Roofs 2018-09-03 Code rood of een grote uitdaging?

Column

Tijdens een lange autorit luisterde ik laatst naar het interview dat Sven Kockelmann had met de directeur van Bouwend Nederland, Fries Heinis. Aanleiding voor het ­gesprek was het bericht dat de beoogde productie van 75.000 woningen per jaar dit jaar, en waarschijnlijk ook volgend jaar, niet zal worden gehaald, vanwege het enorme personeelstekort waar de bouw momenteel mee te kampen heeft. In de crisisjaren is enorm veel vakmanschap uit de branche weggevloeid en nu het beter gaat, zie je dat deze mensen niet of nauwelijks in de branche terugkeren.

Dit is niet alleen problematisch vanwege de bouwkwaliteit en de woningnood, maar ook in verband met de milieudoelstellingen: van de zogeheten ‘verduurzaming’ van de (nieuwe en bestaande) bouw komt op deze manier veel te weinig terecht. De vereniging voor ontwikkelaars en bouwonder­nemers NVB gaf daarom medio augustus een Code Rood af:
“Sinds de crisis is het aanbod aan nieuwe koopwoningen […] nagenoeg gehalveerd bij een vraag die meer dan het dubbele is. […] Dergelijke productiedalingen zijn niet goed. Daar betalen we nu met elkaar een hoge rekening voor met het risico dat we straks weer in een diep dal terechtkomen.”

Heinis erkende het probleem, maar weigerde mee te doen aan het luiden van de noodklok. “Code Rood? Ik spreek liever van een grote uitdaging.” Na een korte stilte zei Kockelmann: “Wat een verschrikkelijk woord.” “Jawel,” beaamde Heinis. “Maar ‘Code Rood’ is ook zo wat.” Hij stelde verder de problemen niet te willen ontkennen, maar gaf aan daar toch vooral aanleiding in te zien de handen flink uit de mouwen te steken – en gaf voorbeelden van hoe Bouwend Nederland met de problematiek aan de slag is gegaan.

Het siert Heinis dat hij zo positief naar de wereld kijkt, maar ik moest onwillekeurig denken aan het orkestje dat lustig doorspeelde terwijl de Titanic aan het zinken was. Hoe Kockelmann ook zijn best deed, hij kreeg Heinis niet in paniek. Dat de directeur van de grootste brancheorganisatie voor de bouw weigert de noodklok te luiden mag verbazingwekkend heten, gezien de staat waar de bouw zich momenteel in bevindt. Veel kennis en know-how is verdwenen en de handen die het werk moeten uitvoeren zijn ook weg. En ‘verdwenen’ betekent in dit geval ook echt: weg, foetsie. Want het blijkt (niet heel verbazingwekkend) dat het personeel dat tijdens de crisisjaren is ontslagen, niet staat te popelen om opnieuw in de bouw te gaan werken. De vraag is veel groter dan de capaciteit van de bouw en dat heeft zijn effecten.

Er was in principe niet zo veel in te brengen tegen wat ­Heinis allemaal n de uitzending zei: ja, de situatie is ernstig en de branche werkt er keihard aan om de problemen het hoofd te bieden. Wat moet hij anders zeggen? Ik snap wel dat hij niet meeging in de stemmingmakerij van de interviewer. Het roepen dat er een crisis op komst is draagt niet zelden bij aan het ontstaan van die crisis. En je gaat de problemen inder-daad het best te lijf met een gezonde dosis optimisme.

Maar toch: een Code Rood is iets wezenlijk anders dan een ‘grote uitdaging’. En dat is méér dan een woordspelletje. Het uitroepen van een Code Rood heeft een heel duidelijke functie, namelijk: mensen bewust maken van het gevaar en ertoe te bewegen maatregelen te nemen, als het moet drastische maatregelen. Terecht waarschuwt de NVB voor een nieuwe economische crisis. Het niet realiseren van de milieudoelstellingen is, gezien de klimaatverandering die duidelijk merkbaar begint te worden, minstens zo ernstig. Als in deze situatie niet stevig aan de bel wordt getrokken, wanneer dan wel?

Tegelijk maakt het uiteindelijk in praktisch opzicht natuurlijk niet zo veel uit of je ‘Code Rood!!’ roept, of glimlacht dat we te maken hebben met een grote uitdaging. Belangrijk is dat de ernst van de situatie duidelijk is. De maatregelen die de bouwbranche en de overheid nemen om de capaciteit van de bouw te vergroten en de milieudoelstellingen te halen (en dan heb ik het nog niet eens over het Asbestdakenverbod) zijn duidelijk niet voldoende. Code Rood of grote uitdaging, we moeten aan de slag!

Edwin Fagel