Roofs 2023-02-40 Woongebouw High End Altijd Groen

Special Blauwe Daken

Op het voormalige industrieterrein Overhoeks in Amsterdam-Noord ligt de wijk Buiksloterham&Co. Hier is men een stapje verder met klimaatadaptief bouwen, in het bijzonder als het gaat in de omgang met (regen)water. De wijk maakt deel uit van Amsterdam Rainproof, een initiatief om de stad beter bestand te maken tegen wateroverlast en om het water ook beter te benutten. Zo is de openbare ruimte van Buiksloterham&Co zodanig ontworpen dat regenwater vertraagd via het Tolhuiskanaal in het IJ belandt, in plaats van in het riool. Dan zou je verwachten dat de gebouwen ook rainproof worden ontworpen, maar dat is niet het geval. “Wij zijn het enige gebouw wat wel rainproof gemaakt is. Hoe logisch is het om in een rainproof gebied ook een rainproof gebouw te ontwikkelen?”

Aan de Distelweg staat woongebouw High End, vorig jaar opgeleverd door Vink Bouw naar een ontwerp en ontwikkeling van XOOMLAB, een combinatie van Dirk Jan van Wieringhen Borski, Harvey Otten, Joost Vorstenbosch en René de Prie. Het betreft een gebouw van zeven lagen met veertien twee-, drie- en vierkamerappartementen en twee grote atelierwoningen van 156 m2, alle met een groot balkon aan de zuidzijde. De woningen zijn vrijwel energieneutraal door de toepassing van zonnepanelen op het dak, stadsverwarming, lage temperatuur vloerverwarming en energiezuinige verlichting. De grote diepe balkons werken in ze zomer als zon­wering, in de winter komen direct licht en warmte van de laaghangende zon wel de woning binnen. Meest uitgesproken kenmerk van High End is het uitbundige groen aan de zuidzijde.

Cascadesysteem

“Zelfs na de extreem droge periode van augustus vorig jaar was dit het enige gebouw in de wijde omgeving waar het zo groen was”, vertelt Dirk Jan van Wieringhen Borski van BNB Architecten. “Die extreme warme weken waren een hele goede test voor onze opzet met groen en low tech watermanagement. Het groen wordt van regenwater voorzien door een cascadesysteem. Op het bovenste waterdak liggen 85 mm hoge retentiekratten waarin water blijft staan. Als het waterniveau een bepaald niveau bereikt, loopt het over naar het ondergelegen balkon en via een gelijksoortige overloop naar het balkon daaronder, enzovoorts. Alle balkons zijn uitgevoerd met dezelfde maat retentiekratten die onder de substraatlaag en de vlonders liggen; deze staan dus in principe ook vol met water. Alleen het laagste balkon is uitgerust met een sensor die het waterpeil meet en zonodig de kleppen aanstuurt om hogerop water door te laten. Bij elkaar hebben we zo een behoorlijke capaciteit beschikbaar voor de opslag van regenwater. De beplanting wordt hiermee automatisch bewaterd en dat zorgt weer voor de nodige verdamping en verkoeling.”

Test

Of een ontwerp werkt, weet je pas als het echt getest wordt. Van Wieringhen Borski: “We wisten niet of onze opzet dit zou overleven, je kunt immers niet eindeloos water hoog opslaan. En aan groen op het dak heb je eigenlijk niet veel, het water verdamp gewoon. Voordeel van dit cascadesysteem met balkons is dat het water veel langer beschikbaar blijft. En je hebt de verdamping waar je het hebben wil, namelijk naast de woningen langs de gevel en niet bovenop het dak. Grappig is dat je bij alle omringende apparte­mentsgebouwen hier en daar een verdwaalde pot met groen ziet, terwijl bij High End de bewoners juist extra potten met groen hebben geplaatst. Kennelijk werkt een groene omgeving aanstekelijk om het nog groener te maken.”

Altijd groen

De Dakdokters verzorgden het groenadvies voor High End. Van Wieringhen Borski: “Onze insteek was dat iemand twee maanden van huis moest kunnen zijn en bij thuiskomst nog steeds een groen balkon moest hebben. Het maakte ons niet uit of de inwoners groene vingers hebben of een hekel aan tuinieren. Ik denk dat we hier met het watersysteem en het groenontwerp goed in zijn geslaagd. Na de droge maanden waren de balkons zelfs groener dan op de renderings was uitgebeeld. Je zult ook geen sedum vinden op het dak. Daar komen geen inheemse insecten op af en ze verdampen wel veel water.”

Rainproof

Als onderdeel van een Rainproof wijk heeft High End een relatief grote capaciteit aan waterberging. Dit wordt ingezet voor bewatering en draagt bij aan het vertraagd afvoeren van overtollig regenwater naar de Tolhuishaven. Het riool wordt daarmee volledig ontlast. Van Wieringhen Borski is van mening dat alle gebouweigenaren hier een verantwoordelijkheid hebben als het gaat om vergroenen. “De stad is voor tweederde privaat terrein. Dan mag je verlangen dat degenen die gebouwen ontwikkelen ook voor tweederde bijdragen aan de vergroening en verstandig watergebruik. We hadden de optie om het bewateringssyteem voor het groen aan te sluiten op de waterleiding. Hebben we niet gedaan en dat blijkt tot nu toe ook niet nodig. ■

Projectinfo High End

• Ontwerp, ontwikkeling: BNB Architecten-Dirk Jan van Wieringhen Borski / Harvey Otten/ Joost Vorstenbosch/ René de Prie
• Groen advies: De Dakdokters
• BIM-tekenwerk: Sander Bader
• Aannemer: Vink Bouw
• Oppervlakte retentie blauwe dak en blauw-groene balkons: 510 m2
• Aantal zonnepanelen: 86

Zie ook: rainproof.nl/waterbufferende-balkontuinen-highend