Roofs 2021-07-03 Toffe plekken

column

Daken waren voor mij ooit onbereikbaar, ontoegankelijk en levenloos. Ik herinner me nog goed, hoe het dak van het Schieblock eruit zag vóórdat het DakAkker er aangelegd werd. Kaal, zwart en langs de dakrand ook vol (val)gevaar. Het was duidelijk: hier hoorde ik niet te zijn. Toch ging ik steeds vaker het dak op, want langzaamaan werden het plekken voor duurzaamheidsingrepen. Eerst (na)isolatie, vervolgens groen, later zon en tenslotte ook forse hoeveelheden waterberging en ingrepen voor het vergroten van biodiversiteit. Inmiddels steeds vaker in combinatie met elkaar. En daar blijft het niet bij.

Afgelopen maand bleek maar weer eens hoe snel de ontwikkelingen elkaar opvolgen. Tijdens de Kennisdag van de Rotterdamse Dakendagen (zeer toepasselijk Top^ genoemd) werd een stortvloed aan nieuwe kennis en ontwikkelingen gepresenteerd. Zoveel zelfs, dat twee parallelle plenaire sessies nodig waren om alles verteld te krijgen. Overweldigend!

Mijn leerpunt van die kennisdag: de tijd voor ‘gebruiksdaken’ is nu echt aangebroken. Waterdicht-geïsoleerd-veilig-bestendig. Dat is momenteel de geldende ‘standaard’ voor een dak. Wat mij betreft, waar mogelijk ook voorzien van een deugdelijke combinatie van groen-blauw-geel. In de Dakencatalogus, die tijdens de DakenDagen gelanceerd werd, wordt dat ook onderkend. De traditionele en duurzame dakfuncties worden als randvoorwaardelijk gesteld voor verdere doorontwikkeling. En dáárboven? Daar zijn de daken plekken, die gebruikt kunnen worden: voor mensen, voor natuur, voor cultuur, voor collectieve voorzieningen. Daar geldt letterlijk: the sky is the limit !

En dat kan ook. Op constructief gebied zijn nieuwe inzichten in de maak, zoals de Dakencatalogus laat zien. Ook op het gebied van het kapitaliseren van de (meer)waarde van multifunctionele daken worden stappen gezet, bijvoorbeeld met het Rekeninstrument van LIFE@Urban Roofs.

Utopie? Dat zou je denken. Toch zijn er al veel voorbeelden bekend. Zoals het nieuwe dak van De Doelen in Rotterdam, waar waterberging, vergroening, biodiversiteit en toegankelijkheid gecombineerd worden op een binnenstedelijk en monumentaal concertgebouw. En Park ‘n’ Play in Kopenhagen, waar parkeren (binnen) en spelen (buiten, op het dak!) gecombineerd worden. Die daken worden plekken. Hele toffe plekken, wat mij betreft.
Nieuwe functies brengen natuurlijk ook nieuwe vragen met zich mee. Hoe dit slim te organiseren? (Ik pleit voor een rol van dakexperts vroeg in het planproces, in co-creatie.) Hoe maken we multifunctionele gebruiksdaken tot dé nieuwe standaard? (Daar is onder andere beleid voor nodig, op landelijk en gemeentelijk niveau.) En hoe krijgen we hiervoor de handen op elkaar? (Door het dak als plek, als onontgonnen ruimte te gaan beschouwen.)

Roofs schrijft al jaren over de oorspronkelijke functies van een dak en dat gaat ook zo blijven. In deze special gaat het vooral over die nieuwe dakfuncties, over daken als plekken. Sommige (en voor sommigen) misschien alweer niet zó nieuw meer. Andere (en voor anderen) nog altijd vooral een vergezicht naar de toekomst. Die toekomst komt razendsnel dichterbij. Zonder het oude en vertrouwde achter te laten, maar juist door daar op een goede manier op door te bouwen.

Ik ben benieuwd: welk dak zou jij willen ontwikkelen tot een toffe plek?

Paul van Roosmalen