Roofs 2002-01-10 Afrekenen als de beloofde levensduur niet wordt gehaald?

Bij het stellen van een onderhoudsdiagnose aan een baanvormige dakbedekking blijkt in de praktijk de gemiddelde resterende levensduur dusdanig kort dat de oorspronkelijk voorspelde technische levensduur niet wordt gehaald. Voeren we het onderhoud te vroeg uit? Maakt de dakbedekking zijn prestatie niet waar of spelen er andere belangen?

Het onderwerp prestatie overeenkomsten, voor onderhoud en beheer van daken afgewerkt met baanvormige dakbedekkingen, maakt de vraag zeer actueel. In relatie tot de voorspelde trend, het afsluiten van langetermijn prestatie overeenkomsten voor daken, is kennis aangaande dit aspect van evident belang. De “garantie” beperkt zich immers niet meer tot de traditionele garantie van 10 jaar, maar strekt zich uit over de, en zelfs erover heen, voorspelde technische levensduur van het dakbedekkingssysteem. In relatie tot de huidige praktijk waar de technische levensduur vrijwel nooit gehaald wordt lijken er problemen en nieuwe spanningsvelden te voorzien. Met de huidige kennis op gebied van het voorspellen van levensduurverwachtingen en het stellen van objectieve onderhoudsdiagnoses moet men zich zelfs de vraag stellen, of het aangaan van dergelijke overeenkomsten voor de lange termijn wel verantwoord is.

Voeren we onderhoud te vroeg uit?

Met onderhoud wordt in deze context bedoeld, levensduur verlengend onderhoud, waarbij een nieuw dakbedekkingssysteem wordt aangebracht. Onderhoudsbepalende factoren kunnen technisch of economisch zijn. Het artikel beperkt zich tot de technische grondslagen.
De waterdichtheidsfunctie is een van de belangrijkste onderhoudsbepalende factoren. De bedreiging op falen van de waterdichtheid bepaald in het merendeel van de gevallen het onderhoudsmoment. Iedereen wil gevrijwaard zijn van lekkage. Meer secundaire motieven, als na-isoleren of de verandering van dakfunctie, kunnen weliswaar medebepalend zijn, doch blijven veelal ondergeschikt aan het belang van de primaire functie.

Afgelopen jaar zijn er door DGI Dak & Gevel Ingenieurs diverse dakrenovatiewerken in uitvoering bezocht. Doel van deze bezoeken was gericht meer inzicht te verkrijgen in de onderliggende motieven voor het onderhouden van daken. De dakwerken waren in uitvoering bij verschillende bedrijven verspreid over heel Nederland. Tijdens deze bezoeken zijn telkens drie vragen gesteld:

-Wat is de reden van onderhoud?
-Was de technische levensduur van het oude dakbedekkingssysteem bereikt, overschreden ofwel is er sprake van voortijdig onderhoud?
-Wat is de verwachte levensduur van het nieuwe dakbedekkingssysteem?

De antwoorden kunnen als volgt samengevat worden:

-De belangrijkste reden voor onderhoud is een beperking van de kans op lekkage. Hoe groot het risico was op lekkage en/of er geen andere mogelijkheden waren, dan het aanbrengen van een nieuw dakbedekkingssysteem, blijkt niet éénduidig tussen opdrachtgever en dakdekkersbedrijf besproken te zijn. (Secundaire redenen worden buiten beschouwing gelaten)
-De technische levensduur is niet gehaald. Reden voor vroegtijdig falen zijn veelal terug te voeren op ontwerp-, uitvoering- en in mindere mate materiaalfouten. De uitvoerende bedrijven zijn voorzichtiger in hun uitspraken van verwachte levensduren dan de producenten van dakbanen.
-Er is geen overeenstemming tussen de inschatting van de te verwachten levensduren en verschillende geïnterviewden.
-De verwachte levensduur van nieuwe dakbedekkingssystemen, in de praktijktoepassing, wordt divers ingeschat.

