Roofs 2025-02-06 Tiny houses in daktuin op winkelcentrum

Dak van het Jaar 2025: winkelcentrum de Kopermolen

Ontwikkelaar Van der Vorm Vastgoed geeft het winkelcentrum de Kopermolen, in de Merenwijk in Leiden, nieuwe allure. Aan de noordzijde van het winkelcentrum maakt het dak een verbinding met het Merenpark. Een nieuw dak met verspringende dakvlakken maakt de oplopende daktuin mogelijk. Daarop zijn acht tiny houses geplaatst. Het ontwerp transformeert het hele winkelgebied en kent een hoge mate van detaillering.

Tekst: Ronald van Bochove

Aan de noordzijde van het winkelcentrum de Kopermolen in Leiden staan op verschillende hoogtes nu acht tiny houses op het dak. Arjan de Vos, projectmanager bouwdirectie bij gebiedsontwikkelaar E.CP: “Dit is het eerste project dat we met Van der Vorm startten. E.CP is betrokken bij de gebiedsontwikkeling vanaf 2018, gezamenlijk is met Van der Vorm en de bewoners uit de wijk een gebiedspaspoort opgesteld. Hierin is opgenomen op welke locaties rondom het huidige winkelcentrum uitgebreid mag worden. Er bleven drie plaatsen over waar optoppen mogelijk was. Van der Vorm koos voor deze interessante locatie.”

Techniek

In een oplopend maaiveld aan de noordzijde van het winkelcentrum komt een daktuin met acht woningen. Het bestaande dak van het winkelcentrum zou de nieuw aan te brengen grondmassa en de tiny houses niet kunnen dragen. Het winkelcentrum is deels gesloopt voor een nieuwe constructie, waarop de tiny houses geplaatst kunnen worden. In de nieuwe onderbouw bevindt zich een algemene ruimte voor de bewoners van de tiny houses, een fietsenstalling voor het winkelcentrum en een commerciële unit. De Vos: “Het daar al jaren gevestigde Chinese restaurant moest ervoor wijken. Gelukkig is het wel weer teruggekomen als afhaalrestaurant aan de zuidzijde van het gebouw.”

De bovenste dakdelen zijn opgebouwd uit in het werk gestorte breedplaatvloer, de onderste delen uit kanaalplaat. Voor de te storten grond tegen de gevel voor het gebouw, die het dak zal verbinden met het maaiveld, was aanvankelijk geen ondersteuning berekend. Maar in het definitieve ontwerp is besloten hier toch een onderheide betonvloer aan te brengen. Zo zijn gaandeweg het proces de beste oplossingen gekozen en uitgevoerd.

Dat gold ook voor het werk van de dakdekkers van Acoma. Projectleider Bruin van Huisstede: “Dit project kent veel verspringende dakvlakken en details, waarvoor we tijdens de bouw oplossingen vonden. Op de nieuwe daken brachten wij eerst een bitumineuze dampremmende laag aan. Daarop een laag PIR isolatie onder afschot. Deze is afgesloten met een mechanisch bevestigde laag Derbicoat en een verkleefde wortelwerende laag Derbigum SP. Deze dakbedekking vormt de onderlaag voor de daktuin die er in een later stadium op aangebracht zal worden door de specialisten van Copijn.”

“Op het dak hebben we voor elk tiny house acht stalen voeten waterdicht ingewerkt. Onder elk tiny house is een dikke, vlakke EPS isolatielaag aangebracht, die hoger ligt dan de rest van het dak. Mocht er iets gebeuren, ligt de dakbedekking onder de huisjes hoger dan de rest van het dak. Onder elk huisje is een sparing voor de af- en aanvoer van leidingen.” De Vos: “We hebben al het leidingwerk veilig onder het dak aangebracht, zodat er in de daktuin geen kwetsbare leidingen hoeven te lopen. In de kanaalplaatvloer is die sparing 15 x 25 cm, in de breedplaatvloeren iets ruimer 50 x 50 cm. Voor de dakdekker een extra uitdaging om de waterdichtheid te realiseren. Er zijn in dit dak veel aansluitingen en verspringende vlakken.”

De acht prefab tiny houses zijn in twee dagen geplaatst. Per transport konden twee tiny houses aangevoerd worden. De voorste rij staat op een hoogte van 2 meter en de tiny houses hebben elk een andere hoogte ten opzichte van elkaar. De achterste rij staat op het dak. Voor De Vos een spannend moment. “We hebben veel overlegd over wie wat doet met de pootjes en de precieze maatvoering ervan. We hadden voor de zekerheid sleufgaten gemaakt om nog een beetje te kunnen stellen, maar het paste precies.”

Van Huisstede: “Als aannemer Retailbouw klaar is met de voorbereiding, werken wij de verticale aansluiting naar de tiny houses af.” Na goedkeuring van het dak door een onafhankelijk dakadviseur wordt het dak overgedragen aan Copijn, die de dakopbouw verder realiseert. De Vos: “Eerst leggen zij de drainage aan om regenwater gestuurd af te voeren naar de teen van het talud. Een laag lavakorrels vormt de basis, waar mogelijk komen er ook EPS delen om gewicht te besparen. Waar beplanting komt, volgt hierop een substraatlaag; andere delen worden gevuld met lavasplit als basis en halfverharding stabiliser als afwerking.”

