Roofs 2021-04-84 The Twist: verdraaid mooi

Internationale daken

The Twist is het laatste puzzelstukje in het Kistefos Sculpture Park in Jevnaker, Noorwegen. Een bouwwerk van combinaties. Zo is het een combinatie tussen een gebouw en een kunstsculptuur, een combinatie tussen een museum en een brug en een combinatie van moderne architectuur en natuurlijke bebossing. Mede door al die combinaties van gevoelsmatige tegenstellingen is het een uitzonderlijk bouwwerk in de Noorse natuur geworden.

Tekst: Joep Klerx

The Twist doet dienst als onderdeel van een park waar werken van internationale kunstenaars zoals Anish Kapoor, Olafur Eliasson en Yayoi Kusama samenkomen in een avontuurlijke kunstexpeditie. Het gebouw, ontworpen door het wereldberoemde architectenbureau Bjarke Ingels Group, dient als laatste oversteekplaats die de kunstexpeditie uit­eindelijk voltooit. Als tweede brug in de tour en als natuurlijke verlenging van het park transformeert het nieuwe museum de bezoekerservaring en verdubbelt het de overdekte tentoonstellingsruimte van Kistefos. Door de rechthoekige dwarsdoorsnede en het draaiende ontwerp stijgt The Twist van de lagere, beboste rivieroever in het zuiden naar het hogere gelegen heuvelgebied in het noorden.

Het ontwerp

The Twist is gebouwd rond een historische pulpfabriek. Het gebouw heeft de vorm van een balk die in het midden 90 graden is kromgetrokken en die de Randselva rivier overspant. Het gebouw heeft een complexe, dubbel gekromde geometrie, maar is gebouwd vanuit een eenvoudig concept: er zijn, behalve het glas, geen gebogen elementen in het gebouw gebruikt. Alles is uitgevoerd in rechte lijnen. De geometrie van het museum bestaat uit rechte aluminium panelen van 40 cm breed die zijn gerangschikt als een stapel boeken die heel lichtjes in een uitwaaierende beweging zijn verschoven. Hetzelfde principe wordt binnen gebruikt met wit geverfde 8 cm brede sparrenlatten die de vloer, de muur en het plafond bekleden. Vanuit beide richtingen ervaren bezoekers de verwrongen galerie alsof ze door een camerasluiter lopen. Aan de noordkant biedt een glazen wand van volledige hoogte die een panoramisch uitzicht biedt op de pulpfabriek en de rivier. Die glaswand loopt taps toe tot hij in het midden van de draai slechts nog een 25 cm breed dakraam vormt.

Door de gebogen vorm van de glasramen ontstaat er een verschil in daglicht in de verschillende ruimtes: een brede, natuurlijk verlichte galerie met panoramisch uitzicht aan de noordzijde; een hoge, donkere galerie met kunstlicht aan de zuidzijde; en daartussen een sculpturale ruimte met een gedraaide strook daklicht. Die mogelijkheid om galerieruimten in compartimenten te delen, te verdelen of samen te voegen, creëert een welkome flexibiliteit voor de artistieke programmering van Kistefos.

Zwaan

De 84,4 meter lange en 999 vierkante meter tellende constructie bevat onder andere 550 ton staal, 10 kilometer aan houten latten en is in een tijdsbestek van 23 maanden gebouwd. Dat hadden er wellicht ook 22 kunnen zijn, maar daar gooide een argeloze zwaan roet in het eten. Tijdens de bouw van het eerste platform raakte die vliegende zwaan namelijk een elektriciteitskabel, waardoor een elek­triciteitscentrale werd aangetast; zonder waarschuwing werd water geloosd waardoor het platform wegspoelde. Ondanks dit voorval werd er doorgewerkt en legde de bouwers er in september 2019 de laatste hand aan.

Het gebouw heeft een dubbelgekromde, complexe geo­metrie. Het is opgezet vanuit een eenvoudig concept: geen dubbelgekromde elementen in het gebouw behalve het glas - alles is uitgevoerd in rechte lijnen. De houten binnenbekleding en de gevelelementen zijn rechte lijnen, maar samengevoegd laten ze een complexe, gebogen vorm zien.

Het budget geeft altijd beperkingen, dus de architect heeft zich geconcentreerd op het optimaliseren van het construc­tiestaal. Diagonalen in de gevel besparen in kosten en zorgen voor structurele integriteit. Ook is de grootte van de aluminium schalen van de gevel vergroot (van 60 mm naar 400 mm). De aluminium trays zijn omgedraaid en verschoven - wat een ongebruikelijke manier is om een standaard product te gebruiken.

De buitenste laag van het dak c.q. de gevel bestaat uit 400 mm brede aluminium platen met opstaande randen. De onderconstructie is opgebouwd uit twee aluminium hoeken, PVC plaat, watervast multiplex, thermische isolatie van minerale wol en daaronder dampremmende folie. Voor de ondersteunende constructie zijn trapeziumvormige staalplaten gebruikt in combinatie met stalen HEB 450 balken en een ophangsysteem. Het plafond is voorzien van een laag tegenlatten waartussen minerale wol voor akoestische isolatie en een akoestische folie, met daarop brandvertragend geïmpregneerd grenen latten.

Al met al een verdraaid mooi gebouw midden in de Noorse natuur.