Roofs 2022-03-74 “We staan aan de vooravond van een revolutie”

Aan tafel met… Henk Vlijm

In deze rubriek laat Roofs markante personen van binnen en buiten de dakenbranche aan het woord. De insteek is om de visie en de persoon achter die visie voor het voetlicht te brengen.

Nolanda Klunder

Henk Vlijm is directeur van Optigrün Benelux, eigenaar van Groenedaken.net (dat doe-het-zelf groendaken levert aan particulieren), bestuurslid van het Nationaal Daken Plan (NDP) en bestuurslid van de Vereniging Bouwwerk Begroeners (VBB). Optigrün is 25 jaar actief op de Nederlandse markt, het Duitse moederbedrijf bestaat 50 jaar. Een goed moment om met Henk Vlijm aan tafel te gaan zitten.

Grondleggers

Sinds 2018 is de officiële naam Optigrün Benelux. Vlijm licht toe: “Optigrün Benelux is een dochterfirma van het Duitse Optima, dat in 2000 Optigrün ging heten. Die naam vond men toen te Duits voor de Nederlandse markt en dus koos men voor Optigroen. Maar in drietalig België was die naam weer te Nederlands en koos men voor Optigreen. In 2018 is besloten om voortaan internationaal één naam te voeren: Optigrün. Eén naam met één logo.”

“Optima werd in 1972 opgericht toen dakbegroeiing nog helemaal niet bestond”, vertelt Vlijm. “Het bedrijf is één van de grondleggers van dakbegroeiing. De stad Stuttgart wilde de luchtkwaliteit verbeteren en benaderde daartoe Optima. Daar kwam men met het idee om vetplanten met een dun laagje substraat op daken te leggen: de geboorte van sedumdaken. In de jaren ’70 was het nog echt pionieren.”

Vlijm werkt sinds 2003 bij het bedrijf. “Groen zit in mijn bloed. Mijn voorouders werkten op ’t Loo in de tuinen en bossen. Mijn ouders hadden een bloemenzaak. Eerst nam mijn broer die over, toen ik. Totdat ik een vacature zag bij een franchiser van Optima, de eerste leverancier van dakbegroeiing en daktuinsystemen in Nederland. Ik verkocht de winkel en werd daar calculator/werkvoorbereider daktuinen. Vijf jaar later werd maakte ik de overstap naar Optima zelf en werd daar directeur, met het doel de Nederlandse vestiging nieuw leven in te blazen. Van 30.000 m² per jaar toen ik begon, groeiden we naar 600.000-700.000 m² per jaar.”

Waterretentie

In die jaren heeft Vlijm de markt zien veranderen. “Door de bouwcrisis in 2008 moest alles goedkoper. In de jaren 2013 tot 2015 zag je dat er bezuinigd werd op sedumdaken. In plaats daarvan kwamen de daktuinen op. Optigrün levert echter geen bestrating of terrasmeubilair, dus onze omzet verminderde. Het waren vooral nog particulieren die een sedumdak lieten aanleggen, maar wij leveren alleen aan de zakelijke markt.”

“Bij intensieve daktuinen is water nog belangrijker dan op sedumdaken: er is voor heesters, bomen en hagen gewoon meer water nodig. Daar komt bij dat er vaak in het bestemmingsplan of de omgevingsvergunning de verplichting staat om iets met waterretentie te doen. Daarom is Optigrün in 2016 zich volop gaan richten op technische oplossingen voor water.” Dat is voor het bedrijf niet nieuw, vertelt Vlijm. “Optima had in de jaren ’80 al retentiedaken. Daar was helemaal geen markt voor, sterker nog, men verklaarde ons zo ongeveer voor gek: waarom zou je in vredesnaam water op je dak willen opslaan? Daar denken we nu natuurlijk heel anders over.”

“Bij waterretentie heeft men het vaak over water opvangen om wateroverlast te voorkomen. Maar naast wateroverlast is er watertekort. Elke zomer verdroogt de Veluwe. De gemeente Amsterdam verwacht in 2030 een woningbouwprobleem, omdat dan onzeker wordt of alle nieuwe woningen wel op het waternet aangesloten kunnen worden. Dat probleem krijgen we overal: als we 100.000 nieuwe woningen per jaar bouwen, hoe zorgen we er dan voor dat er voor iedereen drinkwater is, als we ons drinkwater door de wc spoelen en over de tuin sproeien? Het is zo’n onzin om dat te doen. Ik heb nog nooit een begonia horen zeggen: ‘Ik hou niet van regenwater, ik heb liever drinkwater’. Het besef dat we anders met water moeten omgaan, begint te komen. Maar veranderingen moeten niet komen door mindset, maar door beleid.”

Geen subsidie maar beleid

Na de crisis, in de periode na 2016, was er nog iets anders veranderd, zag Vlijm: “Op de daken ondervindt groen toenemende concurrentie van andere producten, zoals glasbewassingsinstallaties en PV. ‘Er is geen ruimte meer voor sedum’, zegt men dan. Je ziet dat groen geen need to have is, maar nice to have. Dat zie je ook aan het feit dat er subsidies zijn voor dakbegroeiing. Daar ben ik geen voorstander van.”

In plaats van subsidiëren moet de overheid het gaan verankeren in het beleid, zegt Vlijm. “Elke m² natuur die je weghaalt, moet je compenseren. Nederland is te bang om dat te verplichten in de Omgevingswet, maar Frankrijk, Duitsland en België doen het al. In Nordrhein-Westfalen moet je meer belasting betalen als je geen groen in je gebouw compenseert. Logisch, want zonder de waterbufferende functie van groen belast je het riool meer. In Nederland verplichten we wél oplossingen voor water en energie. In Amsterdam bijvoorbeeld moet je als je 1000 m² volbouwt, 60 m³ water kunnen opvangen.”

Het NDP pleit ervoor om de verplichting op te nemen in het Bouwbesluit dat elke dak minimaal twee functies moet hebben, dus bijvoorbeeld PV en waterretentie, zegt Vlijm. “Is die verplichting er, dan moeten ook de bouweisen aan daken omhoog. Daken moeten dan meer gewicht kunnen dragen.”

Terugverdientijd

“Het bouwproces duurt in Nederland gemiddeld drie jaar en negen maanden. In die tijd verliest men veel duurzame ambities. Aan het eind van de rit is het geld op en wordt er afgekalfd. Het groen vliegt er dan als eerste uit. Geld is het leidende principe. Het duurt een generatie voordat dat verandert. Je moet het bij de opleidingen al tussen de oren knopen.”

“Elke bouwer en eigenaar vroeg altijd naar de terugverdientijd. Bij het NDP zijn we daar lang in mee gegaan in onze facts and values. Je kunt uitrekenen dat je met een groendak hogere opbrengsten van je zonnepanelen hebt, dus na een jaar of 25 heb je dan misschien je groen terugverdiend. Maar dat is onzin. Waarom wil je de investering terugverdienen van groen? Je haalt groen weg en je brengt wat groen terug, daar hoef je niets voor terug te krijgen. Het is iets dat je móet doen, want we maken onze aarde helemaal kapot.”

“We staan aan de vooravond van een revolutie”, besluit Vlijm. “De systemen zijn ontwikkeld. De evolutie is op dit punt volbracht. Het is tijd om van evolutie naar revolutie te gaan. Maar die revolutie moet komen door beleid, want vrijwillig gebeurt het niet.”