Samenwerking

De Vos: “Voor mij is deze intensieve daktuin nieuw. Maar we hebben de instelling: we zetten er onze tanden in en pakken het gelijk goed aan. Daarbij is goede samenwerking met deskundige partijen cruciaal. Dit project kent een lange aanloop, waarin overleg met betrokken partijen heel belangrijk is.”

Al in 2018 startte de gemeente Leiden een ‘denk en doe mee’- traject’. Merenwijkers dachten mee over het gebied en alle ideeën en wensen uit de wijk zijn gebruikt bij het opstellen van het ‘gebiedspaspoort Hart van de Merenwijk’, dat het jaar daarop is vastgesteld door de gemeenteraad. Tijdens de verbouwingen blijft het winkelcentrum geopend. Aan de noordzijde is de impact nog niet heel groot voor het gebied, maar zodra we de passages en de parkeergarage gaan bouwen, gaat dit voor overlast zorgen. Om de overlast te beperken, is er een nauwe samenwerking met aannemer RetailBouw. Er is een een gebiedsmanager door Van der Vorm aangesteld, die elke week contact houdt met stuurgroepen, wijkverenigingen, VvE’s en winkeliersverenigingen. Van de aannemer, dakdekker en andere onderaannemers wordt bovendien ook een hoog niveau van detaillering geëist, we maken samen een heel mooi project.”

Duurzaamheid

De noordzijde van het winkelcentrum is het eerste deel van een ingrijpende metamorfose van het winkelcentrum. In het gebouw zal de passage vernieuwd worden en wordt het dak van het centrale hart van het winkelcentrum verhoogd. Hierdoor is in het hart van het winkelcentrum meer ruimte voor groen. Verder zal er een parkeergarage gerealiseerd worden, die deels onder het maaiveld en deels onder de uitbreiding van het winkelcentrum komt te liggen. Op het dak van de uitbreiding aan de zuidzijde voor de vestiging van de Lidl komen zonnepanelen of sedumplanten.

De hele wijk krijgt met de aanpak van het 10.000 m2 grote winkelcentrum een duurzamer kwaliteit. De nieuw te bouwen ondergrondse parkeergarage geeft meer ruimte voor wandelroutes en ontmoetingsplekken. Een gemeenschappelijke moestuin moet daarvoor plaatsmaken, maar die zal worden overgebracht naar het park aan de noordzijde.

De tiny houses zijn duurzaam en presteren beter dan de huidige BENG-norm. Ze zijn gemaakt van Cross Laminated Timber (CLT), een milieuvriendelijk en innovatief bouwmateriaal.

Veiligheid

De dakdekkers van Acoma konden tijdens de bouw veilig werken dankzij steigers om het dak, die gebruikt werden door de gevelspecialisten. De werkzaamheden aan het dak vergde enige oplettendheid, omdat de dakvlakken verspringen. Bij het plaatsen van de prefab huizen waren wat werkzaamheden nodig aan de gevel. Om de veiligheid en snelheid te bevorderen, staat bij bijna elk tiny house een steiger.

Esthetiek

De tiny houses zijn ontworpen door EUP design en prefab gebouwd bij Maat uit Sliedrecht. Ze kwamen met zwaar transport naar de bouwplaats; ze waren te groot om in één keer te plaatsen. De dakkapel volgde iets later. Het had volledig prefab kunnen zijn, maar naar ontwerp van de architect zijn houten delen van de gevel op het werk aangebracht, zodat de gevel een naadloze aanblik biedt. De Vos: “Dit soort detaillering vind je terug door het hele gebouw. De plafondtegels in de fietsenstalling zitten ook precies in een stramien. Hier is extra overleg over geweest om het zo perfect mogelijk te realiseren.”

De speciaal gekozen beplanting sluit aan bij het bestaande groen van het naastgelegen park. Om de gemeente te ontlasten van het onderhoud aan de daktuin, heeft Van der Vorm de grond aangekocht en zorgt Copijn ervoor dat het er de komende jaren perfect blijft uitzien.

Tot slot

De nieuwe bewoners van de tiny houses zijn met grote zorg gekozen, want zij zullen hier een eigen community vormen, waarbij ze naast de tuin ook over een gemeenschappelijke kas beschikken. Deze staat op een vlonder van ongeveer 10,8 meter bij 5,4 meter. De vlonder kan dankzij een staalconstructie, die rust op de bestaande kolommen van het winkelcentrum, geplaatst worden boven het bestaande dak. Verder is er een gemeenschappelijke ruimte onder het dak. Daar zijn wasmachines, een fietsenstalling en studieruimtes mogelijk.

Het ontwerp van EUP design versterkt de verbinding tussen het winkelcentrum en de omliggende openbare ruimte. “Veel aandacht is besteed aan het uitbreiden van het aantal ontmoetingsplekken in het gebied. Door vloeiende looplijnen en een sfeervol binnenplein te creëren, ontstaat een nieuw bruisend hart voor de wijk”, schrijven de architecten. ■

Bouwgegevens:

• Opdrachtgever: Van der Vorm Vastgoed Groep, Rotterdam
• Ontwikkelaar: E.CP, Hoornaar
• Projectmanagement en bouwdirectie: E.CP, Hoornaar
• Architect: EUP design, Hoornaar
• Aannemer winkelcentrum (onderbouw): Retail Bouw, Wehl
• Aannemer Tiny House: Maat, Sliedrecht
• Dakdekker: Acoma, Duiven
• Groendak specialist: Copijn, Utrecht