Roofs 2022-10-84 Il Volcano Buono, Nola

Internationale Daken

Heb je ooit gehoord van een vulkaan waarin je kunt baden in de luxe van een vijfsterrenhotel? En dat er in diezelfde vulkaan een hypermarkt, een spa met fitnessruimte en een overdekt zwembad, een bioscoop, een kunstgalerie, meer dan 150 winkels en verschil­lende restaurants en bars aanwezig zijn? En dat het centrum van die vulkaan een plek is waar mensen elkaar kunnen ontmoeten? Dat is allemaal te vinden in Il Volcano Buono – ofwel, De Mooie Vulkaan, die is gebouwd in Nola. We bevinden ons ten noordoosten van Napels, en van de Vesuvius.

Tekst: Joep Klerx

Het projectontwerp – bedacht door architect Renzo Piano – is geïnspireerd op het omringende landschap, en dan met name op de nabijgelegen vulkaan Vesuvius. Behoudens de iets strakkere lijnen, is Il Volcano Buono zelfs een op schaal van 1:50 gemaakte kopie van de Vesuvius. En waar een vulkaan normaal op een natuurlijke manier ontstaat (en deze vulkaan er door de begroeiing op het dak ook erg natuurlijk uitziet), was er om deze kunstmatige variant te realiseren toch echt geld nodig: een slordige 180 miljoen euro.

Integreren in het landschap

De vorm van het gebouw contrasteert met de rechtlijnige gebouwen van het nabijgelegen zakencentrum. De activi­teiten van het centrum bevinden zich op verschillende niveaus. Het centrale plein – dat met een diameter van 160 meter lijkt op het beroemde Piazza del Plebiscito in het nabijgelegen Napels – vormt het centrum van de vulkaan en wordt gebruikt voor concerten, evenementen en markten. De vulkaanimitatie is gemaakt van gewapend beton en is bedekt met gras en planten, waardoor het gebouw in het omringende landschap verdwijnt: het doel van het project was dan ook om het gebouw in het landschap te integreren, in plaats van het te bezetten. Dat is gelukt, want van buitenaf is het gebouw, met uitzondering van de zes verschillende ingangen, praktisch onzichtbaar als bouwwerk, omdat het zo goed opgaat in het omliggende landschap. Er is ook gedacht aan natuurlijke lichtinval. Het dak is namelijk voorzien van een reeks dakramen met zonwerend isolatieglas. Het zonlicht – en dan vooral de hitte – wordt gefilterd, waardoor er toch een dosis natuurlijke lichtinval binnentreedt en dat zorgt voor minder energieverbruik als het op kunstlicht aankomt.

Concentrisch plein

Het totale gebouw heeft een diameter van 320 meter. Aan de buitenkant, op het basisniveau van de parkeerplaatsen, wordt het natuurlijke landschap van de vulkaan onderbroken door vijf hoofdingangen die, op basis van de richtingen, naar de kern van de vulkaan leiden. Deze vijf ingangen voor bezoekers zijn vernoemd naar de nabijgelegen kustplaatsjes Capri, Sorrento, Amalfi, Positano en Ischia. Een ongeveer 80 meter brede ring, die onderverdeeld is in de zes secties, bevat de openbare ruimte met een bioscoop, ruimten voor tentoonstellingen en conferenties, restaurants en een hotel. De kern van de vulkaan bestaat uit het centrale plein met een diameter van 160 meter die is verdeeld in drie concentrische zones. De binnenzone is met een podium gewijd aan voorstellingen en concerten, de middelste is gereserveerd voor de winkels en de buitenste ring, die het dichtst bij het gebouw ligt, bestaat uit een groot park gevuld met dennenbomen.

Vulkaanrand

Het plein wordt omsloten door een doorlopende gevel van glas en modulaire panelen. Deze aluminium panelen zijn geanodiseerd in kleuren variërend van rood naar lichter geel. Op iets meer dan 13 meter hoogte vanaf het plein rijst boven de panelen de rand van de namaakkrater op die rust op slanke, stalen balken die op hun beurt steunen op betonnen pilaren met een diameter van een meter en met verschillende hoogtes. Het verschil in hoogte van die pilaren geeft de bovenrand de variërende hoogte van 25 tot 41 meter, wat uiteindelijk zorgt voor de nabootsing van de natuurlijke glooiing van een vulkaan. De stalen kolommen zijn er in sets van twee, drie of vier en vormen een elegante ondersteuning van de vulkaanrand die doet denken aan een rij bomen; waarbij de pilaren de stam zijn en de stalen balken de uitstekende takken.

Het glooiende en natuurlijke karakter wordt aan de ooste­lijke helling abrupt verstoord. Hier loopt het groenrijke dak van gewapend cement en graszoden niet tot aan de grond maar is een rechthoekig bouwwerk ingevoegd om plaats te bieden voor een hypermarkt en 680 parkeerplaatsen voor de bezoekers van de vulkaan.

Il Vulcano Buono is in twee fases gebouwd. De eerste fase ging in 1995 van start, de bouwwerkzaamheden voor de tweede fase begonnen in 2001. In 2007 werd het complex uiteindelijk voltooid. De 180 miljoen euro werden gedeeltelijk gedekt door regionale financiering voor wederopbouw en ontwikkeling. Het hele complex beslaat een oppervlakte van ongeveer 500.000 m2. Het gebouw zelf, exclusief de hypermarkt, beslaat zo’n 80.000 m2 en daarvan neemt het centrale plein zo’n 20.000 m2 voor z’n rekening.
De hypermarkt is meer dan 13.000 m2 groot. Het dak zorgt voor zo’n 60.000 m2 aan groen, waarvoor graszoden in combinatie met 2.500 planten zijn gebruikt. Op het complex zijn parkeerplaatsen voor 8.000 auto’s.

Een ontzagwekkend groot project. En dan te bedenken dat de Vesuvius, die met zijn dreigende silhouet in de verte het decor vormt,wel vijftig keer zo groot is.