Roofs 2022-05-80 La Muralla Roja, Calpe

Internationale daken

La Muralla Roja, Spaans voor “De Rode Muur”, is een woningbouw­project in de plaats Calpe aan de Costa Blanca. Het bouwwerk is geïnspireerd op de architectuur van het Arabische Middellandse Zeegebied, dat op zijn beurt veelal de inspiratie haalt uit de traditio­nele kasba. Een kasba is van oudsher een fort, dat een stad of een nederzetting beschermt met behulp van wachttorens en hoge muren. La Muralla Roja heeft ook de vorm van zo’n fort en doemt op vanuit de rotsachtige kliffen aan de Middellandse Zee. Het bouwwerk, dat wordt gekenmerkt door een reeks in elkaar overlopende trappen, bruggen, platforms en als wachttorens ogende kasteeltjes, is daarmee een moderne interpretatie van de kasba.

Ricardo Bofill was een Spaanse architect uit Catalonië. Met een architect als vader, werd het ontwikkelen en ­bouwen hem met de paplepel ingegoten. In 1957 schreef hij zich in aan de Escola Tècnica Superior d’Arquitectura de Barcelona, waar hij zich bezighield met ­studentenactivisme in de illegale socialistische partij van Catalonië. Al snel werd hij tijdens een demonstratie gearresteerd en verbannen van de universiteit én uit Spanje. Hij verhuisde naar Zwitserland en schreef zich daar in 1958 in aan de Haute École d’art et de design Genève, die hij in 1960 verliet om naar Spanje terug te keren. Zijn eerste architectuurontwerp was een zomerhuis in Ibiza, voltooid in 1960. Drie jaar later, in 1963, richtte hij op 23-jarige leeftijd samen met een groep goede vrienden de Ricardo Bofill Taller de Arquitectura (Ricardo Bofill Architectuurwerkplaats) op en bouwde dit uit tot een toonaangevend internationaal bureau voor architectuur en stedenbouw.

In de RBTA bracht hij een multidisciplinair team bijeen van architecten, ingenieurs, planologen, sociologen, schrijvers, filmmakers en filosofen, om originele ontwerpideeën met een sociaal en politiek doel te genereren. Het bureau is nog steeds succesvol en wordt vandaag de dag geleid door zoons Ricardo en Pablo Bofill.

Leefbaarheid

In 1968 was RBTA verantwoordelijk voor het grote stedenbouw­kundige Gaudí District, dat zowel voor het oog, als op het gebied van functionaliteit als een voorloper kan worden gezien van La Muralla Roja. Naast de bijzondere esthetiek, lag bij het ontwerp van Gaudí District vooral de nadruk op de leefbaarheid. Door de toevoeging van winkels, bars, recreatievoorzieningen, supermarkten en grote openbare ruimten werd voorkomen dat mensen hun woningen slechts gebruikten voor hun nachtrust en voor de rest van het leven naar het stadscentrum trokken. De focus op de leefbaarheid is ook terug te zien in La Muralla Roja. Een ander vergelijkbaar werk, ook volbracht in 1968, is El Castillo de Kafka. Dat is een bouwwerk dat geïnspireerd is op het plug-in city-concept van modu­laire megastructuren van Archigram. De naam is een expliciete verwijzing naar de roman Het Slot van Franz Kafka uit 1926. Het derde bouwwerk in dezelfde lijn, eveneens gecompleteerd in 1968, heet Xanadu en staat pal naast La Muralla Roja. Met dit groene appartementengebouw wilde Bofill een tuinstad in de ruimte creëren. Ook dit bouwwerk was geïnspireerd op het modulaire concept van Archigram.

Modules

Het appartementencomplex is gebouwd op basis van de geometrische figuur van het Griekse kruis met armen van ongeveer vijf meter. Er zijn dertien van deze kruizen in het ontwerp opgenomen. Het gehele complex is gebaseerd op vijf met elkaar verbonden volumes. Drie daarvan zijn opgebouwd met eenzelfde structuur van vier verdiepingen, waarbij iedere verdieping weer anders is ingedeeld. De eerste verdieping bestaat uit vier gelijke modules in een L-vorm die allemaal 64 vierkante meter groot zijn. Ondanks dat het binnenmodel L-vormig is, zijn het de binnenplaatsen en patio’s die het uiteindelijk de vorm van een kruis geven. De tweede verdieping bestaat uit vijf module-appartementen van 80 vierkante meter. De derde verdieping is hetzelfde als de eerste verdieping met het verschil dat deze 180 graden gedraaid is. De laatste verdieping van 79 vierkante meter bestaat slechts uit één appartement, dat weer een replica is van die van de appartementen op de tweede verdieping. Elk deel van het complex is gebouwd door middel van een modulair frame, met cement als primair constructiemateriaal.

De andere twee volumes hebben drie lagen en volgen een soortgelijk patroon als de eerste en derde verdieping van de andere drie blokken, in die zin dat zij bestaan uit L-vormige appartementen. De verspringende en gecompartimenteerde structuur, gecombineerd met het materiaalgebruik, suggereert een brutalistische bouwstijl.

Rood, roze, blauw en violet

Het kleurgebruik aan de buitenkant van de gebouwen heeft ook een doel. De levendige muren zijn beschilderd met verschillende tinten van de kleuren rood, roze, blauw en violet. Rood wordt gebruikt voor de buitenmuren, blauw op de centrale binnenplaatsen, roze voor secundaire binnenplaatsen en al het andere, zoals trappen, bruggen, en keermuren, is violet geschilderd. Het is een gangbare interpretatie dat de rode en roze tinten van La Muralla Roja worden gebruikt om een contrast te vormen tegen het landschap. Daarnaast worden de blauwe tinten gebruikt om de tinten van de lucht en het zeewater te weerspiegelen.

Aangenaam wonen

La Muralla Roja omvat vijftig appartementen, zoals gezegd in verschillende stijlen en groottes. De visie van Bofill om het wonen aangenamer te maken, komt vooral tot uiting in de extra’s die het geheel te bieden heeft: dakterrassen, solaria, een zwembad en een sauna, allemaal gereserveerd voor gebruik door de bewoners. Daarnaast beschikt het complex ook over een restaurant en twee winkels op het eerste niveau. Het mag dan lijken op een fort, wie denkt dat we het hier over een onbegaanbaar fort hebben, heeft het mis, want een appartement is in een paar muisklikken te boeken.

Ricardo Bofill overleed in januari van dit jaar op 82-jarige leeftijd. Naast het nalatenschap van zijn architectenbureau, heeft hij honderden gebouwen over de hele wereld achtergelaten voor iedereen om te bewonderen, waarmee Ricardo Bofill en de herinnering aan hem nog lang zullen voortleven in zijn architectonische kunstwerken.