Roofs 2000-02-12

Eind vorig jaar is het EIM-onderzoek voor de dakenbranche afgerond. Het onderzoek had tot doel om inzicht te verkrijgen in de branchestructuur, de knelpunten in beeld te brengen ten aanzien van markt en bedrijfsvoering, de kansen en bedreigingen op een rijtje te zetten en vooral ook een perspectief voor de branche te schetsen. Een samenvatting van de bevindingen uit het rapport 'De dakensector, structuur en perspectief.'

De ontwikkeling van Vinex-locaties heeft geleid tot een relatieve hausse op het gebied van platte daken. Maar doordat juist de bouwactiviteiten op die locaties zullen teruglopen, zal van dit marktsegment voor de dakdekkers bitumineuze en kunststof daken nauwelijks enige impuls op de ontwikkeling van de omzet meer uitgaan. Deze enigszins sombere conclusie trekken de samenstellers van het rapport 'De dakensector, structuur en perspectief' dat door het EIM in opdracht van het Hoofdbedrijfschap Ambachten eind 99 is gepresenteerd. Voor de dakdekkers van hellende en rieten daken echter ziet het er wat betreft deze locaties wat rooskleuriger uit. Het zijn met name deze dakdekkersbedrijven die de vruchten plukken van de kwaliteitsverbetering van de nieuwbouw van woningen.
De ontwikkelingen wat betreft de utiliteitsbouw zijn vooral van belang voor de bitumineuze en kunststof dakdekkersbedrijven. Zij concurreren hier met stalen dakbedekkingen en golfplaten. De nieuwbouw van bedrijfsgebouwen bevindt zich momenteel in een hausse en verwacht wordt dat dit marktsegment ook de komende jaren zal blijven groeien. Met name de zakelijke dienstverlening is een groeiende investeerder in gebouwen. Ook het onderhoud aan woningen en gebouwen zal de komende jaren nog in de lift blijven, verwacht het EIM.
Sinds de versoepeling van de vestigingswetgeving is het een stuk gemakkelijker geworden om een dakdekkersbedrijf te starten. Daarnaast is het, met het vervallen van de eisen, voor bedrijven uit andere branches in de bouwnijverheid mogelijk geworden om dakbedekkingsactiviteiten uit te voeren. Ter illustratie: uit het onderzoek in 1996 bleek dat klussenbedrijven een deel van hun omzet uit dabedekkingsactiviteiten halen. Dit betekent in het algemeen dat er steeds meer bedrijven in dezelfde vijver gaan vissen. Ondanks het feit dat deze vijver op zich groter wordt, is het resultaat hiervan dat met name in de onderste seg-menten van de nieuwbouw, dus daar waar alleen sprake is van opdrachtverkrijging in onderaanneming, de prijs de doorslag geeft bij het verkrijgen van de opdracht. In feite is in deze delen meer sprake van dienstverlening, stellen de EIM-onderzoekers, dan dat er echt een volledig product wordt geboden. Deze bedrijven maken immers alleen maar vierkante meters.

Professionalisering

Het proces van professionalisering zal ook in de komende jaren centraal staan. Hoe langer hoe meer bedrijven hebben een certificaat gehaald. Dit leidt er op zichzelf al toe dat er meer over bedrijfsprocessen wordt nagedacht. Dakdekkersbedrijven willen daarom ook eerder bij de bouw worden betrokken. Deze ontwikkeling past in de trend van de bedrijven om meer te doen dan vierkante meters maken. Ze denken na over nieuwe systemen en ontwikkelen die samen met de industrie. Meer dan voorheen moeten de ondernemers optreden als adviseur, hetgeen de opleidingsbehoefte aanwakkert.
Een groot punt van zorg betreft de personeelsvoorziening. Die levert nu al grote problemen op en het ziet er naar uit dat het er in de toekomst weinig op vooruit gaat. Het beroep van dakdekker is een restberoep en kan zich niet verheugen in een denderend imago, stelt het EIM vast. Samen met andere bouwbedrijven vecht de branche om de gunst van de schoolverlater. De krapte op de arbeidsmarkt en het vestigingsbeleid leiden er ook toe dat vakbekwaam personeel zelfstandig wordt. Werknemers weten of denken te weten dat er als zelfstandige een goede boterham is te verdienen.
Een tendens die zich steeds duidelijker aftekent is het gebruik van het dak voor meerdere functies, bijvoorbeeld door het dak ook te gebruiken voor de opvang van hemelwater of als energiebron. Het gevolg is dat het bouwen van een dak steeds complexer wordt dat veel technische kennis vereist. Het plaatsen van zonnecellen en boilers bijvoorbeeld gebeurt doorgaans door twee samenwerkende branches. De installateurs nemen de plaatsing van de pv-systemen voor rekening en de dakdekkers de doorvoeren e.d. Deze situatie leidt nogal eens tot technische problemen en kan gevolgen hebben voor de duurzaamheid van het dak en leiden tot onduidelijkheid over garanties. Deze problematiek kan worden opgelost door alle werkzaamheden in één hand te houden. In wezen is er dan sprake van 'een aannemer in daken'. Dit kan worden bereikt door de werkzaamheden zelf ter hand te nemen of door strategisch te gaan samenwerken met installatiebedrijven. Niet onbelangrijk ook is dat de samenwerking kan bijdragen aan een aanzienlijke upgrading van het beroep. Een en ander betekent dat er fors in kennis, kunde en kapitaalgoederen moet worden geïnvesteerd. De weg naar de 'totaalaannemer van daken' zal daarom op korte termijn alleen zijn weggelegd voor grote, kapitaalkrachtige bedrijven.

Aanbevelingen

De rapporteurs van het EIM komen op basis van een sterkte-zwakte analyse tot een grote reeks aanbevelingen. Een daarvan betreft de oproep om af te rekenen met de versnipperde organisatiestructuur binnen de branche. Bij de brancheorganisaties en vervolgens de ondernemingen moet het besef doordringen dat andere bedrijven niet alleen concurrenten zijn maar ook collegae. De huidige concurrentie leidt tot onnodig prijsbederf.
De bundeling van de opleidingen tot dakdekker kan efficiëntie en effectiviteit bevorderen en positief bijdragen aan de werving van leerlingen. Ondernemers moeten zich her- en bijscholen, met name op bedrijfseconomisch en commercieel gebied. Dit leidt uiteindelijk tot verbetering van het imago van de bedrijven met alle positieve effecten van dien.
Ook binnen het eigen bedrijf schieten de kennis, financiële of commerciële mogelijkheden te kort, zo concludeert het EIM. Samenwerking met branchegenoten kan in dit verband een oplossing betekenen. Eveneens wordt aanbevolen meer samen te werken met producenten en kennisinstituten. Het zal leiden tot uitbreiding van het werkterrein waardoor er meer te halen is uit het bouwen van het complete dakdeel dan het maken van vierkante meters.
Een aanbeveling die ten slotte niet onvermeld mag blijven, is de oproep om het eigen productieproces te evalueren aan de hand van de beschrijving van het proces zoals dat bijvoorbeeld ook bij certificering plaats vindt. Daarbij moet vooral aandacht worden gegeven aan logistiek en communicatie.

door: Mari van Lieshout