Roofs 2024-07-48 Doorzichtige dakbedekking isoleert en wervelt

Special Dakbedekking

In Amsterdam zal de botanische tuin een nieuw lichtdoorlatend dak krijgen van kunststof. Met drie lagen EFTE kunststof is het een zeer lichte vorm van een isolerende dakbedekking. Ook is in Rotterdam de wenteltrap ‘Tornado’ van het nieuwe Migratie museum onlangs voorzien van een ‘doorzichtige’ dakbedekking op de soms dubbelgekromde glazen elementen.

De nieuwe Klimatenkas van de Hortus Botanicus Amsterdam wordt voorzien van een dak, gemaakt van isolerende, transparante luchtkussens van ETFE-folie (ethyleen-tetrafluorethyleen copolymeer). Deze dakconstructie combineert esthetiek met duurzaamheid, waardoor het niet alleen visueel aantrekkelijk is, maar ook milieuvriendelijk. De keuze voor dit innovatieve dak sluit naadloos aan bij de missie van de Hortus: het realiseren van de eerste gasloze publiekskas van Europa.

De vernieuwing van de Klimatenkas door architectenbureau ZJA draagt bij aan de verduurzaming van de Hortus, terwijl het beeldbepalende silhouet van de iconische kas behouden blijft, vertelt Kay Oosterman architect-partner van ZJA. “Om de kas te verduurzamen, was een nieuwe, isolerende gebouwschil nodig. Vanwege de unieke constructie van de kas, die geen dubbelglas HR+++ kon dragen, hebben we gekozen voor transparante luchtkussens van ETFE-folie.”

Het herkenbare silhouet behouden

“Het nieuwe ontwerp van ZJA belichaamt de duurzame vernieuwing, terwijl het herkenbare silhouet van de kas behouden blijft. De karakteristieke hoofddraagconstructie met drukstaven en trekstangen blijft intact, terwijl de lichtgewicht luchtkussens zijn ingepast met respect voor de bestaande constructie en geometrie.”

Krijn Braber van Infinitus Energy Solutions prijst het ontwerp van de oorspronkelijke Drieklimatenkas uit de jaren negentig. “De organische vormen, de ranke constructie en optimale daglichttoetreding— het past perfect in de geest van het oorspronkelijke ontwerp.” Voor het dak van de Klimatenkas wordt drielaags ETFE gebruikt, met twee luchtkamers ertussen. “Het is eigenlijk de lichtste vorm van een isolerende dakbedekking die je kunt maken.”

Dat ETFE zo licht is komt door de kunstfolie. “Je zet de kussens op een lichte overdruk. Om de krachten daarvan op te vangen, moet er wel extra staal in het dak. Maar veel minder dan als we HR+++ glas hadden gebruikt. Ook qua kostprijzen scheelde het niet veel. We hebben echt uit esthetische en constructieve overwegingen voor ETFE gekozen. De huidige constructie kon dubbelglas HR+++ niet dragen, vandaar ook de noodzaak om het dak te isoleren en de keuze voor ETFE.”

Het isolerende ETFE zorgt er in de winter voor dat er in de kas minder warmtebehoefte is. In de zomer zorgt het er echter óók voor dat warmte binnengehouden wordt. De luchtkussens op het dak zijn zeer transparant. Dus er komt behoorlijk veel zoninstraling binnen, die dan juist voor te veel warmte kan zorgen. “Het is echt een balancing act,” zegt Krijn. “De keuze voor drielaags tegenover vierlaags ETFE heeft daar alles mee te maken. Door te kiezen voor drielaags ETFE wordt in de zomer iets minder warmte binnengehouden en blijft het in de kas nét iets koeler. Voor de winter zou je echter liever voor meer isolerend vierlaags ETFE kiezen. Zo is het dak heel precies afgesteld.”

De montage van het dak begint op 24 juni 2024. De vernieuwde, duurzame kas zal haar deuren weer openen in juni 2025, tijdens de viering van 750 jaar Amsterdam.

Gebogen glas

We schreven eerder al over de wenteltrap van FENIX, de nieuwe culturele attractie aan de Rijnhaven in Rotterdam. Onlangs plaatste IFS Building Systems het dubbelgekromde glazen dak op de inmiddels al geroemde ‘Tornado’.

De Tornado is onderdeel van het (Migratie)Museum Fenix dat gevestigd is in de Fenix Hallen, ooit de grootste pakhuizen van Europa, in de Rotterdamse Rijnhaven. Het museum vertelt het verhaal van mensen die Europa verlieten en vanaf deze historische plek vertrokken om zich in de Nieuwe Wereld te vestigen. Onderdeel van de realisatie is een nieuwe entree met ‘wandelpaden’ en een lift die via een 3D gebogen glazen dak toegang geven tot het uitzichtpunt.

IFS Building Systems is geselecteerd voor het zeer uitdagende 3D (deels dubbel) gebogen dak met zogenaamde ‘cockpits’. De glazen cilindrische liftschacht, glazen balustrades en diverse glazen binnengevels (o.a. stalen kozijnen & stalen deuren).

“Het glasdak bestaat uit 255 unieke glaspanelen die allemaal parametrisch zijn vormgegeven. Dat betekent dat de complexe vorm van de isolatieglaspanelen in het 3D gebogen dak enerzijds wordt bepaald door het gewenste ontwerp van de architect, maar ook door de technische mogelijkheden om ze te produceren. Door de beperkingen van de glasproductie te programmeren, hebben we het mogelijk gemaakt om (binnen enkele minuten) van elk ontwerp te bepalen of alle glaspanelen in het betreffende ontwerp geschikt zijn.”

Theoretische principes passen binnen de beperkingen van de glasproductie. Door lijnen in het model te ‘slepen’ (met behulp van gespecialiseerde 3D-software) met glas, werd het mogelijk om snel tot de gewenste en produceerbare vorm van het dak te komen. Dit zogenaamde parametrisch ontwerp heeft ervoor gezorgd dat we deze belangrijke mijlpaal al vroeg in het project hebben kunnen bereiken.