Roofs 2025-06-17 Is het compleet en veilig bruikbaar?

Veilig en gezond werken

Als je iets tweedehands koopt, op Marktplaats of bij de kringloop, is het soms afwachten of het wel te gebruiken is en of het wel compleet is. Van een nieuw product mag je verwachten dat het direct uit de doos bruikbaar is. Voor veel producten moet je je echter verdiepen in de handleiding om er daarna achter te komen dat het gebruik dat jij voor ogen had niet mag van de fabrikant. Het gebruik dat wel mag, omschrijft de fabrikant met de term ‘beoogd gebruik’.

Een voorbeeld dat ik me herinner is een kruiwagen met een elektrische aandrijving die niet in een vochtig milieu gebruikt mocht worden. Op de folder en op de website werd de kruiwagen aangeprezen omdat hij het werk van de opperman enorm zou verlichten. Een fotootje erbij van de kruiwagen op de bouwplaats vergezelde het verhaal. ‘Mooi’, dacht mijn collega de ergonoom. Helaas was ik weer de zeur die vroeg of de bouwplaats een droog milieu zou zijn. Nee, concludeerden we beiden. De bouwplaats is een vochtig milieu en dus is deze kruiwagen niet geschikt voor gebruik op een bouwplaats.

Een ander voorbeeld betreft een cirkelzaag. De fabrikant levert een handcirkelzaag zonder spouwmes. In de handleiding, diep opgeborgen in de doos, wordt aangegeven dat met deze zaag alleen afkortwerk gedaan mag worden. Als argeloos koper zie je dus pas dat de zaag niet gebruikt mag worden voor alle voorkomende zaagwerkzaamheden als de zaag is gekocht en uitgepakt. Mogelijk kan er wel een spouwmes gemonteerd worden, dat wordt niet meegeleverd. Er wordt in dit geval een incompleet product verkocht of op de doos moet staan dat het een afkortzaag is.

Nog weer een ander voorbeeld betreft een vacuümhefapparaat. Op bouwplaatsen mag niet gewerkt worden met arbeidsmiddelen die voorzien zijn van één zuigsysteem. Een vacuümhefapparaat voor gebruik op de bouw moet voorzien zijn van twee onafhankelijke zuigsystemen, die ieder afzonderlijk de last veilig kunnen aanzuigen en verplaatsen. Wat ook mag, is één zuigsysteem plus aanvullend een voorziening die het product fysiek ondersteunt (uitvalbeveiliging). Mocht het vacuüm van het enkelvoudige systeem wegvallen, dan blijft het product in die positieve vasthoud-voorziening steunen. Dus zonder daarbij eerst een stukje te vallen. Bij het plaatsen van glas of het leggen van (stalen) dakplaten is een vacuümhefapparaat een fantastisch hulpmiddel. Helaas wordt meestal een enkelvoudig systeem zonder uitvalbeveiliging gebruikt, waardoor gevaarlijke situaties ontstaan.

Rolsteigers zijn ook arbeidsmiddelen die om extra aandacht vragen. Argeloos een rolsteiger kopen of huren en laten gebruiken is niet mogelijk. Een van mijn relaties merkte op dat als je een correct opgebouwde rolsteiger wilt zien, dat je dan alleen terecht kunt in de showroom van de leverancier. Triest, maar helaas ook maar al te waar. Sommige leveranciers hebben er geen problemen mee om belangrijke onderdelen zoals kantplanken, knieleuningen, schoren of stabilisatiepoten niet standaard mee te leveren. Mogelijk vanuit de gedachte dat deze toch vaak niet gebruikt worden. Helaas zijn deze onderdelen wel onmisbaar bij het veilig kunnen gebruiken van een rolsteiger.

Het laatste voorbeeld betreft een veel gebruikte dakrandbeveiliging. Deze wordt in de goot afgesteund of in de dakrand. Als je de handleiding volgt en exact doet wat er in staat, krijg je inderdaad een veilig te gebruiken dakrandbeveiliging. Helaas worden niet alle onderdelen die nodig zijn om die veilige voorziening op te bouwen standaard meegeleverd. Zo ontstaat schijnveiligheid.

Als door een wonder lees je niet zo vaak over ongevallen die ontstaan door onvolledige voorlichting of onvolledige leveringen. Daarmee is niet onderbouwd dat deze voorbeelden niet onveilig zijn. Dat je er niet in deze context over leest of hoort, komt doordat het juist gebruik conform de handleiding de verantwoordelijkheid is van de werkgever, die zijn mensen er mee laat werken. Fabrikanten en leveranciers worden daardoor minder vaak aangesproken.

Wat bij mij overblijft na deze voorbeelden, is dat je als werkgever ontzettend moet oppassen en niet blindelings kunt vertrouwen op mooie praatjes van een verkoper of verhuurder. Om echt veilig te kunnen werken, moet je óf op een andere manier huren of kopen, óf voor aanschaf de handleiding bestuderen. Alleen dan kun je beoordelen of het arbeidsmiddel geschikt is voor het werk dat je wilt laten doen. Alleen na studie van de handleiding kun je bewust aanschaffen of huren. En uiteraard is de handleiding de basis om de werknemers voor te lichten en instructie te geven.

En uiteraard ga je als goed werkgever even kijken of het gaat zoals bedoeld. Immers: je wilt weten of het arbeidsmiddel compleet en veilig wordt gebruikt.

Adri Frijters