Roofs 2024-04-13 Vier vragen over ongevallen

Veilig en gezond werken

Over ongevallen raken we niet uitgesproken. Dat is logisch, er gebeuren er te veel en de gevolgen zijn groot. Deze column is vanwege de omvang niet geschikt om een compleet overzicht te geven. Daarom heel beperkt de belangrijkste zaken om het ontstaan van ongevallen te begrijpen en veiliger te kunnen werken.

Vraag 1: zijn er veel ongevallen?

De vraag is snel gesteld. Maar eigenlijk is dit geen interessante vraag. Elk ongeval is er namelijk een te veel. Ongevallen kosten geld en letselongevallen veroorzaken veel menselijk leed. Je wilt het niet meemaken. Eigenlijk ben je ervan overtuigd dat je het niet gaat meemaken. Jouw bouwplaats is veilig en er wordt veilig gewerkt. Je wilt als leidinggevende niet dat op jouw bouwplaats, waar jij verantwoordelijk bent voor veilig werken, een ongeval plaats vindt.

Er gebeuren in de bouw meer ongevallen dan in de andere sectoren. Triest is wel dat het aantal ongevallen al jaren ongeveer gelijk blijft. We lijken dus niet de juiste maatregelen te nemen.

Vraag 2: wat is een ongeval?

Een ongeval kun je omschrijven als een onvoorziene, plotselinge gebeurtenis, veroorzaakt door onveiligheid. Onvoorzien omdat het niet is gepland. Het is plotseling, de schade treedt direct op. Bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen, zoals asbest, kan het wel 30 jaar duren voor je ziek wordt. Bij een ongeval is er daarentegen direct schade of letsel. Elk ongeval geeft schade. Ook een ‘onschuldig’ snijongeval veroorzaakt een verlies aan arbeidstijd. Een uitglijdende dakdekker is een ongeval. Het is onvoorzien, plotseling en verstoort de geplande activiteit.

Vraag 3: hoe ontstaat een ongeval?

Om te weten hoe een ongeval ontstaat, moet je het verloop van het ongevalsproces kennen. Het schema bij deze column al iets. Daarin zie je een procesverloop dat begint bij de oorzaken, de mogelijke gevaren en eindigt bij de schade. Als eerste heb je het gevaar en de oorzaken van het gevaar. De organisatie kan een oorzaak zijn. Dit bijvoorbeeld als het werk niet goed is afgestemd met andere werkzaamheden. Het materiaal kan gevaar opleveren, bijvoorbeeld door zijn omvang of het gewicht. De machines en gereedschappen kunnen gevaarlijk zijn als deze versleten zijn, bijvoorbeeld. Met wat en hoe wordt bedoeld dat wat je doet en de manier waarop je dat doet. De omgeving tenslotte kan ook niet veilig genoeg zijn, denk eens aan werken op hoogte. Al deze factoren kunnen gevaar opleveren. Laat de fantasie de vrije loop en je verzint zo een berg gevaren bij deze blokjes. Laten we als voorbeeld een uitglijdende dakdekker nemen. Hij glijdt uit omdat het glad is. In het schema zeggen we dan dat de organisatie niet in orde is, je moet niet op een gladde vloer willen werken. Het uitglijden noemen we het verlies van beheersing, hij kan de gebeurtenis niet meer controleren. Vanaf het moment dat hij gaat glijden ontwikkelt hij een snelheid die omgezet wordt in schade op het moment dat hij de vloer raakt.

Vraag 4: hoe kun je een ongeval voorkomen?

Dit ongeval kun je voorkomen door werken of lopen op een gladde ondergrond niet toe te staan. Verder moet je het vakmanschap en de kennis van veilig werken activeren bij de werknemers. Als leidinggevende en werkgever. maar ook als toezichthouder let je hierop en spreek je mensen aan als dat nodig is. Verder is het laten volgen van de instructie en de handleidingen als je geen ongevallen wilt belangrijk. Maar hoe zorgvuldig je ook laat werken, het kan altijd misgaan. Dan is een werkomgeving die veilig is van het grootste belang. Daarom is bij werken op hoogte een leuning die stevig genoeg is om een val te breken onmisbaar.

Adri Frijters