en kunnen experimen­teren met groen. Het is bewezen dat kinderen rustiger worden in een groene omgeving. Stel je voor dat je kind naar school fietst door een groene omgeving, dan kom je toch ontspannen aan, in tegenstelling tot in de auto zitten in het drukke verkeer?”

Samen met de UvA en de Hogeschool Amsterdam werkt zijn bureau aan diverse projecten. “Op school kun je nog vrij experimenteren en systemen uitproberen. En vaak met groot enthousiasme. Toen de begroeiing op een groen dak niet wilde gedijen, zochten de studenten naar nieuwe soorten die de omstandigheden wel aankonden. Ze experimenteren met planten die energie kunnen opwekken, met het beheren van water en het monitoren van de prestaties. Het project in Amsterdam is gekoppeld aan een les­programma waaraan meerdere scholen in Amsterdam deelnemen, van MBO tot universiteiten.”

Autarctisch Tiny House

Het experiment naar het verbinden van dak/gevel en water­beheer krijgt een eerste, kleine praktijkproef in het Stadspark Rotterdam. “Hier reali­seren we een tiny-house, naar ontwerp van Faro Architecten en ideeën van buurt­bewoners, dat volledig autarctisch is. Water dat op het groendak valt, gaat via een filter­systeem in de groene gevel naar een opvang in een ruimte onder het maaiveld. Dat water kan vervolgens gebruikt worden in de woning of, met een op zonne-energie aangedreven pompsysteem, op het groendak worden teruggepompt.”

Dat filteren en gebruiken van regenwater met de hulp van groene daken en gevels gaat als een rode draad door de projecten die Van Vliet door de jaren heen realiseerde. “Ik begon jaren geleden al met het aanleggen van terrassen op daken als de rijstvelden in de tropen. Met de moge­lijkheid het water langzaam, steeds een niveau lager, te zuiveren en te benutten voor diverse plantensoorten.”

We verkeren nog steeds in een experimentele fase

Nu ziet hij veel mogelijkheden in het afvoeren van regenwater via een groen filtersysteem aan de kopse kanten van gebouwblokken. Eén van de jongste ontwikkelingen is een groenfilter dat de regenpijp langs de gevel kan vervangen. Een 20 cm brede groene strook kan het regenwater bufferen in bakken met diverse beplanting. Hiermee legt Van Vliet langzaam maar zeker de verbinding met de ideale groene omgeving, waarin een nieuw evenwicht is gevonden tussen de samenleving en de natuur.