Roofs 2024-02-82 Rekentool ISSO: Circulariteit inzichtelijk maken

Rekentool Losmaakbaarheid

ISSO, kennisinstelling voor de bouw en installatiebranche, heeft onlangs de Rekentool Losmaakbaarheid gepresenteerd. Met dit instrument kan per bouwelement de losmaakbaarheid van verbindingen in een constructiedetail bepaald worden. De Rekentool is gekoppeld aan het rapport Circulariteit in Referentiedetails. Elk element dat wordt ingevoerd krijgt een score tussen 1 en 0,1. Hoe hoger het getal, hoe eenvoudiger het bouwelement te demonteren is.

Tekst: Tjerk van Duinen

In het Nationaal Programma Circulaire Economie staat als richtinggevend doel dat Nederland ten opzichte van 1990 in 2030 50% minder primaire grondstoffen (mineralen, metalen, fossiel) gebruikt en in 2050 volledig circulair is. De bouw, grootverbruiker van grondstoffen, zal ook mee moeten. Een belangrijke manier om circulariteit te stimuleren om constructies demontabel te maken. Iedere leek begrijpt dat er op dit vlak groot verschil is tussen bijvoorbeeld een verlijmde en een geschroefde verbinding. ISSO heeft nu een tool ontwikkeld om die losmaakbaarheid uit te drukken in getallen en ook in kleuren inzichtelijk te malen.

Score

Noort Alders, kennisontwikkelaar bij ISSO, vertelt hoe de Rekentool Losmaakbaarheid werkt. “Per element moet je gegevens invoeren. Het gaat om informatie over het type verbindingen, het element waar de elementen aan vastzitten, hoe het vast zit – bijvoorbeeld met lijm, schroeven of klikverbindingen – en hoe toegankelijk de verbindingen zijn. Heb je al die informatie ingevoerd, dan rolt daar een losmaakbaarheidsscore uit.” Deze score is een getal dat varieert tussen 1 en 0,1. Hoe hoger het getal, hoe beter de losmaakbaarheid. Daarnaast wordt de score ook met een kleur aangegeven, van groen voor zeer goed losmaakbaar, tot paars als het niet of heel slecht los te maken is. Tussen groen en paars zitten dan nog de nuances geel, oranje en rood. Een los ingesloten isolatieplaat op het dak haalt bijvoorbeeld de hoogste score (groen), in mechanisch bevestigd materiaal zitten gaatjes, dus die scoren iets lager en verlijmd materiaal komt met de laagste score in beeld.

Index

Als basis voor de bepalingsmethode voor losmaakbaarheid gebruikt ISSO de meetmethodiek die Alba Concepts samen met DGBC en W/E adviseurs heeft ontwikkeld in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Transitieagenda Circulaire Bouweconomie. Deze methode baseert zich op vier factoren: type verbinding, toegankelijkheid van de verbinding, doorkruising en vorminsluiting. Ook voor elk van deze aspecten worden waarden toegekend van 0,1 tot 1,0 waarbij 0,1 de laagste waardering voor losmaakbaarheid geeft en 1,0 de hoogste. De losmaakbaarheid van het element is dan het gemiddelde van de vier scores. Voor het hele gebouw is dan een totale losmaakbaarheidsindex te berekenen uit een gewogen gemiddelde van alle toegepaste elementen. Deze is weer in te brengen in de berekeningen voor BREEAM-NL en GPR-Gebouw.

Type verbinding

“In het streven binnen de bouwwereld naar meer circulariteit en hergebruik van materialen speelt de losmaakbaarheid een belangrijke rol”, zegt Alders. “De Rekentool Losmaakbaarheid helpt meer inzicht te krijgen. Enerzijds om te weten of de bouwdetails die een partij gebruikt goed scoren, maar anderzijds ook als ontwerptool. Van de meetmethode van Alba Concepts zijn twee van de vier factoren voor losmaakbaarheid gebruikt om inzicht te geven in een constructiedetail: type verbinding en toegankelijkheid van de verbinding. Je kunt hiermee vooraf al bepalen of een verbinding een positief effect heeft op de losmaakbaarheid, zodra je streeft naar meer circulair bouwen.”

De prestatielayer losmaakbaarheid van eenzelfde detail kun je naast de andere bouwfysische prestatielayers van de ISSO Referentiedetails (isolatie en koudebruggen, lucht- en dampdichtheid, geluidsisolatie, waterdichting en brandwering) leggen. Daarmee zijn direct de consequenties zichtbaar van een verbetering van de losmaakbaarheid op de overige bouwfysische prestaties. Door de losmaakbaarheid zowel met een getal aan te geven als met een kleur te visualiseren, kunnen professionals snel en eenvoudig inzicht krijgen in dit aspect.

De Rekentool Losmaakbaarheid van ISSO is opgezet met meerdere oogmerken. Het is een hulpmiddel voor ontwerpers om de juiste keuzes te maken in de bouwkundige detaillering. Daarnaast wil het innovaties voor bevestigingsmethoden stimuleren, doordat de tool duidelijk maakt waar problemen kunnen ontstaan. Verder verschaft de tool informatie die de beoordeling van gebouw(delen) op het gebied van milieuprestatie (zoals MPG en LCA’s) vergemakkelijkt. Ten slotte kun je met de tool de interactie tussen losmaakbaarheid en andere bouwfysische aspecten beoordelen.

Voor meer informatie: www.isso.nl