Roofs 2024-10-84 Het Zhuhai Jinwan Civic Art Center: een futuristische lotusbloem

Internationale daken

Het imponerende dak van het Zhuhai Jinwan Civic Arts Centre biedt onderdak aan vier verschillende ruimtes voor drie verschillende, culturele instellingen. Het gebouw (én het dak) is een architectonisch hoogstandje, dat bovendien hoog inzet op duurzaamheid.

Het kunstcentrum is opgedeeld in vier onderdelen. De eerste, en wellicht de meest indrukwekkende ruimte is onderdeel van het performing arts centre, namelijk het Grand Theatre. Dat is een theaterzaal die plaats biedt voor maar liefst 1.200 bezoekers. De tweede ruimte, eveneens onderdeel van het perfoming arts centre, is het multifunctionele Black Box Theatre, waar zo’n 500 inklapbare stoelen plaats bieden voor het aanschouwen van theatervoorstellingen, muziekshows en films. De derde locatie is onderdeel van het science centre en is de thuisbasis voor uiteenlopende interactieve wetenschappelijke evenementen. De vierde en laatste locatie binnen het centrum biedt onderdak aan een kunstmuseum.

Iedere locatie binnen het Zhuhai Jinwan Civic Arts Centre heeft unieke kenmerken, die verschillende bezoekerservaringen creëren en al deze gebouwen worden verenigd door het indrukwekkende en zeer kenmerkende bouwwerk, ontworpen door het architectenbureau Zaha Hadid Architects. Niet binnen, maar wel onderdeel van het geheel, is een openlucht amfitheater aan de westkant van het centrum, wat ruimte biedt voor buitenoptredens en -activiteiten.

Het ontwerp, de indeling en de bouw

Je zou het ‘een futuristische lotusbloem’ kunnen noemen. Je kan het ‘de metalen vlinder’ als bijnaam geven. En vanuit bepaalde hoeken lijkt het op een ufo die net geland is om even tot rust te komen in een aardse vijver. Het architectenbureau van wijlen Zaha Hadid noemt zelf ‘de echo van chevronpatronen van trekvogels die in formatie over Zuid-China vliegen’ als de belangrijkste inspiratiebron voor het bouwwerk. En dat klinkt in eerste instantie misschien wat vergezocht, maar als je de grote stalen luifels, gecombineerd met de immense betonnen pilaren die de overkapping vormen nog eens nader bekijkt, dan zie je dat alles is opgebouwd door middel van herhaling, symmetrie en schaalvariatie. Ieder volgend deel van het gebouw is een directe reactie op het deel wat ervoor is gebouwd – net als de tweede vogel in een in formatie vliegende groep vogels een reactie is op de eerste. Dit heeft geresulteerd in een samenstelling van elementen die dusdanig harmonieus met elkaar samenwerken, dat het complete gebouw bijna uit één element lijkt te zijn vervaardigd.

Het in beton opgetrokken centrum bestaat uit meerdere structureel gescheiden gebouwen, elk met een eigen zelfdragende stalen luifel. Het herhalende en opeenvolgende effect van de zelfdragende dakmodules zorgde ervoor dat er veel unieke elementen geproduceerd moesten worden. Met behulp van moderne ontwerp- en fabricage-apparatuur werden die elementen stuk voor stuk geprefabriceerd. Ondersteund door slechts 22 kolommen en met een totale overspanning van 270 meter bij 170 meter, zijn deze vrijgevormde stalen overkappingen samengesteld uit symmetrische geometrieën, zodat hun modulaire, repetitieve structuren ter plaatse konden worden geassembleerd uit slechts twee verschillende kolomtypes. Door middel van onder andere de voormontage van de modulaire elementen kon de hele constructie op een efficiënte manier worden gebouwd. Het heeft erin geresulteerd dat de bouw slechts 4 jaar geduurd heeft, waar bouwprojecten van een vergelijkbare omvang doorgaans al snel 5 tot 10 jaar duren.

Het in totaal bijna 50.000 vierkante meter tellende complex ligt midden in een aangelegd meer en is te betreden via twee toegangswegen. Het gebouw is vanuit een centrale as volledig symmetrisch gebouwd, waardoor het oostelijke en westelijke deel van bovenaf identiek lijken. In het noorden bevinden zich de twee kleinere gebouwen, in het zuiden de twee grotere gebouwen. In het midden van het geheel ligt een groot semi-overdekt plein, wat dienst doet als een soort extern foyer. Bruggen, trappen en vides creëren een gelaagde openbare ruimte met uitzicht op de omliggende gebouwen met daarin de culturele instellingen, cafés, restaurants en andere faciliteiten. Het ontwerp werkt intuïtieve navigatie in de hand en is gedurende de dag volledig voorzien van natuurlijke lichtinval.