(bron SBR publicatie Onderhoud van bitumineuze dakbdekkingen)

Uit de antwoorden en de inspecties ter plaatse zijn de volgende conclusies getrokken:

-Het risico is niet éénduidig gekwalificeerd of gekwantificeerd. In veel gevallen is vastgesteld dat de reden en het gekozen moment te onderhouden discutabel zijn;
-Het niet realiseren van de te verwachten technische levensduur is te voorkomen door een betere éénduidige onderhoudsdiagnose systematiek te ontwikkelen. Van belang is de resultaten telkens te toetsen om uitgangspunten statistisch bij te stellen;
-Het ontwikkelen van een andere eenvoudige “onderhoudsmethode” dan het aanbrengen van nieuwe dakbedekkingssystemen maakt het wellicht mogelijk aan de gewenste verwachting te voldoen;
-Er is geen wetenschappelijke methode om de levensduurverwachting van dakbedekingsystemen éénduidig vast te stellen. (prototype of laboratoriumonderzoek)

Het geheel overziend stellen wij;
Door het ontbreken van éénduidige onderhoudsdiagnose systemen, “risico” analyses en wetenschappelijke levensduurbepalend onderzoek, worden daken gemiddeld genomen 3 tot 6 jaar te vroeg onderhouden.

Er ligt een uitdaging dit gemiddelde terug te dringen om vervolgens het maximale uit de bestaande daken c.q. dakbedekkingssystemen te halen. Wellicht een uitgangspunt voor de toekomstige “groene” dakdekkersbedrijven.

Maakt het dakbedekkingssysteem zijn voorspelde prestatie niet waar?

Daksystemen, welke in de praktijk 15 tot 25 jaar, en een enkele nog langer, hun primaire functie goed vervullen of vervuld hebben, zijn in Nederland op diverse plaatsen aanwezig. Daarentegen moet worden vastgesteld dat in voorkomende situaties voor gemodificeerde bitumen dakbedekkingen, onderhoudsmomenten vóór het 15e levensjaar liggen. Een ontwikkeling die eerder wijst op een verkorting van de gewenste levenduur dan een verlenging. (In het licht van verbeterde productie-, ontwerp- en uitvoeringsmethoden zou juist een langere levensduur mogelijk moeten zijn)
Geconcludeerd moet worden dat de kwaliteitsverschillen, in materiaal, ontwerp en uitvoering zich met name op de lange termijn uitbetalen. De stelling goedkoop is duurkoop gaat in veel gevallen dan ook op. De prestatie van het dakbedekkingsysteem, uitgedrukt in de te verwachten levensduur, kan nooit alleen door de producent bepaald worden. De producent is in belangrijke mate afhankelijk van de betrokken ontwerper en uitvoerende dakdekkersbedrijf. Slechts gezamenlijk kunnen zij een uitspraak doen over de te verwachten levensduur van het betreffende dak.

Gemiddeld genomen kunnen dakbedekkingsystemen de voorspelde prestatie waarmaken. Door diverse factoren is dit nog geen praktijk.

Wie rekent er af als de beloofde levensduur voor baanvormige bitumen of kunststof dakbedekkingen niet gehaald worden? De vraag overeenkomstig de titel wordt gelukkig nog niet gesteld. De verwachting is, met de toenemende informatieverstrekking over “bewezen” levensduren en de noodzaak deze levensduren te overleven in onderhoudprestatiecontracten, dat de vraag sneller dan verwacht aan de orde zal komen. Het is in eigen belang hiervoor gesteld te staan.
Om voorbereid te zijn is verdere uitwerking van hieronder genoemde aspecten zinvol.

Aanbevelingen:

-Een “risico” analyse moet een vast onderdeel zijn in de advisering, inzake dakonderhoud van baanvormige dakbedekkingen. De risico-analyse moet daarbij inzichtelijk en vergelijkbaar zijn.
-Op basis van de onderhoudsdiagnose en de bijbehorende “risico” analyse moet besloten worden tot een onderhoudsmethode. Bij het niet verstrijken van de te verwachten levensduur moeten “nieuwe” opties bestudeerd worden. Het instandhouden van een dak zou een hogere prioriteit moeten krijgen.
-Het begrip levensduurverwachting moet, zolang er geen wetenschappelijk onafhankelijke methoden bestaan om deze te bepalen, voorzichtiger gebruikt worden. Niemand zit te wachten op beloftes die niet worden nagekomen.
-Een tweede mening mag voor een onderhoudsdiagnose niet leiden tot grote verschillen in onderhoudsmomenten. zie eerste opmerking.
-Prestatie overeenkomsten voor onderhoud en beheer van daken, afgewerkt met baanvormige producten, moeten op het aspect levensduurverwachting realistische uitgangspunten weergeven.
-De kwaliteitsverschillen, in materiaal, ontwerp en uitvoering betalen zich op termijn uit.