Roofs 2022-04-38 Opleidingen voor aanleg en onderhoud van groene daken

special groene daken

Met de toenemende populariteit van groendaken stijgt de vraag naar mensen die dat groen aanleggen en onderhouden. Bij BDA Dak- en Gevelopleidingen kunnen medewerkers van groenbedrijven zich verder bekwamen tot gecertificeerd dakhovenier. Bij Aeres Almere gaat komend studiejaar de driejarige mbo-opleiding De groene stad van start.

Nolanda Klunder

Bij BDA Dak- en Gevelopleidingen zijn er drie cursussen van elk één dag, waarmee de hovenier wordt opgeleid om ook het groen op daken en gevels aan te leggen en te onderhouden. Daan de Mooij, Manager Opleidingen bij BDA, licht toe: “De cursussen Daktuin en gevelgroen bestaan al meer dan tien jaar. De laatste jaren zien we de belangstelling voor het onderwerp toenemen, nu het dak vanuit de waterdichte laag ontwikkeld is naar steeds meer een gebruiksdak voor recreatie, wateropslag, zonne-energie en groen.”

Met de veranderingen op het dak zijn ook de cursussen veranderd, vertelt De Mooij. “Vroeger lag bij deze cursussen de nadruk op sedumdaken, nu zien we door de opkomst van multifunctionele daken dat daken een compleet andere opbouw krijgen. Een dak wordt nu bijvoorbeeld opgebouwd uit een blauw dak voor waterberging en daarop afgewerkt met rood (gebruiksdak), geel (zonnepanelen) en groen. Dat betekent dat dakhoveniers een technische basiskennis van het dak moeten hebben om te weten wat mogelijk is en hoe ze kunnen werken met inachtneming van de waterdichtheid.”

Kennis van het dak

De cursisten zijn hoveniers die zich willen bekwamen tot dakhovenier, legt De Mooij uit. “Ze willen hun werkzaam­heden aan tuinen uitbreiden. Kennis van het groen hebben ze dus al. In de cursus bespreken we onder andere welke planten geschikt zijn op het dak of juist niet, vanwege groeisnelheid, sterkte en zwaarte. Daarnaast is er in de cursussen veel aandacht voor kennis van het dak en de opbouw van een groendak en een groene gevel.”

Daarvoor zijn er drie afzonderlijke cursussen voor Medewerker daktuin en gevelgroen, elk van één dag: Veilig werken op hoogte, Medewerker onderhoud en Medewerker aanleg. Wie de cursussen doorloopt, kan aansluitend voor ieder van de drie vakdisciplines een examen afleggen. Bij voldoende resultaat ontvangt men een persoonscertificaat van Groenkeur. De Mooij: “Bij de eerste cursus, Veilig werken op hoogte, trainen we de cursisten om veilig te werken op het dak en in het gebruik van ladders, rolsteigers en aanlijnsystemen. We laten ze daarbij ook even hangen in een harnas, om die ervaring te hebben. De tweede cursus gaat over onderhoud en behandelt de vraag: waar moet je op letten als je bestaande begroeiing komt onderhouden? Wat groen betreft leer je welk groen onderhouden moet worden, bijvoorbeeld omdat een boom zich te dreigt te ontwikkelen op het dak. Daarnaast gaat het vooral over technische aspecten van het dak. Kijk naar de zichtbare delen van het dak: zie je tekenen van veroudering, zijn er overlappen die loslaten, zit de afvoer verstopt door groen of een vogelnest? De derde cursus gaat over het aanleggen van daktuinen en gevelgroen. Als dakhovenier bepaal je niet wat de dakopbouw is, maar je moet voldoende kennis hebben om in te schatten wat wel en niet mogelijk is. Welke belasting kan het dak dragen, wat zijn de eigenschappen van de toegepaste dakbedekking, hoe is de aansluiting op de gevels? Hoe moet je te werk gaan: welk gereedschap kun je gebruiken? Als je je spade in de substraatlaag zet, kun je immers de waterdichte laag beschadigen. Welk materieel kun je gebruiken, waar kun je dat neerzetten, kan een kraan mee het dak op? Bij nieuwbouwdaken die zijn ontworpen voor multifunctionele daken, kun je meestal wel met zwaar(der) materieel terecht. Bij bestaande bouw, bijvoorbeeld met een dakconstructie op kolommen, is niet alles mogelijk. Een trilplaat om je zandlaag aan te trillen voor de bestrating op het dak kun je bijvoorbeeld niet gebruiken in een pand dat al gebruikt wordt of bij een massieve betonnen dakconstructie.”

