Roofs 2002-05-08 Dakdoorvoeren, meer dan een pijpje

Hét Fysieke knooppunt van daken en installaties is de dakdoorvoer. Er zijn verschillende soorten daken en verschillende typen doorvoeren. Genoeg risicogebieden waar het fout kan gaan. In dit artikel een aantal veel voorkomende fouten bij dakdoorvoeren in hellende daken.

Er zijn vele soorten doorvoeren door dakbedekkingen die om verschillende redenen worden aangebracht. Een onderscheid in doorvoeren is te maken naar wat door het dak gevoerd moet worden. Licht, lucht, gas, afvoergassen, hemelwater en elektriciteit worden doorgevoerd. We kennen in dat verband dakramen, schoorstenen, mechanische doorvoeren, ontluchtingspijpjes et cetera. Met doorvoeren wordt dit niet bedoeld. Een nader onderscheid wordt gemaakt in dakaccessoires, en doorvoeren. In tabel 1 is een en ander nader onderverdeeld.

Een ander onderscheid is te maken door de doorvoer als een verlengde te beschouwen van een onder het dak gelegen installatie. De doorvoer wordt dan in de praktijk niet door een dakdekker of aannemer aangebracht maar door een installateur. Vele installateurs voeren dakwerkzaamheden uit en zijn bekend met de eisen die aan dakdoorvoeren moeten worden gesteld. Helaas is dat geen regel en worden veel fouten gemaakt bij het aanbrengen van een doorvoer ten behoeve van een installatie. Een aantal regels ten aanzien van dakdoorvoeren is dan ook onderwerp van dit artikel, verduidelijkt met voorbeelden waar het niet goed is gegaan.

Doorvoeren in hellende daken

Doorvoeren door hellende daken zijn nader te onderscheiden naar het soort dakbedekking waar doorheen gevoerd moet worden. Een pannenbedekking, bitumineuze shingles, leien, golfplaten etc. In de regel wordt de doorvoer loodrecht door het dak gevoerd. In combinatie met de helling van het dak moet daarom een ovaal worden uitgezaagd om goed aan te sluiten. Laten we er daarbij vanuitgaan dat dit gebeurt dan dient zich de volgende voorwaarde aan. Bij een plat dak verschaft de dakdoorvoer nog enigszins houvast. Bij een doorvoer door het hellende dak moet de doorvoerleiding voldoende stevig onder het dak worden bevestigd. Dit komt voort uit het feit dat de dakdoorvoer bovendaks geen tot weinig steun ontleent aan de dakbedekking of het dakbeschot. Zeker niet bij pannenbedekkingen. Alvorens verder in te gaan op de eisen te stellen aan dakdoorvoeren voor hellende daken ook nu eerst een schematische voorstelling.

Bij het plaatsen van een doorvoer in een hellend vlak moet met de volgende aspecten rekening worden gehouden:
- er voor dat de doorvoerleiding onderdaks voldoende stevig is bevestigd en niet los door het dak steekt;
- Zorg er voor dat de plaats van de dakdoorbreking nauwkeurig is vastgesteld en aangebracht dat wil zeggen in het stramien van de bovengelegen dakbedekking.
- Zorg voor een goede aansluiting van de doorvoerleiding met de dakdoorvoer.

Het belang van een goede bevestiging is van evident belang. Een dakdoorvoer in een pannendak heeft een aansluitstuk op het pannendak die uitsluitend dient voor aansluiting op het watervoerende vlak. Een aansluitstuk in de vorm van een kunststof pan of, de zogenaamde universele versie, een loden slab. Een doorvoer moet bestand zijn tegen windbelasting en ontleent die weerstand aan de doorvoerleiding. Wanneer die doorvoerleiding niet met bijbehorende beugels is bevestigd aan de binnenzijde van het dak, zoals het hoort, dan waait de dakdoorvoer mee met de wind. Het aansluitstuk verdraait, wrikt daardoor en open naden met lekkages zijn het gevolg.
De slijptol is een standaard stuk gereedschap voor pannendekkers en eenieder die met pannendaken van doen heeft... helaas. Een doorvoer die van binnenuit zo maar door het dak is gestoken zonder rekening te houden met de bedekking lijkt wel op te lossen met een slijptol en wat lood. Een dakdoorvoer heeft de omvang van een gemiddelde pan. Dat betekent dat bij een lichte afwijking minimaal 2 pannen moeten worden bijgeslepen en waterdicht aan moeten sluiten op lood. Bij een wat grotere afwijking 3 of 4 pannen. Iets wat met lood in ieder geval lelijk is en vaak ook niet goed werkt. Voor het correct plaatsen van een doorvoer verdient een pangebonden model de voorkeur. Helemaal fraai is een speciale doorvoerpan die alle leveranciers van keramische en betonnen pannen in hun assortiment hebben. De doorvoerpanen geven in tegenstelling tot de kunststofmodellen meer houvast en zijn in dat opzicht dan ook technisch beter. Bij zowel de keramische als de kunststof uitvoeringen moet gewerkt worden van buiten naar binnen. Een pan wordt verwijderd, het midden van de pan wordt bepaald en met een spijker gezekerd. Vervolgens is het de kunst een ovale vorm uit het dakbeschot te snijden. De kleine diameter van de ovaal is natuurlijk gelijk aan de diameter van de pijp. De grote diameter kan door een uitslag worden bepaald of door het afschuinen van een pijp met gelijke diameter. Van binnenuit wordt de doorvoerleiding door het dak gevoerd waarna de aansluiting bovendaks en onderdaks kan worden gerealiseerd. Bovendaks moet het opzetstuk over de doorvoerleiding vallen, onderdaks moet de doorvoerleiding in de leiding vallen. Dit laatste in verband met eventueel condenswater.

In alle gevallen moet het gat waar de doorvoerleiding doorheen wordt gevoerd niet te groot zijn. Ook hier is sprake van een mogelijke koude brug wat bij geïsoleerde daken leidt tot donkere plekken rond de doorvoerleiding.

Tot Slot

De applicateurs voor bitumineuze en kunststof dakbedekkingen worden door leveranciers nader ingelicht en opgeleid. Ook pannendekkers wordt het belang van het goed plaatsen van een doorvoer bijgebracht. Doorvoeren, zeker die in het verlengde van een installatie, worden aangebracht door installateurs die niet altijd voldoende kennis hebben van daken en dakbedekkingen. Veelal krijgen ze een standaard doorvoer mee waarmee in meer dan de helft van de gevallen goed gewerkt kan worden. Helaas is in meer dan de helft van de gevallen de doorvoer niet de goede en fröbelt de installateur met gezond verstand het ding maar op de doorvoerleiding. Vele fouten met lekkages zijn het gevolg. Fouten die eenvoudigweg voorkomen hadden kunnen worden.