Roofs 2021-04-06 Eetbare daktuin voor mens en dier bij Rabobank Utrecht

Dak van het Jaar 2021

De tuin van het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht, die zich grotendeels op het dak van de parkeergarage bevindt, was niet meer van deze tijd. De Enk Groen en Golf nam de ‘grijze lap’ onder handen. Het resultaat: een weelderige tuin met meer dan 180 soorten vaste planten, waaronder kruiden, plukgroenten en fruitbomen.

Een beetje bedrijf besteedt niet alleen aandacht aan de inrichting van kantoor en bedrijfspand, maar ook aan de buitenruimte. Groen in de werkomgeving is allang niet meer het uitzicht vanaf je werkplek, vanachter het raam. Het is de moderne uitbreiding van de werkruimte. En een kans om personeel aan je te binden. De filosofie komt uit Silicon Valley. Grote techbedrijven creëren daar campusachtige terreinen waar mensen hun werk doen in een omgeving die past bij hun levensstijl. En dat is lang niet altijd achter een bureau in een bedompt kantoor.

Ook in Nederland zien we dat de grens tussen buiten en binnen vervaagt. Toonaangevende bedrijven zoals de Rabobank geven hun medewerkers daarom de mogelijkheid om zowel binnen als buiten te werken. In Utrecht, bij het hoofdkantoor, is de bestaande tuin daarom vervangen voor een groene omgeving die veel functies heeft.

Esthetisch

De nieuwe tuin op het parkeerdak bestaat uit verschillende delen. De bloementuin is voor de liefhebbers. Het is een kijktuin met een wandelpad er doorheen. Je komt er door de vijver over te steken, daarvoor moet je over een stapstenen ‘brug’. De terrassentuin kent verschillende niveaus en verschillende gebruiksdoelen. Onderin bevinden zich verschillende lagen waar de Rabobank workshops, evenementen en bijeenkomsten organiseert, daarboven de werkplekken. De bovenste laag bestaat uit een gigantische ronde bank van duurzaam bamboecomposiet die de hele tuin om­kadert: de ideale plek voor de lunchpauze.

Het ontwerp is gemaakt door Lodewijk Baljon landschaps­architecten. Landschapsarchitect Marie-Laure Hoedemakers vertelt: “Hij lijkt heel groot, maar het is toch voor zesenhalf duizend mensen geen grote tuin. Uitgangspunt was ‘een eetbare tuin voor mens en dier’: een tuin waar je tijdens de lunch lekker in kan zitten. De bloementuin is een eetbare tuin voor dieren. Er staan veel soorten, er is veel nectar die bijen en andere insecten aantrekken. Er staan ook echte fruitbomen. Geen sierfruit, maar echt eetbaar fruit. In de zomer kun je hier dus appels en peren plukken.”

Het bijzondere is dat het één tuin is geworden. De twee totaal verschillende tuindelen vormen toch samen één geheel. Er is een deel dat bestaat uit terrassen, opgebouwd uit lagen van steeds 50 centimeter hoog, en er is een bloemen­tuin die op het dak van de parkeerkelder ligt. Die is speciaal voor de liefhebbers. Er zijn geen zitplaatsen, alleen een wandelpad.

Technisch

De uitvoering was in handen van De Enk. Die heeft eerst al het oude weggehaald en afgevoerd. Het vrijkomende dak bestaat uit verschillende vlakken. Een vlak gedeelte van 1500 m² waarop zich de vijver en het terras bevindt, een hellend gedeelte (45 graden) van 1500 m² met de bloementuin. En een gedeelte met nagenoeg verticale wanden als onderdeel van de bloementuin. Vervolgens is hierop begonnen met de uitvoering van het nieuwe ontwerp. De bestaande vijver is intact gebleven, maar kreeg wel een natuurfilter en een brug die optisch lijkt te zweven. Omdat de helft van de tuin, inclusief de vijver, op het dak van de parkeergarage ligt, heeft De Enk daar bouwkundige aanpassingen gedaan en is er nieuwe dakbedekking aangelegd. De Enk heeft ook verlichting en beregening geïntegreerd. Verder zijn er in de tuin meer dan 180 soorten vaste planten geplant, waaronder kruiden, plukgroenten en notenbomen.

De (standaard) dakopbouw werd als volgt:

• Ondergrond (beton)
• Isolatie XPS 100
• Dakbedekking: Novacell
• Drainagesysteem: Zinco
• Substraat: Heicom, diverse specifieke mengsels afgestemd op de beplanting, dikte variërend van 30 tot 150 cm
• Verschillende soorten begroeiing

Duurzaamheid

De nieuwe tuin is nu een multifunctionele buitenruimte, waar medewerkers hun pauze door kunnen brengen, maar ook kunnen werken. Daarvoor heeft de tuin moderne, functionele details zoals banken met ingebouwde zonnepa­nelen die kinetische energie leveren. Rabobank-medewerkers kunnen er contactloos hun telefoon opladen. In de tuin zijn ook buitenwerkplekken verweven met tafels, wifi en stroom. In de toekomst wil de Rabobank er ook outdoor samenkomsten zoals evenementen en workshops organiseren.

Samenwerking

De samenwerking tussen de opdrachtgever, Baljon landschapsarchitecten en De Enk is bijzonder prettig verlopen. Marie-Laure Hoedemakers: “De Enk is een partij die creatief kan meedenken. Voor ons is het heel belangrijk dat een partij als De Enk het hoort als wij iets vanuit ontwerp belangrijk vinden. Dat is in mijn ogen gelukt.”

Veiligheid

Omdat de werkzaamheden op maaiveldniveau plaatsvonden, was er geen sprake van valgevaar. De Enk Groen en Golf heeft veiligheid op de werkplek hoog in het vaandel staan en voert de werkzaamheden daarom altijd uit op basis van een RI&E en veiligheidstoolboxen op de werkplaats. ?

Daktuin Rabobank Utrecht

• Opdrachtgever: Rabobank Utrecht
• Ontwerp: Lodewijk Baljon landschapsarchitecten, Amsterdam
• Aanleg: De Enk Groen & Golf, Renkum
• Leverancier daktuin: ZinCo Benelux, Amsterdam
• Leverancier dakbedekking: Kimmenade Nederland, Helmond