De kennis die wordt overgedragen blijft up-to-date door nauwe samenwerking met de markt. “In een cursus probe­ren we altijd een combinatie te maken van een docent van BDA Dak- en Gevelopleidingen en een externe docent vanuit de markt.” De cursussen zijn populair. Ze worden meerdere keren per jaar aangeboden voor twintig à dertig cursisten per cursusdag bij Medewerker onderhoud en Medewerker aanleg, vertelt De Mooij, en maximaal achttien bij Veilig werken op hoogte.

Nieuwe mbo-opleiding bij Aeres Almere

Richten de BDA-cursussen zich op de ervaren hovenier, bij Aeres Almere kunnen leerlingen na het vmbo vanaf komend studiejaar een volledige mbo-opleiding van drie jaar op dit gebied volgen. Jan Maarten Visser, docent bij Aeres Almere, licht toe: “We zetten een nieuwe opleiding op, De groene stad. Deze opleiding begint met een breed basisjaar, waarna de leerlingen één van de drie profielen kiezen: De levende tuin, Het levende landschap en Het levende gebouw. Onderdeel van dat laatste profiel is dak- en gevelgroen.”

Helemaal nieuw is dit vak niet, benadrukt Monique Bokdam, docent bij Aeres Almere: “Aanleg en onderhoud van dak- en gevelgroen was al een keuzedeel bij de hoveniers­opleiding. Meerdere opleidingen in Nederland bieden dit keuzedeel aan. Het bestaat uit lessen en excursies over een periode van acht weken. Door de toegenomen vraag naar geschoolde krachten voor daktuinen en gevelgroen besloten we om het keuzedeel uit te breiden naar een uitstroomprofiel, dus een volledige driejarige BOL-opleiding (Beroepsopleidende Leerweg) op mbo-niveau 3 en 4.”

Drie profielen

Visser vertelt: “Na het eerste jaar kiest de leerling van De groene stad als gezegd een profiel voor de andere twee jaren. Bij De levende tuin gaat het over aanleg en ontwikkeling van tuinen en groene steden, waarbij het niet alleen gaat over het praktisch aanleggen daarvan maar ook over het voorbereidende bureauwerk. Er ligt daarbij veel nadruk op groene tuinen, dus met minder bestrating, en op klimaatadaptief groen. Bij Het levende landschap gaat het over ecologisch groenbeheer. De derde richting is Het levende gebouw. Daarbij gaat het over het vergroenen van gebouwen, dus over het groen in, op of rondom het gebouw.”Bokdam voegt toe: “Je hebt het in deze opleiding over planten in het gebouw, groene wanden, groene gevels en groene daken. Dit mbo-profiel is uniek binnen Nederland.” Op het gebouw van Aeres Almere is een groendak aan­gelegd door de Dakdokters. “Dat dak is heel veilig, met een brede balustrade, maar er is ook een ankerpunt aangebracht zodat de leerlingen kunnen oefenen met klimgordels en zichzelf aanlijnen en zekeren. Veiligheid is een belangrijk punt tijdens de opleiding”, zegt Visser.

Groen en technologie

Bokdam: “Mensen denken vaak dat werken met groen betekent dat je vieze handen krijgt, altijd buiten bent en fysiek zwaar werk hebt. Dat is maar ten dele waar. Wij laten zien dat er ook veel technologie bij komt kijken: denk aan verlichting, robotmaaiers, irrigatie, tijdsklokken.” Visser vult aan: “Dakinspecties kan je laten uitvoeren door drones. Ons groene dak is een computergestuurd Polderdak, waarbij water in kratten wordt gebufferd en wordt afgevoerd op een later moment. Een systeem van sensoren en slimme dakstuwen bepaalt wanneer het water wordt geloosd, namelijk op het moment dat er geen neerslag wordt verwacht. Aandacht voor zulke technologie is een belangrijk onderdeel van het onderwijs.”

De lessen worden verzorgd door Aeres-docenten en gast­docenten uit de praktijk. Bokdam: “De opleiding komt tot stand in nauwe samenwerking met acht à negen ­bedrijven. Zij denken met ons mee, verzorgen gastlessen en faciliteren. Dit is beroepsonderwijs zoals het bedoeld is: samenwerking tussen school en praktijk, waarbij de kennis vanuit het bedrijfsleven terechtkomt in de klas. Onze leerlingen zullen geen enkele moeite hebben om een goede stageplaats te vinden of later een baan.”

De opleiding zal na de zomer van start gaan. “Met voorlichting en open dagen willen we potentiële studenten enthousiast maken voor De groene stad”, besluit Bokdam. “Bij sommige jongeren heeft werken in het groen een te eenzijdig imago van zwaar werk. Wij willen laten zien hoe veelzijdig dit superleuke vak is.”