Roofs 2024-01-13 2024, veiliger en gezonder werken

Het nieuwe jaar is begonnen. Ik wens alle lezers een heel gezond en veilig 2024. Dat kan alleen als er ook werk is, dus ik wens jullie ook de juiste hoeveelheid werk toe. Niet meer dan dat je onder goede arbeidsomstandigheden aan kan. Werk voor een prijs waarvoor je de mensen niet hoeft af te beulen, gevaarlijk moet laten werken of uit te buiten. De opdrachtgevers wens ik toe dat ze mooie producten krijgen, passend bij het geld dat ze ervoor over hebben. En ik wens beiden toe dat ze in de voorbereiding en op de projecten elkaar een goed en mooi werk gunnen. Dat alles natuurlijk om te zorgen dat er minder ongevallen en verzuim zijn. Minder ongevallen en verzuim dragen naar mijn idee bij aan een beter beheersbaar proces en een hogere kwaliteit.

Op 30 oktober heeft SZW een persbericht verspreid, waarin de Arbovisie 2040 werd voorgesteld. Deze visie is ook in een brief aan de Tweede Kamer uiteengezet. Men wil dat er in 2040 nul doden zullen vallen door omstandigheden in het werk. Het gaat dan niet alleen om dodelijke ongevallen, maar ook om gezondheidsbedreigende materialen en bewerkingen. Omdat we in Nederland leven, heet de bijbehorende campagne ‘Zero Death’.

Het is helder voor SZW dat er te weinig wordt gedaan aan preventie. In de bouw betekent dit een RI&E op bedrijfsniveau en V&G plannen op de werken. Het betekent ook dat er voor alle werkzaamheden risicoanalyses op de bouw moeten zijn. Dat dit niet alleen sociaal wenselijk is, blijkt uit de cijfers. In 2021 is naar schatting 17 miljard aan loon uitbetaald aan zieke werknemers. Werknemers die veelal ziek thuis zitten ten gevolge van de omstandigheden op het werk. Wat zou het mooi zijn als de ondernemer dat geld niet (via de verzekering) zou hoeven op te brengen.

In de bouw en ook in de dakenbranche wordt veel in onderonderaanneming gedaan en wordt veel gewerkt met ZZP’ers en arbeidsmigranten. Uit onderzoek blijkt, dat juist in deze constructies en voor deze werknemers de arbeidsomstandig-heden niet optimaal zijn. Hier vallen de meeste slachtoffers. We kunnen er veel zelf aan doen. Zelf als opdrachtgever in de ontwerp- en realisatiefase, als bouwer tijdens het voorbereiden en realiseren en als brancheorganisatie. Het zou best wel eens kunnen dat, als we niet uit eigen beweging in actie komen, verbeteringen dwangmatig worden opgelegd.

De brief aan de Tweede Kamer rept over het uitvoeren van onderzoek om te komen tot meerjarige (en een breed palet aan) acties en maatregelen. We kunnen het over ons heen laten komen en achterover hangen. Mijn ervaring is dat als de overheid of de opdrachtgever het bedenkt, het over het algemeen gaat om maatregelen die niet passen bij de sector, niet passen bij het bedrijf of niet passen bij het project. Ik denk dan bijvoorbeeld aan eisen die voortkomen uit de veiligheidsladder of andere, goedbedoelde, systeemeisen.

Om te komen tot verbeteringen, zijn er al enkele oplossingen bedacht. Ik noem er hier enkele. Men wil dat er meer werk wordt gemaakt van het verbeteren van de arbeidsomstandigheden van ZZP’ers en arbeidsmigranten, dat er financiële prikkels worden ontwikkeld, dat de informatie gemakkelijker en beter leesbaar wordt, dat er meer aandacht komt voor het maken van risico-inventarisaties op bedrijfs- en op werkplekniveau, dat er meer aandacht komt voor preventie, dat de werkvloer beter en intensiever wordt betrokken bij het arbobeleid.

Eigenlijk allemaal activiteiten die nu al in de wet staan, die we nu al moeten doen. Het zijn ook punten waar de brancheorganisaties de leden prima kunnen ondersteunen. Voor 2024 zou het een mooi voornemen zijn om in de eigen werkomgeving vanuit de mogelijkheden die we hebben te werken aan betere arbeidsomstandigheden. Dit geldt voor alle betrokkenen bij de processen in de bouw, de aannemer, de opdrachtgever, en de adviseurs en niet in de laatste plaats de brancheorganisaties. We kunnen het beter maar zelf verzinnen dan het opgelegd krijgen.

Adri Frijters