Roofs 2024-10-30 Vastgelopen in goede bedoelingen

Stem alles af en gebruik de goede spullen

Als er iets misgaat in de bouw, begint het vingerwijzen. De dakdekker, als sluitpost in het geheel, is daar vaak de dupe van. Jules Bogaerts van Bové Draadproducten laat aan de hand van een schrijnend voorbeeld zien hoe belangrijk het voor de dakdekker is om uit te gaan van het eigen vakmanschap, discussies vast te leggen, en af en toe ook ‘nee’ te durven verkopen.

Tekst: Jules Bogaerts, Bové Draadproducten BV

Een aannemer schakelt zijn vaste pannenlegger in om een dak van een woonhuis te dekken. Ze werken al jaren met elkaar en de pannendekker is op de leeftijd gekomen dat hij uitsluitend nog met zijn vaste opdrachtgevers werkt. Van zijn personeel heeft hij afscheid genomen. Als er meerdere mensen nodig zijn voor een klus, werkt hij met ZZP’ers die hij goed kent. Zoals vaker met vakmensen, kennen ze elkaar en weten ze elkaar te vinden als er samengewerkt moet worden. Hij werkt rustig naar zijn oude dag toe, heeft zijn huis vrij en een bescheiden pensioen waarmee hij rond kan komen.

De aannemer levert de dakpannen voor het woonhuis, die vanzelfsprekend met panhaken verankerd moeten worden. De aannemer levert ook de panhaken, maar bij de aanvang van het werk stelt de dakdekker vast dat deze niet op elkaar zijn afgestemd. De afstand van de panlat naar de bovenzijde van de pan is kleiner dan de panhaak, oftewel: de panhaak is te groot. De dakdekker vertelt de aannemer over het probleem, maar die wijst naar de voorschriften van de leverancier van de panhaken, die aangeven dat de ingekochte panhaken de juiste zijn. Hij moet gewoon de panhaak niet haaks op de pannen slaan, maar schuin. De dakdekker protesteert, maar brengt de haken toch aan zoals door de aannemer aangegeven. Ze kennen elkaar immers al langer.

Enige tijd later, het huis is al opgeleverd, waaien er tijdens een storm pannen van het dak. De schade is aanzienlijk, en de aannemer wordt daarvoor verantwoordelijk gesteld. De pannen moeten immers stormvast verankerd zijn, wat duidelijk niet het geval is. De aannemer verwijst naar de dakdekker, die volgens hem een fout gemaakt moet hebben. Hij schakelt immers altijd de vakman in voor dit soort werk.

Onafhankelijk onderzoek naar de oorzaak van het niet stormvast verankeren volgt, daaruit blijkt dat de panhaken inderdaad niet bij de pannen passen. Precies zoals door de dakdekker bij de start van het werk aangegeven. De dakdekker wijst erop dat hij dit heeft doorgesproken met de aannemer, maar tot zijn verbazing ontkent de aannemer dat hij op de hoogte is gesteld door de dakdekker. De dakdekker heeft op geen enkele manier anders dan mondeling kenbaar gemaakt dat de onderdelen niet op elkaar aansluiten. Het is het woord van de een tegen dat van de ander, en de dakdekker delft het onderspit en moet noodgedwongen zijn huis verkopen.

Hier had ik graag verteld dat het bovenstaande verhaal fictief is, een voorbeeld om de risico’s van aansprakelijkheid te verduidelijken. Helaas is dat niet het geval. De dakdekker heeft een rechtsbijstandverzekering die in hoger beroep is gegaan tegen de uitspraak. Op z’n best eindigt de dakdekker daarmee niet in de bijstand en kan hij, helaas zonder eigen huis, nog enigszins van zijn oude dag genieten.

