Roofs 2024-04-60 Groen op (historische) hellende daken

Special Groene daken

Veel historische steden in Europa hebben vooral hellende daken. Parijs is hier een schoolvoorbeeld van. Traditioneel waren groenvoorzieningen op loopafstand te vinden, in parken en bossen. Maar de ruimte op het maaiveld komt steeds meer onder druk te staan. De toenemende verstedelijking brengt diverse maatschappelijke problemen met zich mee. In een stad als Parijs zijn echter weinig mogelijkheden om het groen op het dak te brengen. Roofscapes, een jong architectenbureau, brengt hier verandering in.

Het bureau is opgericht door drie masterstudenten architectuur aan het MIT (Tim Cousin, Olivier Faber en Eytan Levi). Het bureau heeft tot doel de hellende daken van Parijs te transformeren in toegankelijke groene ruimtes, met behulp van houtconstructies. Hiermee wordt bijvoorbeeld de lokale voedselproductie gestimuleerd, en worden ook de overige, ‘traditionele’ voordelen van groendaken bevorderd, dus: de ondersteuning van de biodiversiteit, verlaging van de temperatuur in gebouwen, tegengaan van het urban island heat-effect, verbetering van de luchtkwaliteit, waterretentie en de gezondheidsvoordelen van groen.

Momenteel wordt een eerste project uitgevoerd. De impact van het project op o.a. de temperatuur, de luchtvochtigheid en de biodiversiteit van het gebouw wordt gemonitord.

Houten platforms

Bewust is Parijs gekozen om het concept te introduceren en verder te ontwikkelen. Meer dan 60% van de Parijse gebouwen stamt uit de zogeheten Hausmann-periode (19de eeuw). Het zorgt voor de karakteristieke uitstraling van de stad, maar de, veelal zinken, hellende daken bieden weinig mogelijkheden om groen toe te passen.

De drie studenten begonnen praktische manieren te ontwerpen om de effecten van de klimaatverandering in steden te beperken. Daarbij gingen ze uit van een concept dat hetgeen in de stad al aanwezig is gebruikt: zonder gebouwen te slopen of nieuwe te bouwen. Ze realiseerden zich al snel dat de toepassing van groen op daken een goede manier was om de luchtkwaliteit te verbeteren en de temperatuur in de stad te verlagen. Met behulp van digitale en praktijkmodellen hebben ze jarenlang gewerkt aan het verfijnen van het uiteindelijke concept.

Daarbij hebben ze zich laten inspireren door de ‘Altana’-terrassen in het Italiaanse Venetië: houten terrassen, die eeuwen geleden als buitenruimte werden gebruikt, meestal om kleding te drogen. Nu worden ze veelal gebruikt voor recreatie. Volgens een soortgelijk concept heeft Roofscapes geprefabriceerde, houten platforms ontwikkeld, die op het zinken dak worden geplaatst. Rekening houdend met de gekantelde vorm van de Haussmann-gebouwen, zitten de platforms aan de voorzijde hoger en passen ze netjes op het bestaande dak. Het oorspronkelijke dak kan volledig intact blijven. In plaats van op het onderliggende dak, steunt het platform op de extra grote dragende muren. Dit maakt de groene daken veilig, maar ook demontabel. Het oorspronkelijke gebouw blijft volledig onaangetast.

Stedelijke groendaken

In 2021 presenteerde Roofscapes het concept op de Biënnale voor Architectuur en Stedenbouw in Seoul, Zuid-Korea. Het betrof een model van 170 m² , vervaardigd uit verschillende materialen en onder verschillende hoeken geplaatst, samen met verschillende versies van de houten platforms, met daarop aangelegde tuinen en vegetatie.

Het bureau heeft grote ambities, zoals ook blijkt uit hun visuals. Het aangezicht van de Parijs kan worden vergroend door het enorme dakoppervlak van de stad te benutten. Volgens de National Research Council of Canada kan een stad met 50% groene daken de algehele temperatuur in de stad met twee graden verlagen. Dit gebeurt op een aantal manieren, zoals schaduwwerking en het breken van de straling van de zon. Groendaken zorgen voor meer vocht in de atmosfeer. Daarnaast wordt regenwater vastgehouden, daardoor zorgen ze voor ontlasting van het afvoersysteem van de stad. Groen maakt bovendien van een stedelijk landschap meer een landelijk landschap, het absorbeert koolstofdioxide en andere verontreinigende stoffen en vergroot de biodiversiteit.

Dit alles maakt de leefomgeving comfortabeler voor bewoners en bezoekers en zorgt voor extra buitenruimtes om van te genieten. Het betekent ook dat er minder energie wordt gebruikt voor airconditioning en het draagt bij aan de vergroening van de stad. Ook zal dit een positief effect kunnen hebben op onroerend goed, de verwachting is dat de waarde van gebouwen met een groendak toeneemt.

Pilotproject

Momenteel bouwt Roofscapes, samen met de afdeling Ecologische Transitie en Klimaat van de stad Parijs, een proefproject (met de technische ondersteuning van de afdeling Openbare Werken en de afdeling Groene Ruimten en Milieu). Dit project wordt gebouwd op het dak van een voormalig stadhuis, dat wordt omgebouwd tot de Klimaatacademie van Parijs. Het fungeert als een pilotproject van 100 m², dat de komende vijf jaar intensief zal worden gemonitord, met sensoren die onder andere kijken naar plantengroei, temperatuurverlaging en waterretentie. Medio maart zijn de werkzaamheden gestart en het project zal eind april worden afgerond.