Roofs 2024-04-03 Is de dakenwereld een afspiegeling van onze maatschappij?

Voorwoord

Pasgeleden sprak ik een ambtenaar van de gemeente Amsterdam die zich bezighoudt met Amsterdam maakt Ruimte (AmR). AmR is een visie op de openbare ruimte van de gemeente Amsterdam. In het bijbehorende visiedocument wordt de openbare ruimte in de stad neergezet als ‘onze tweede huiskamer’, waarin we elkaar ontmoeten, spelen, ontspannen, geld verdienen, praten met de buren, ons verplaatsen naar de winkel of het werk, een feestje vieren, sporten. Jong en oud, rijk of arm. En die huiskamer wordt steeds drukker, vooral door toenemend verkeer, en daardoor onveiliger en onaangenamer om in te verblijven. Tijd om het roer om te gooien, vindt de gemeente Amsterdam.

De ambtenaar in kwestie vertelde dat hij aan mensen het belang van de visie uitlegt aan de hand van een voorbeeld: “Dus jij bezit een auto? Die auto bezit jij 168 uur per week. Stel dat je die auto 3 á 4 uur per dag gebruikt, dan staat die auto dus tenminste 140 uur per week stil. Je claimt dus minimaal 140 van de 168 uur per week fysieke ruimte, waarin niets gebeurt dan het stilstaan van een auto. En vervolgens hebben we een tijd lang met elkaar de openbare ruimte zo ingericht om zo gemakkelijk mogelijk van de ene parkeerplek naar de andere te rijden, ten koste van andere type gebruikers van die openbare ruimte.” Dat is niet een houdbare situatie, beseft de gemeente, in die steeds drukker wordende huiskamer. Er moeten dus ingrijpende keuzes gemaakt worden. Het visiedocument gaat verder in op hoe die keuzes gemaakt gaan worden. Dat ze dat in overleg met stakeholders willen doen op een ecologisch veilige en sociaal rechtvaardige manier, met oog voor alle huidige en toekomstige gebruikers van hun gezamenlijke huiskamer. Keuzes over wat ze willen behouden, wat anders moet en waar ze mee stoppen. En die keuzes worden vervolgens verankerd in beleid.

Klinkt dit herkenbaar? Op onze daken dreigt een vergelijkbare situatie. In de afgelopen editie van Roofs ging het uitgebreid over multifunctionele daken. Ook wij moeten keuzes maken op onze daken. Niets doen is geen optie meer, kiezen we voor groen, geel, rood of blauw? Hoe maken we die keuze? Kunnen we combinaties maken? Als de openbare ruimte onze ‘tweede huiskamer’ is, dan kunnen we de daken zien als ‘bovenwoning’. Hoe gaan we die inrichten? Daar moeten we samen over praten.

Het groene, begroeide dak gaat in essentie over het terugbrengen van ecosysteemdiensten in onze bebouwde leefomgeving, in onze ‘bovenwoning’. Deze ecosysteemdiensten zijn waarden die de begroeiing op het dak ons opleveren. Vrij vertaald betekent dit dat het groene dak een bijdrage levert aan een gezonde leefomgeving voor mens en dier, het een bijdrage levert aan het tegengaan van hitte, droogte en wateroverlast, en zorgt het voor functionele en esthetische gebruikswaarde. Het groen is op zichzelf al multifunctioneel te noemen. Deze waarden nemen toe naarmate het begroeide dak ouder wordt: volwassen beplantingen en bomen hebben een veel groter effect dan wanneer ze net aangeplant zijn. Het is dus van belang voldoende en juiste begroeiing op daken te hebben, deze goed te onderhouden en gezond oud te laten worden.

Terug naar de maatschappij. Het demissionaire kabinet geeft halverwege maart te kennen in opdracht van de Tweede Kamer tegen de Europese Natuurherstelwet te stemmen. Terwijl minister Van der Wal duidelijk voorstander is van het wetsvoorstel. Er is niet eens een debat gevoerd over de wet in de Tweede Kamer. Door de politieke koerswijziging na de verkiezingen in de Tweede Kamer is angst voor economische effecten op de korte termijn ineens raadgever geworden, in plaats van de feiten over de langetermijndoelen in de wet. Want volgens onderzoek in opdracht van de minister naar de gevolgen van de wet, stijgen tot 2050 de maatschappelijke baten (197 miljard) ruimschoots boven de kosten uit (76 miljard) uit. En het Europees Milieuagentschap waarschuwt, nota bene in dezelfde week in maart, dat Europa niet goed is voorbereid op onder andere hitte, droogte en wateroverlast. En zo zijn er nog meer feiten te benoemen die juist vóór de natuurherstelwet pleiten. De zorgen en teleurstelling van natuurorganisaties zijn duidelijk: Nederland gaat verder op slot als we de natuur niet herstellen.

Zullen we afspreken dat we in dakenland niet alles een afspiegeling laten zijn van wat er in Nederland gebeurt? Dat we samen, op basis van feiten, op zoek gaan naar de beste, multifunctionele oplossingen voor ieder dak, waarbij we de balans zoeken tussen economische, ecologische, sociale en uitvoerbaarheidsgrenzen? Met daarin een prominente plek voor aantrekkelijke, gezonde, groen begroeide daken.

Albert Jan Kerssen