Roofs 2024-01-46 Met een druk op de knop voldoen aan de Wet kwaliteitsborging

Special digitaal

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is per 1 januari 2024 in werking getreden voor nieuwbouw. De Wkb heeft tot doel de kwaliteit van de bouw te verbeteren en de positie van de opdrachtgever te versterken. De wet geldt voor iedere betrokkene in een bouwproject. Aannemers krijgen te maken met een verbreding van de aansprakelijkheid, de waarschuwingsplicht en de verplichte dossiervorming. Uitgebreide dossiervorming kan een blok aan uw been zijn, maar digitalisering en automatisering helpen om de kwaliteit van uw werk op de juiste manier vast te leggen.

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) heeft tot doel het bewaken van de kwaliteit van ontwerp en uitvoering, zodat het eindresultaat aan de voorschriften van het Bouwbesluit voldoet. In het huidige stelsel toetst de gemeente bouwplannen vooraf en ziet toe op de uitvoering volgens de verleende vergunning. Onder de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen dragen partijen in de bouw zelf zorg voor het voldoen aan de voorschriften. Ze doen dat op basis van een instrument voor kwaliteitsborging, toegepast door een onafhankelijke kwaliteitsborger. Sinds 2020 worden – vooruitlopend op de invoering van de Wkb op 1 januari 2024 – proefprojecten met kwaliteitsborging gestart en zijn Ambassadeursnetwerken gestart.

De Wkb bestaat uit twee onderdelen: een publiekrechtelijk deel (gemeente-initiatiefnemer) en een privaatrechtelijk deel (aannemer-opdrachtgever). Het publiekrechtelijke deel geldt voor een melding bouwactiviteit bij de gemeente vanaf 1 januari 2024, en geldt alleen voor gevolgklasse 1. Het privaatrechtelijk deel geldt vooral voor aanneemcontracten vanaf 1 januari 2024, en geldt voor alle bouwwerken.

Het publiekrechtelijke deel van de Wkb betreft alléén bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1:

1. Vrijstaande eengezinswoningen, twee-onder-een-kapwoningen en rijtjeswoningen, inclusief eventuele garages en andere soorten aanbouwen. Voorwaarde is dat deze woningen op de grond staan en niet op een ander bouwwerk of op een andere woning worden gebouwd. Appartementen en woningen bedoeld voor kamerverhuur, zoals studentenhuizen en zorgwoningen, vallen niet onder gevolgklasse 1.

2. Woonboten en andere drijvende woningen.

3. Vakantiehuisjes en andere vakantieverblijven. Ook hier zijn vakantieappartementen en dergelijke weer uitgesloten.

4. Bedrijfshallen en fabriekspanden van maximaal twee verdiepingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om hallen bedoeld voor opslag of productie, inclusief een kantoor of kantine, magazijnen, kassen en dergelijke. Kantoorgebouwen, winkelpanden en dergelijke vallen niet onder gevolgklasse 1.

5. Opslagruimten, magazijnen en andere bouwwerken vallend onder punt 4 van maximaal twee verdiepingen die gebouwd worden bij kantoren, winkels en dergelijke.

Monumenten zijn uitgesloten en gaat het ook in eerste instantie alleen om nieuwbouw. In de zomer van 2024 wordt besloten of het publiekrechtelijke deel voor verbouwingen per 1 januari 2025 ingaat.

Het privaatrechtelijke deel van de Wkb (o.a. aansprakelijkheid na oplevering, opleverdossier) gaat gelden voor alle aanneemovereenkomsten die gesloten zijn vanaf 1 januari 2024. Enige uitzondering is de aanvullende eisen voor de waarschuwingsplicht, die gaan per 1 januari 2024 ook voor lopende contracten gelden. Het privaatrechtelijke deel van de Wkb betreft alle bouwwerken. Dus alle gevolgklassen, ook vergunningsvrij, en ook verbouwingen en monumenten.

De Wkb zorgt voor 5 wijzigingen in de contractuele verhoudingen tussen aannemer en opdrachtgever met als doel de positie van de opdrachtgever te versterken.

1. Waarschuwingsplicht

Voor overeenkomsten met consumenten gelden vanaf 1 januari 2024 extra verplichtingen rondom de waarschuwingsplicht. De waarschuwing moet schriftelijk gebeuren, ondubbelzinnig zijn (het moet duidelijk zijn dat het om een waarschuwing gaat) en de aannemer moet alle mogelijke gevolgen benoemen als de waarschuwing niet wordt opgevolgd.

2 Dossiervorming door aannemer

Aannemers moeten tijdens bouwprojecten een dossier opbouwen. In het dossier staat informatie over alle fasen van het bouwtraject, van begin tot eind. De opdrachtgever krijgt dit dossier in principe bij oplevering van het bouwwerk. Zo kan de aannemer laten zien dat tijdens de bouw aan het contract en aan het Bouwbesluit is voldaan.

3 Onafhankelijk toezicht van kwaliteitsborger

Een private, onafhankelijke kwaliteitsborger controleert de kwaliteit van bouwwerken. Deze verantwoordelijkheid wordt verplaatst van gemeenten naar de kwaliteitsborgers, om een eenduidige lijn te trekken in de controles. De kwaliteitsborgers moeten in een openbaar register staan en onafhankelijk zijn. Ze mogen dus niet op een of andere manier betrokken zijn bij het project.