Had de dakdekker maar een appje of e-mail gestuurd, in plaats van de zaak zoals gebruikelijk mondeling in vertrouwen door te spreken. Zou hij dan geweigerd hebben het werk uit te voeren zoals opgedragen? Waarschijnlijk niet, maar hij had sterker gestaan met zijn verhaal. En zou de aannemer het advies van zijn leverancier hebben genegeerd? Ook dat is onwaarschijnlijk, maar hij had dit zeker moeten navragen zodra er twijfels waren over de uitvoering. Wat moet je overigens met een advies van een leverancier, als alleen een constructeur uitsluitsel mag geven over een stormvaste verankering van pannen? De aannemer heeft waarschijnlijk niet naar de kleine lettertjes onder ieder advies gekeken, waar dit expliciet wordt vermeld. Iedere berekening die niet door een constructeur is gemaakt, is namelijk niet rechtsgeldig. Er bestaat een beoordelingsrichtlijn die een minimaal aantal panhaken voorschrijft, dat aantal is altijd aan de veilige kant. Maar ook in die richtlijn staat dat de dakpan, de panhaak en de panlat aantoonbaar op elkaar moeten zijn afgestemd. De pannenleverancier en de leverancier van panhaken vermelden dat wederzijds.

Wanneer aantoonbaar niet aan de voorgeschreven regels wordt voldaan, ligt de aansprakelijkheid voor schade na oplevering nu veel meer bij de aannemer. De aannemer zal dit proberen door te schuiven. Zoals ook bij dit verhaal: de aannemer heeft zelf alles ingekocht, waardoor hij alle risico’s naar zich toe trekt. De dakdekker levert hierbij dus enkel arbeid, maar wordt toch aansprakelijk gesteld. Wanneer aansprakelijkheid de bouwpraktijk nog meer zal gaan bepalen, oftewel de risico’s te veel bij een of enkele partijen komen te liggen, dan heeft dat gevolgen. Een mogelijkheid is dat (onder)aannemers hun risico’s onderbrengen in bv’s die omvallen als er te veel aanspraak op wordt gedaan. Op een uitvoerende bouw die wordt beheerst door cowboys zit niemand te wachten. Een andere mogelijkheid is dat heel conservatief één bouwsysteem wordt aangebracht waar alle risico’s tot nul zijn gereduceerd. Voor wie benieuwd is waar dat toe leidt, moet eens gaan kijken in China, waar ze allemaal in een soort van bijenkasten wonen. De overheid wordt nu geconfronteerd met een andere mogelijkheid: geen aannemer schrijft meer in op uit te voeren publieke werken. Niemand wil bijvoorbeeld de Van Brienenoordbrug restaureren. Dat krijg je ervan als je geen enkel risico accepteert en voor het minste geld wil uitbesteden.

Een oplossing is dat partijen volwassen omgaan met risico’s. Zoek je de grenzen op in materiaal en prijs, dan neemt het risico toe. Zoek je de grenzen op in levertijden en minimale hoeveelheden, dan neemt het risico toe. Accepteer je geen fouten, dan neemt het risico toe. Maak risico’s bespreekbaar, kijk eens naar een gezamenlijk fonds zoals verzekeraars doen bij particulieren, overleg geregeld en tijdig met begrip en bijsturing. Accepteer risico’s en ga volwassen met elkaar om als er iets niet gaat zoals gepland of begroot.

Wij zijn een fabrikant van dakhaken en andere bevestigingen en weten waar onze producten voor bedoeld zijn en wat ze kunnen. We kennen de eisen die aan de producten worden gesteld door wetgevers, afnemers en gebruikers. Wij verkopen aan professionals die het vak verstaan. We verkopen geen onzin en juist daarom kunnen wij ook ‘nee’ verkopen. ‘Nee’ zeggen is niet moeilijk wanneer je als fabrikant kunt uitleggen dat je iets niet kunt of wilt garanderen. Als fabrikant onderzoeken we verbeteringen en doen we aan productontwikkeling. Zo zijn onze panhaken niet de zwakste schakel bij storm; dat zijn in 80% van de gevallen de panlatten, en in de overige gevallen door het verkeerd gebruik van materiaal.

Wij zijn niet bij dit verhaal betrokken, maar dit verhaal is een goed maar schrijnend voorbeeld van hoe belangrijk het is om de voorschriften en adviezen te testen aan de vakkennis van de verwerkers. Hoe pijnlijk is het om te lezen dat een dakdekker, een vakman, de opdracht krijgt om met ongeschikt materiaal een werk uit te voeren. Hij had ‘nee’ moeten zeggen, maar dat is achteraf makkelijk gezegd.