Het interieur

Het interieur van het Grand Theatre heeft dezelfde samenstelling van patronen die ook aan de buitenkant van het gebouw te zien is. De plafondpanelen – die zijn geoptimaliseerd als geluidsreflectoren – hebben dezelfde roosterpatronen die ook in de dakstructuur te vinden zijn. Verder zorgen de speciale geluidsabsorberende materialen die het plafond bedekken ervoor dat de zaal voldoet aan de hoogste akoestische normen die vereist zijn voor lokale, nationale en internationale voorstellingen.

Het uiterlijk van het gebouw wordt ook weerspiegeld in het interieur van het kunstmuseum. De chevrongeometrie van het dak omlijst het hoofdatrium van het museum, waardoor het van natuurlijk licht wordt voorzien en tegelijkertijd een groots opgezette ruimte creëert om kunstwerken tentoon te stellen. De looproute van het kunstmuseum wordt aangegeven door de looppaden en trappen, die als een soort ononderbroken wit lint de weg leiden. Alle vormen en lijnen van het interieur van het gebouw lopen zo vloeiend in elkaar over, dat alles wat tentoongesteld wordt af zal steken van het interieur.

Ook bij het wetenschapscentrum is de geometrie van het dak duidelijk te zien als je naar boven kijkt. Het stimuleren van wetenschappelijke innovatie en het inspireren met interactieve tentoonstellingen gebeurt hier eigenlijk al, voordat er iets met de ruimte gedaan wordt.

Duurzaamheid

Zhuhai, een stad met zo’n 2 miljoen inwoners, is gelegen in het subtropische klimaat van de zuidkust van China. Zhuhai heeft een bouwvisie waarbij nieuwe publieke gebouwen moeten bijdragen aan het zogeheten sponseffect van de stad. Dat is gericht op de natuurlijke permeatie, opslag én het hergebruik van minimaal 70% van het regenwater dat in de stad valt. Hierbij wordt gebruikgemaakt van waterflora en -fauna om verontreinigende stoffen op een natuurlijke wijze te filteren. Ook de landschapsarchitectuur van het centrum en het omringende meer zijn ontworpen als integrale elementen binnen dit ‘sponsstad-initiatief’ van Zhuhai. Vochtigheids- en bodemvochtigheidssensoren in het irrigatiesysteem van het landschap regelen en verminderen het waterverbruik.

Naast regen speelt de zon ook een belangrijke rol in het subtropische klimaat. De schil van het gebouw bestaat uit dubbel geïsoleerde beglazing die optimaal is voor thermische prestaties. Die beglazing wordt op haar beurt beschermd door een overkapping van roosters met geperforeerde aluminium panelen voor de bescherming tegen overmatig zonlicht. De perforaties in de panelen variëren in grootte om verschillende niveaus van zonlicht toe te laten in de binnenruimtes van het centrum – afhankelijk van hun programmeringen. ’s Nachts zorgt deze overkapping ervoor dat het centrum op een zachte manier verlicht wordt door het licht van binnenuit te reflecteren.

Intelligente systemen voor het monitoren van het energieverbruik en de luchtkwaliteit zullen automatisch het binnenklimaat van het centrum aanpassen voor optimaal comfort en energiebesparing. Terugwinning van afvalwarmte zal worden gebruikt om aan de vraag naar warm water in het centrum te voldoen. Gecombineerd met het gebruik van waterbesparende apparaten die zijn aangesloten op het waterrecyclingsysteem van het centrum, maakt dat het watergebruik optimaal. Ontworpen om te voldoen aan de hoogste niveaus van de Chinese Green Building Evaluation Standards, is bij de selectie en inkoop van de structurele onderdelen van het centrum prioriteit gegeven aan gerecycled staal, aggregaten en andere materialen.

Of het gebouw écht duurzaam is, of dat de maatregelen vooral ook voor de bühne zijn om duurzaam over te komen, dat is moeilijk vast te stellen met het blote oog en de beschikbare informatie. Wat wel met het blote oog vast te stellen is, is dat het om een adembenemend bouwwerk gaat, waar menig kunst-, wetenschap- of theaterliefhebber vast eens een dag of avond zou willen spenderen.