4 Aansprakelijkheid voor aannemer

Zijn er gebreken na de oplevering? Dan is de aannemer aansprakelijk. Ook als het gebreken zijn die de opdrachtgever had kunnen zien bij de oplevering. De aannemer is niet aansprakelijk als het gebrek niet zijn schuld is, bijvoorbeeld als het is ontstaan door een ontwerpfout. Daarnaast moet de aannemer de klant laten weten of en hoe hij zich heeft verzekerd tegen faillissement en risico’s op schade en gebreken.

5 De 5 procent-regeling

Met de 5 procent-regeling mag de consument 5 procent van de aanneemsom in depot stellen bij de notaris, totdat zeker is dat het bouwwerk correct is opgeleverd. Mochten er gebreken opspelen, dan kan de consument deze 5 procent achterhouden, totdat de aannemer de tekortkomingen heeft hersteld.

De aannemer moet in de Wkb zelf schriftelijk aan de consument en de notaris vragen of die 5 procent in depot blijft of wordt uitgekeerd. Als de consument niet binnen de termijn van drie maanden reageert, mag de notaris het geld overmaken naar de aannemer, ook als de consument hier niet expliciet toestemming voor heeft gegeven.

Hulp van automatisering

Het is een berg aan administratief werk die op de aannemer afkomt. Gelukkig is dossiervorming en het borgen van de kwaliteit in een organisatie met de hulp van software te automatiseren. Grote en kleine software ontwikkelaars hebben gereedschap beschikbaar om relatief eenvoudig documenten te maken die wat er gebouwd is duidelijk vast te leggen. Met een smartphone of iPad kun je op de bouw, tijdens het werk de diverse stappen vastleggen met een foto en die toevoegen en op de juiste plaats bewaren, zodat er een inzichtelijk dossier ontstaat van het geleverde werk.

“De invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is het ideale moment om je processen en documentatie te digitaliseren. Als het toch anders moet, kun je beter direct doorpakken. Of niet soms? Het is namelijk onmogelijk om aan de eisen van de Wkb te voldoen als je je zaken niet op orde hebt. Archiefkasten vol documenten en een gebrekkige communicatie tussen opdrachtgever en aannemer zijn niet meer werkbaar”, schrijft software ontwikkelaar Afas. Hun Enterprise Resource Planning - ERP software legt de bedrijfsprocessen vast en helpt die te ondersteunen. Er zijn speciaal voor de bouw en aannemerij ontwikkelde programma’s zoals die er ook zijn voor kinderdagverblijven en advocatenkantoren. Exact software borgt de kwaliteit met Exact Online Bouw. Een uitgebreid programma dat onder meer ook voorziet in een digitaal dagboek, waarmee je alle activiteiten (per dag) in kaart en ook onder welke omstandigheden deze zijn uitgevoerd. Dagboeken zijn direct zichtbaar op kantoor. “Zo houd je elk detail bij”, schrijft Exact.

Er zijn softwareproducten speciaal voor het vastleggen van situaties in de bouw; voor bouwbegeleiding en oplevering; hulpmiddelen om tekeningen, foto’s en alle documentatie in overzichtelijke dossiers aan de opdrachtgever over te dragen. We noemen er hier een aantal willekeurig. Uw softwareleverancier kan u helpen een keuze te maken die het best past bij de al draaiende software in uw onderneming of die het best aansluit op die van de opdrachtgevers.

Het Digitaal Bouwdossier belooft “te helpen bij een efficiënt bouwproces. Je bent direct klaar voor de Wet Kwaliteitsborging. Kwaliteitsborging, reparaties en opleverpunten regel je op de bouwplaats met je smartphone of iPad. Met één druk op de knop zorg je voor de wettelijke opleverdossiers en voldoe je aan de Wkb.” De app DiviD is speciaal ontwikkeld voor kwaliteitsborging in de bouwindustrie. “Foto’s van geplaatst materiaal en beschrijvingen zijn gemakkelijk met een projectteam te delen. Over de status en de oplevering kan op elk gewenst moment met één klik op de knop gerapporteerd worden, omdat DiviD alle benodigde informatie hiervoor tijdens de uitvoering vastlegt.” Zusterbedrijf HomeDNA van Kraan software ontwikkelde een module voor het vastleggen en communiceren van de gegevens die relevant zijn voor de Wkb. Ook hier zien we de iPad als hulpmiddel om gegevens van de bouwplaats met de hulp van foto’s en checklists overzichtelijk vast te leggen voor alle betrokken partijen. En Ed Controls van Dutchview is software voor kwaliteitsborging en projectcommunicatie. “Met deze gemakkelijk te gebruiken app leg je instructies en actiepunten digitaal vast. Die wijs je eenvoudig toe aan de verantwoordelijke persoon met foto’s, locatie en omschrijving. Met de ingebouwde bibliotheek heb je alle documenten en tekeningen bij de hand”, schrijven de ontwikkelaars.