Roofs 2019-09-62 De Macallan Whisky Distillery: een hoogstandje in de Schotse Hooglanden

Internationale daken

De Macallan Whisky Distillery in het Schotse Aberlour biedt een unieke inkijk in het proces, de productie, de personen en de passie die gepaard gaan bij het distilleren van hun befaamde single malt whisky’s. Om de hele ervaring af te maken met een gepast hapje en een drankje, hebben ze ook The Macallan Bar en de The Elchies Brasserie toegevoegd. Maar de nieuwe Macallan Whisky Distilleerderij is naast ‘een exceptionele manier om whisky te ervaren’, vooral ook een architectonisch hoogstandje te midden van de Schotse Hooglanden.

Joep Klerx

Aan de rivier de Spey en in de traditionele whiskyregio dient het Schotse heuvellandschap als inspirator van de uitstraling van de distilleerderij. Het idee was niet om het gebouw compleet weg te laten vallen in het landschap, maar om een door de mens gemaakt eerbetoon te creëren aan het landschap, gecombineerd met een sprekend dak boven de distilleerderijen waaraan het bescherming biedt (12.500 m²). De architecten hebben gekozen voor vier 18 meter hoge, symmetrische koepels, eindigend met een vijfde koepel die met haar 27 meter de aandacht moet trekken naar de ingang van het gebouw. De 207 meter lengte, 63 meter breedte in combinatie met het glooiende karakter, wat voor een groot deel bedekt wordt met begroeiing, zorgde voor het uitdagende aspect van het idee.

Een ingenieus dak

De uit vijf koepels bestaande houten dakconstructie is ontwikkeld en geproduceerd door WIEHAG uit het Oostenrijkse Altheim. Vanwege de bijna 63 meter breedte van de koepels was het een complex werk om de constructie te creëren die deze breedte zou dragen. Daarom werd als ­ondersteunende structuur voor het dak een relatief lichtgewicht stalen, hydraulisch aangedreven frame gemaakt, waarop het houten dak rust. Het ontwerp zorgt ervoor dat invloeden aan een koepel, bijvoorbeeld door een stevige, Schotse oostenwind, door het gehele dak opgevangen ­worden, vergelijkbaar met waterkringen die afnemen ­wanneer een steen het water raakt. Naast het feit dat het hele dak dus gedeeltelijk opgaat in het omringende natuur­schoon, beweegt het ook mee met de weerelementen van de Schotse Hooglanden. De golvende dakconstructie is daarmee één van de meest gecompliceerde houten ­dakconstructies ter wereld.

Een indrukwekkende realisatie

Er werden zo’n 1.800 enkelvoudig gebogen houten dragers, 2.400 unieke dakelementen en in totaal zo’n 380.000 afzonderlijke componenten geproduceerd, genummerd en per vrachtwagen getransporteerd van het Oostenrijkse Altheim naar het Schotse Speyside. De frames van de veelal driehoekige en rechthoekige dakelementen zijn van massief constructiehout gemaakt. Ze zijn aan de onderzijde bedekt met een 15 mm dikke laag van gelamineerd fineerhout en aan de bovenzijde hebben ze een toplaag van OSB-platen. Omdat ieder component uniek is, heeft iedere balk en ieder dakelement zijn eigen, vooraf aangewezen plaats in het geheel. Op locatie werd het dak dus als het ware als een puzzel – component voor component, nummer voor nummer – met zorg in elkaar gelegd.

Een duurzame afwerking

Het dak heeft met zijn glooiende en groene uiterlijk een erg duurzame en ecologisch verantwoorde uitstraling gekregen. Om het ecologisch verantwoorde karakter niet alleen bij de uitstraling te laten, is gekozen voor een duurzame afwerking met een EPDM dakbedekking. Daarnaast moest de dakbedekking vanzelfsprekend worteldoorgroeibestendig, zeer flexibel (vanwege het glooiende karakter van het dak) en bovendien complementair zijn. Dit heeft CCM Europe bv gerealiseerd met hun RESITIRIX®.

De dakopbouw in doorsnee bestaat uit de dragende houten balken, gevolgd door de houten componenten die als toplaag de OBS-platen hadden. Die platen zijn met zelfklevende ALUTRIX® 600 als dampremmer, gevolgd door een 15 centimeter dikke PIR isolatie van Kingspan, om te voorkomen dat de begroeiing uitdroogt door de opstijgende warmte van binnenuit. Als waterdichte laag onder het begroeide dak zijn op de thermische isolatielaag RESITRIX® SK W Full Bond EPDM dakbanen verkleefd. De zelfklevende, hoog polymeer SBS bitumen laag aan de onderkant zorgt ervoor dat de afdichting op zijn plaats blijft, zelfs bij de 20 tot 45 graden hellende koepels van het dak. De voegen tussen de afzonderlijke dakmodules zijn afgedicht met de RESIFLEX® SK-dilatatievoegband. De dakbedekking is gedaan door een samenwerking tussen dakdekkersbedrijven Blue Sky en Topek, waarna de groene afwerking is aangebracht met behulp van de ‘Wildflower Blankets’ van Sky Garden.

Een prijswinnend resultaat

Naast dat het feit dat het resultaat onderkomen biedt aan de Macallan Whisky Distillery, heeft het project ook een aantal prijzen in de wacht gesleept. Zo heeft het onder andere de Culture and Leisure Award van de Scottish Design Awards in 2018 gewonnen en heeft het de Green Roof Award van de UK Roofing Awards 2017 in de wacht gesleept. Als wij naar het geheel kijken, van het ontwerp en de uitvoering tot aan de afwerking en het uiteindelijke resultaat, dan begrijpen we dat dit 140 miljoen Britse pond kostende project wat bekijks en prijzen heeft weten te veroveren.

Projectgegevens

• Project: Macallan Distilleerderij, Aberlour
• Opdrachtgever: The Edrington Group
• Architect: Rogers Stirk Harbour + Partners, Londen
• Landschapsarchitect: Gillespies, Londen
• Hoofdaannemer: Robertson Construction Group
• Houten dakconstructie: WIEHAG glulam timber
• Onderlaag: Resitrix®
• Dakdekker: Blue Sky en Topek Ltd., Glasgow (UK)
• Groene afwerking: Sky Garden
• Realisatie: 2018