Roofs 2025-01-23 Onrust over ZZP’ers

Veilig en gezond werken

Zelfstandige werknemers die zich per uur verhuurden, waren er in 1975 ook al. Op de bouwplaats, waar ik als assistent uitvoerder de kneepjes van de praktijk leerde, liepen ze ook al rond. Slimme en handige mensen. Een kwam er op de fiets en altijd na start werktijd. Hij werkte niet netjes en maakte niet de kwaliteit die we wilden hebben. Kortom: op papier een aanvulling, in de praktijk een zorg. En dat gold voor meer van hen. Deze herinnering, die natuurlijk subjectief en anekdotisch is, dateert uit 1975, maar laat wel zien dat de zorgen die een bedrijf heeft door inleenkrachten niet nieuw zijn.

Mijn basis voor deze column is arbo en de Arbeidsomstandighedenwet. De Arbeidsomstandighedenwet heeft een heldere definitie van een zzp’er.

Letterlijk luidt de wetstekst:

• 1. In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder:
  • a.werkgever:
    • 1°.degene jegens wie een ander krachtens arbeidsovereenkomst of publiekrechtelijke aanstelling gehouden is tot het verrichten van arbeid, behalve indien die ander aan een derde ter beschikking wordt gesteld voor het verrichten van arbeid, welke die derde gewoonlijk doet verrichten;
    • 2°.degene aan wie een ander ter beschikking wordt gesteld voor het verrichten van arbeid als bedoeld onder 1°.;
  • b.werknemer: de ander, bedoeld onder a.
• 2.    In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt mede verstaan onder:
  • a.werkgever:
    • 1°.degene die zonder werkgever of werknemer in de zin van het eerste lid te zijn, een ander onder zijn gezag arbeid doet verrichten;
    • 2°.degene die zonder werkgever of werknemer in de zin van het eerste lid te zijn, een ander niet onder zijn gezag arbeid in een woning doet verrichten, in bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen gevallen;
  • b.werknemer: de ander, bedoeld onder a, met uitzondering van degene die als vrijwilliger arbeid verricht.

De wetgever is helder en gaat uit van een gezagsverhouding. Dus als je invloed hebt op de manier waarop het werk wordt uitgevoerd, ben je werkgever. Hiermee zijn alle personen die zich als ZZP’er verhuren dus werknemer bij de inhuurder. Ook personen die uitgeleend worden, zijn werknemer van de inlener.

Dit heeft verstekkende gevolgen. Denk aan de verantwoordelijkheid voor het veilig werken en het gebruik van PBM. Maar als je gemiddeld meer dan 25 mensen als medewerker hebt, kun je de branche-RI&E niet meer zonder toets van een arbodienst gebruiken. ZZP’ers en ingeleende medewerkers hebben ook invloed op het al dan niet aanwezig moeten zijn van een OR of personeelsvertegenwoordiging. Daarbovenop kan je als werkgever aangeslagen worden voor niet-betaalde sociale lasten en pensioenpremies.

Ik vraag me overigens regelmatig af of er in onze branche werkzaamheden zijn die je alleen kunt doen. Als je het werk uitbesteedt aan een éénmansbedrijf, zal dit bedrijf heel vaak een collega inhuren om met hem de werkzaamheden uit te voeren. Er ontstaat dan, op basis van de definitie in de Arbeidsomstandighedenwet, een bedrijf met meerdere werknemers. Immers: er heeft iemand de leiding. Die iemand wordt dan werkgever, omdat hij zich met de wijze van uitvoeren van het werk bemoeit.

Een simpele oplossing is geen ZZP’ers inhuren, maar de klus uitbesteden. Dat kan ook aan een éénmansbedrijf. Iedereen begrijpt dat in de bouw een flexibele schil noodzakelijk is. Dat hoeft niet met ZZP’ers, maar kan ook met een uitzendbureau of je kunt ook collegiaal inlenen.

De tegenstand tegen verkapte zelfstandigheid komt voornamelijk uit de hoek van de intermediairs. Logisch. Er zijn ook andere verhalen die het verdienen om verteld te worden. Bijvoorbeeld de ervaringen van de ouderenzorginstelling Libertas in Leiden. Door geen gebruik meer te maken van ZZP’ers is de sfeer verbeterd. Libertas bespaart per maand €150.000,00 op personele lasten. De cliënten zijn tevredener. Het aantal eigen personeelsleden is gestegen van 630 naar 750 mensen. Het kan dus en er zijn positieve effecten op de kwaliteit, de bedrijfskosten en de werksfeer.

Willen we de zaakjes echt goed regelen, dan is een minimale flexibele schil met strikte regels voor de ingeleenden en de uitleenbedrijven nodig. De regels natuurlijk wel handhaven, controleren en corrigerend optreden.

Adri Frijters