Roofs 2000-04-06 Wildgroei GSM masten leidt tot klachten op het dak

Bijna iedereen heeft wel een mening over de wildgroei van GSM masten in Nederland. Landschapsvervuiling, slecht voor de gezondheid en belachelijk dat iedere aanbieder van mobiel telefoonverkeer zijn eigen mast wil, zijn veel gehoorde klachten. Maar ook op het dak zelf zijn de nodige klachten te horen.

Het aantal GSM masten is de laatste jaren enorm toegenomen. Inmiddels zijn er al 7500 geplaatst en het einde is nog lang niet in zicht. Communicatiezendmasten (voor GSM en straalzenders) kunnen voor diverse problemen zorgen. Te denken valt aan gezondheid, belasting van de dakbedekking en aan het bouwrecht.
In de Woningwet staat het allemaal duidelijk opgesteld: een antenne gemeten vanaf de voet mag niet langer zijn dan vijf meter, wil deze vergunningsvrij kunnen worden opgericht. Uiteraard bestaat bij plaatsing de voorkeur voor hoge gebouwen omdat daarmee het bereik van de antenne wordt vergroot. Indien op een monument wordt geplaatst, moet daarvan melding worden gemaakt bij de gemeente.
De belasting van de dakbedekking is een heikel punt. De masten worden immers zelden door een dakbedekkingsbedrijf geplaatst. Indien de antenne in de dakbedekking zelf wordt geplaatst, kunnen er problemen (lekkages) ontstaan bij de aansluitingen.

Wat weinig gebouweigenaren beseffen is dat de garantie op de aangebrachte dakbedekking door deze werkzaamheden vervalt. In zeer veel garantiecertificaten staat namelijk dat, indien door derden werkzaamheden aan de dakbedekking worden verricht, de garantie vervalt.
De beloopbaarheid van de dakbedekking is ook een punt van aandacht indien het gebouw zich leent voor plaatsing van antennes. Naast plaatsing van de mast is er immers ook onderhoud nodig. Het dak wordt veelvuldig belopen, met alle gevolgen van dien. Niet elk systeem is daar op berekend. Als dakbedekkingsbedrijf is dus zinvol na te vragen of de klant plannen heeft om zendmasten te plaatsen.

Gezondheid

Waren de vorige twee onderwerpen met een redelijke zekerheid te bespreken, met het aspect gezondheid ligt dat iets moeilijker. In september 1999 hebben de Ministeries van Verkeer en Waterstaat, van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een brochure uitgebracht met de titel 'Informatie over antenne-installaties voor mobiele telefonie'. Hierin wordt ingegaan op onder meer gezondheid en veiligheid. Er volgt een uitleg over radiofrequente elektromagnetische velden en de richtlijnen die de Gezondheidsraad naar aanleiding van een onderzoek daarvoor heeft opgesteld. Indien aan de richtlijnen wordt voldaan zijn geen nadelige gevolgen voor de gezondheid te verwachten. Het laatste deel van de vorige zin is hier letterlijk geciteerd 'te verwachten'.
Er wordt overigens een onderscheid gemaakt tussen de effecten van radiofrequente elektromagnetische velden. Het soort effect is afhankelijk van de frequentie en de veldsterkte van het signaal. Zo kunnen de velden elektrische stroompjes veroorzaken bij frequenties van 10 Mhz. Dit is niet relevant voor mobiele telefonie.
Het andere effect is temperatuurstijging van het lichaam door straling bij frequenties tussen circa 100 Khz en 300 Ghz. Voor andere effecten bestaan tot op heden geen (voldoende) wetenschappelijke bewijzen. De richtlijnen van de Gezondheidsraad zijn gericht op het beperken van de temperatuurstijging. Bij het gebruik van de mobiele telefoon zelf zal niet snel een gevaar ontstaan, gezien de geringe kracht van de zender in de telefoon. Dit is echter anders bij een antenne op het dak.

Grenswaarde

De Gezondheidsraad stelt dat binnen drie meter van de antenne en recht voor de antenne overschrijding plaatst vindt van de grenswaarde (geaccepteerde waarde) van de richtlijn. Doordat de straling horizontaal wordt uitgezonden gaat de bundel (bij een antenne op bijvoorbeeld vijf meter hoogte op een dak) ruim over het dak heen, aldus de brochure.
Op plaatsen waar stralingsgevaar is, moeten op basis van de Arbeidsomstandighedenwet maatregelen getroffen worden ter voorkoming of beperking van het gevaar (hekwerk of waarschuwingsborden). Bij het werken in de buurt van de antennes moet terdege rekening worden gehouden met die straling. Ze moeten zo zijn opgesteld, worden onderhouden en afgeschermd dat schadelijke gevolgen worden voorkomen. Daarnaast moet het werk zo worden geregeld dat blootstelling beperkt blijft (korte tijd werken op die plaats) of er dienen persoonlijke beschermingsmiddelen te worden verstrekt.

Risico-invenatrisatie

Dit betekent dat er een risico-inventarisatie dient plaats te vinden op basis van onder meer de gegevens van de gebouweigenaar over de installatie. Ook de uitvoerende dakdekkers moeten worden voorgelicht over het werken bij een zendmast. Eigenlijk zou het raadzaam zijn de betreffende zender gedurende de werkzaamheden wordt uitgeschakeld en dit schriftelijk vast te leggen naar de opdrachtgever/gebouweigenaar. Tenslotte kan je beter voorkomen dan genezen.

door: Arnoud Doggen, Adjunct-directeur VEBIDAK